Trudne dziecko – jak je wychowywać?

Ponieważ trudne dziecko zwykle charakteryzuje się niską samooceną, przy każdym podejmowanym działaniu liczy na uznanie ze strony dorosłych lub rówieśników. Ważnym elementem wychowania jest więc opracowanie emocjonalnych strategii, dzięki którym przekonamy dziecko, że nie potrzebuje ono stałej akceptacji z zewnątrz.

Każde trudne dziecko kryje w swym wnętrzu emocjonalny chaos, który w większości przypadków uwidacznia się w postaci gniewu lub nieposłuszeństwa. Rodzice i nauczyciele zwykle są bezsilni wobec tego typu zachowań.

Zdarza się, że jest nam łatwiej nałożyć na dziecko karę lub podnieść na nie głos. Takie zachowanie jednak nie przyniesie oczekiwanego efektu, a wręcz przeciwnie – może jeszcze bardziej zintensyfikować nagromadzone we wnętrzu młodego człowieka negatywne emocje, prowadzić do frustracji i do zaniżania jego samooceny.

Tak naprawdę nie wiadomo, dlaczego charakter niektórych dzieci jest dużo bardziej złożony od innych. Pytanie to stanowi przedmiot wielu badań naukowych, jednak na chwilę obecną pozostaje wielką zagadką.

Powodów trudnego charakteru swojej pociechy pewnie nigdy nie będziemy w stanie odkryć, nie pozostaje nam więc nic innego, jak nauczyć się prawidłowo postępować z małym buntownikiem i poznać prawidłowe w takim przypadku techniki wychowawcze.

Trudne dziecko wymaga wiele uwagi i cierpliwości

Trudne dziecko nie słucha, nie jest posłuszne i ma w zwyczaju agresywnie reagować na pewne sytuacje. Takie zachowanie pociechy sprawia, że często wpadamy w błędne koło wzajemnego zadawania sobie cierpienia, a w jego wyniku relacje z dzieckiem zaczynają się psuć, pojawia się napięcie, lęk i łzy.

Wielu rodziców zadaje sobie wciąż te same pytanie: Jestem złą matką/złym ojcem? Gdzie popełniliśmy błąd?

Zanim jednak popadniemy w smutek i rozgoryczenie, warto spokojnie zastanowić się i przeanalizować całą sytuację. Pomocne okażą się poniższe zagadnienia. Spróbuj, a zobaczysz swoje trudne dziecko z zupełnie innej perspektywy.

Świadomość tego, że twoje dziecko jest trudne i wymaga dużo uwagi

Są dzieci, które dorastają spokojnie, rozwijają się samodzielnie, są dojrzałe jak na swój wiek, doskonale komunikują się z otoczeniem, są posłuszne wobec rodziców i nauczycieli…

Zdarza się jednak, że dziecko już od pierwszych miesięcy życia jest bardziej wymagające niż inni rówieśnicy i wymaga znacznie więcej uwagi. Są to dzieci, które dużo płaczą, mało śpią i potrafią w krótkiej chwili przejść od śmiechu do niekończącego się płaczu.

Trzeba sobie uświadomić, że niektóre dzieci po prostu takie są: wymagają więcej uwagi, więcej wsparcia, więcej ciepłych słów i większego poczucia bezpieczeństwa.

Nie warto się obwiniać, że popełniamy wiele błędów i nie jesteśmy dobrymi rodzicami – należy zrozumieć, że dziecko może być trudne samo z siebie, a nie w wyniku procesu wychowania.

My jako rodzice powinniśmy wziąć pełną odpowiedzialność za nasze pociechy i prawidłowo zatroszczyć się o trudne dziecko. Musimy przy tym wykazać się wielką cierpliwością, poświęceniem i przede wszystkim ogromną czułością.

Świat emocji trudnego dziecka

Jeśli dorośli miewają problemy z kontrolowaniem swoich emocji, to możemy sobie wyobrazić, co dzieje się w duszy dziecka, które dopiero zaczyna wkraczać w życie i dodatkowo już od najmłodszych lat przejawia pewne zaburzenia na tle emocjonalnym.

Warto więc w pierwszej kolejności uświadomić sobie, jakie są najważniejsze potrzeby trudnego dziecka.

