Hafefobia, czyli strach przed dotykiem.

Ludzie są istotami społecznymi. Jednak u niektórych dotyk powoduje paraliżujący strach. Dowiedz się, na czym polega hafefobia.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Każdemu może zdarzyć się uczucie dyskomfortu w kontaktach z obcymi ludźmi, którzy wkraczają w naszą prywatną przestrzeń. Pewien dystans jest konieczny dla poczucia obopólnego bezpieczeństwa. Niektórzy jednak boją się dotyku. Problem ten to hafefobia.

Dla osób cierpiących na hafefobię uścisk dłoni czy buziak na powitanie to źródło stresu. Problem ten charakteryzuje się irracjonalnym i patologicznym strachem przed dotykaniem i byciem dotykanym przez innych.

Niepokój wywoływany kontaktem fizycznym jest taki, że dana osoba izoluje się celem uniknięcia podobnych sytuacji. Ludzie to jednak stworzenia społeczne, a tego typu fobia znacznie utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie.

Hafefobia i jej objawy

Hafefobia to rodzaj fobii specyficznej, gdyż jej objawy są typowe dla tego typu zaburzeń. Oto niektóre z nich:

• Silny, nieproporcjonalny strach przed dotykaniem innych i byciem dotykanym.
• Ekspozycja na powodującą lęk sytuację (w tym przypadku na kontakt fizyczny) powoduje silny niepokój.
• Jednostka jest zwykle świadoma irracjonalności swojego strachu, ale nie potrafi go kontrolować.
• Unikanie sytuacji wymagających kontaktu fizycznego i znoszenie go z wielkim trudem.
• Zaburzenie przeszkadza w życiu codziennym (osobistym, społecznym, zawodowym…).
• W obliczu kontaktu fizycznego jednostka doświadcza objawów fizycznych takich jak tachykardia, pocenie się, poczucie przytłoczenia czy napięcie mięśniowe. Mogą pojawiać się irracjonalne myśli i przekonania na temat niebezpieczeństw wynikających z kontaktu fizycznego.

Przyczyny

Nie ustalono wciąż przyczyny hafefobii. Mogą ją powodować różne czynniki. Możliwe, że istnieje dziedziczny czynnik biologiczny, który do niej prowadzi. Zasadniczo jednak fobie specyficzne są skutkiem traumatycznych doświadczeń lub ich negatywnych konsekwencji, co prowadzi do rozwinięcia się reakcji lękowej.

Na przykład doświadczenie molestowania seksualnego w dzieciństwie może prowadzić do hafefobii. Podobnie jak wiedza, że poprzez kontakt z innymi ludźmi można zarazić się poważnymi chorobami.

Czynniki ryzyka

Nie wszyscy reagują na pewne sytuacje identycznie. To, co u jednej osoby wywołuje hafefobię może być neutralne dla drugiej. Pewne konkretne czynniki zwiększają ryzyko zapadnięcia na to zaburzenie:

• Przypadki zaburzeń lękowych w rodzinie. Możliwe, że istnieje dziedziczny czynnik genetyczny. Co więcej. swoje robi dorastanie w otoczeniu ludzi reagujących lękowo na konkretne sytuacje.
• Wycofany temperament i neurotyczna osobowość.
• Kobiety częściej cierpią na tego typu fobie sytuacyjne.
• Inne zaburzenia psychiczne takie jak lęk przed zarazkami czy tłumem oraz fobia społeczna.

Diagnostyka

Diagnostyka hafefobii przeprowadzana jest na podstawie konkretnych kryteriów. Psycholog lub psychiatra muszą ocenić symptomy (myśli, emocje, odczucia, zachowania) przejawiane przez daną osobę w kontaktach z innymi.

Mogą tego dokonywać w wywiadzie lekarskim, na podstawie samoobserwacji pacjenta oraz badań. Informacje te nie tylko pomagają zidentyfikować hafefobię, ale także ustalić zindywidualizowany plan leczenia.

Metody przezwyciężania problemu

Na szczęście fobie specyficzne dają się leczyć metodami poznawczo-behawioralnymi. Bazują one na trzech celach:

• Wyposażeniu jednostki w strategie służące regulacji i redukcji poziomu niepokoju. Techniki relaksacyjne i desensybilizacja to najczęściej stosowane opcje.
• Identyfikacji irracjonalnych myśli stojących za strachem i ich ponownej ewaluacji. Innymi słowy konfrontuje się je z rzeczywistością i zastępuje innymi, bardziej funkcjonalnymi i lepiej dopasowanymi do realiów.
• Stopniowe eksponowanie jednostki na bodziec generujący strach. Okazuje się wówczas, że bodziec jest niegroźny, co prowadzi do spadku poziomu niepokoju.

Alternatywy dla tych metod to mindfulness  oraz terapia akceptacji i zaangażowania. Czasami interwencję psychologiczną wspiera się lekami.

Hafefobia a życie codzienne

Pewne fobie mocno wpływają na życie codzienne. Rozsądne okazuje się wówczas unikanie stresujących bodźców. W takim wypadku hafefobia może bowiem niszczyć życie osobiste, społeczne, zawodowe i uczuciowe oraz powodować złe samopoczucie.

Dlatego też zaleca się sięgnięcie po pomoc specjalisty. Przynosi ona bowiem dobre efekty i poprawia jakość życia.