• Trudne dziecko oczekuje uznania w każdej sytuacji, za każdą wykonaną rzecz. Dzieci takie charakteryzują się słabą wiara we własne możliwości i cały czas szukają akceptacji z zewnątrz. Kiedy jej nie znajdują, popadają w frustrację i czują, że inni ich nie rozumieją.
• Niska samoocena sprawia, że trudne dzieci są zazdrosne, a w związku z tym usilnie dążą do zwracania na siebie uwagi. Tylko w ten sposób czują się dobrze i pewnie. Takie dzieci bowiem silniej odczuwają lęk i samotność.
• W miarę dorastania poczucie osobistej niepewności i brak uznania z zewnątrz zaczyna uwidaczniać się w postaci niekontrolowanych zachowań i agresji, kiedy w rzeczywistości w głębi duszy trudnego dziecka mieszka strach, smutek i cierpienie.

Rodzice muszą nauczyć się, jak kanalizować te negatywne emocje dziecka i opracować w tym celu specjalne strategie, które sprawią, że nie będzie ono potrzebowało do dobrego samopoczucia akceptacji z zewnątrz i ciągłego wsparcia.

Z naszą pomocą dziecko powinno nauczyć się kontrolować swoje własne emocje i swój wewnętrzny świat.

Wskazówki: jak pomóc trudnemu dziecku

Siła pozytywnego wsparcia

Wielu rodziców nie potrafi zrozumieć lub zaakceptować, że pozytywne wsparcie ma wielkie znaczenie w wychowaniu dziecka, zwłaszcza tego z problemami emocjonalnymi. Poniżej przedstawiamy kilka założeń tej efektywnej strategii wychowawczej.

• Pozytywne wsparcie nie oznacza przytulania dziecka, kiedy ono robi coś, czego nie powinno. To zupełnie coś innego: oznacza ono rezygnację z kar i podnoszenia na dziecko głosu, ponieważ te popularne narzędzia wychowawcze mogą prowadzić do jeszcze bardziej negatywnej reakcji dziecka.
• Należy zbliżyć się do dziecka i spokojnie zapytać, dlaczego zachowało się w ten sposób lub dlaczego zrobiło to, czego nie powinno było zrobić. Bez podnoszenia głosu należy mu wyjaśnić, że takie zachowanie nie jest dobre i wyjaśnić dlaczego. Na zakończenie należy wytłumaczyć dziecku, jak powinno było się zachować.
• Warto również dodać kilka typowych dla pozytywnego wparcia zwrotów: „mam do ciebie zaufanie”, „wiem, że możesz zrobić to lepiej”, „masz moje całkowite wsparcie”, „wiem, że stać się na więcej i mam nadzieję, że mnie nie zawiedziesz”.

Miej zaufanie do dziecka, stwarzaj mu szanse na wykazanie się, wyznaczaj granice

• Dziecko od najmłodszych lat powinno zdawać sobie sprawę z tego, że wszystko ma swoje granice oraz że każdy człowiek ma nie tylko prawa, ale i obowiązki, które należy spełniać. Zasada ta tyczy się zarówno dorosłych, jak i dzieci.
• Ważne, aby dziecko miało stały rozkład dnia, codzienną rutynę, dzięki czemu będzie wiedziało, co czeka je w danym momencie.
• Trudne dzieci wymagają poczucia bezpieczeństwa. Jeśli będziemy je wychowywać w atmosferze porządku i dobrej organizacji, z zastosowaniem strategii pozytywnego wsparcia, z pewnością dostarczymy mu więcej pewności siebie i spokoju.
• Ufaj swojemu dziecku i zapewniaj je, że jest w stanie robić wiele rzeczy. Zachęcaj je do brania na siebie odpowiedzialności, dzięki czemu jego poczucie własnej wartości będzie wzrastało.

Znaczenie inteligencji emocjonalnej

Inteligencja emocjonalna powinna być stałym elementem wychowania każdego dziecka. Emocje to bowiem bardzo ważna sfera życia i każdy człowiek powinien uczyć się je kontrolować i przekładać na słowa już od najmłodszych lat.

Powinniśmy nauczyć nasze pociechy emocjonalnej komunikacji, czyli werbalnego wyrażana swoich stanów emocjonalnych: smutku, złości, strachu…

W ten sposób dzieci mogą uwolnić swoje emocje. Aby jednak się tego nauczyć, trzeba przejawiać zaufanie i być blisko dziecka. Nigdy nie osądzaj ani nie śmiej się z uczuć swoich pociech. Musisz nauczyć się słuchać i prowadzić konstruktywny dialog tak, aby dziecko czuło, że zawsze stoisz po jego stronie.