Fibrynogen - czynnik mający znaczenie w badaniu krwi
Fibrynogen jest jednym z czynników krzepnięcia krwi. Badanie krwi na fibrynogen służy do określenia poziomów tej substancji w organizmie.
Normalny poziom powinien wynosić od 200 do 400 miligramów na decylitr (mg/dl) krwi. Jednak różni się to nieco w zależności od wieku danej osoby. Jest zwykle niższy u dzieci w wieku poniżej pięciu lat.
Jednak wyniki testu mogą pokazać, czy występuje niedobór lub odwrotnie, wysoki poziom fibrynogenu we krwi. Z kolei ten wzrost lub spadek jest związany z różnymi czynnikami, takimi jak występowanie choroby, ciąża, menopauza czy zażywanie narkotyków.
Czym jest fibrynogen i jaka jest jego funkcja?
Zawsze istniało duże zainteresowanie zrozumieniem mechanizmu krzepnięcia. W starożytności uważano, że proces ten był spowodowany przez chłodzenie. Dopiero na początku XX wieku, wraz z opublikowaniem pracy Paula Morawitza, ponownie ukierunkowano badania na ten temat.
Fibrynogen lub czynnik I to białko syntetyzowane w wątrobie, które jest włączane do osocza krwi. Należy do grupy czynników krzepnięcia, obok protrombiny, wapnia i czynnika tkankowego, między innymi. W sumie jest ich 13.
Jest jednym z elementów odpowiedzialnych za tamowanie krwawienia w przypadku rany lub krwotoku. Ten złożony proces jest znany jako „hemostaza” lub „kaskada krzepnięcia”.
Gdy do niego dochodzi, trombina pomaga przekształcić fibrynogen w fibrynę, która działa jak cement i tworzy siatkę lub sieć. Z kolei płytki krwi sklejają się jak cegły, tworząc skrzep, który zatyka ranę.
Przeczytaj również: Krzepnięcie krwi – rośliny i żywność, które mu zapobiegają
W procesie odwrotnym, jakim jest fibrynoliza, fibryna aktywuje enzym rozkładający skrzepy (tzw. plazminę), a fibrynogen go hamuje. Mechanizm ten sprawia, że wszystko dzieje się w idealny sposób: skrzepy są rozkładane, gdy nie są już potrzebne i nie powstają, gdy nie są potrzebne.
Jak niektórzy wiedzą, zakrzepy mogą być szkodliwe. Jeśli zablokują naczynia krwionośne, mogą spowodować zawał serca lub udar. Dlatego równowaga między fibrynogenem a fibryną we krwi jest najważniejsza.
Ponadto uważa się, że fibrynogen wiąże i aktywuje białe krwinki, odgrywając w ten sposób ważną rolę w odpowiedzi immunologicznej na infekcję lub uraz.
Niektóre najnowsze odkrycia zdają się to potwierdzać. Na przykład w badaniu pacjentów z posocznicą szybki powrót do zdrowia i niższa śmiertelność były skorelowane ze zwiększonym poziomem fibrynogenu.
Inne badanie laboratoryjne na myszach z uszkodzeniem wątroby wywołanym acetaminofenem wykazało, że fibrynogen może pomóc w naprawie wątroby poprzez aktywację białych krwinek.
Wszystko o badaniu krwi na fibrynogen
Badanie krwi na fibrynogen jest wykonywane w celu oszacowania, jak u danego pacjenta działa proces krzepnięcia. Często sugeruje się, aby wykonać go po poście trwającym do 12 godzin. Nawet jeśli nie są wymagane żadne specjalne przygotowania, lekarz może zalecić wcześniejsze odstawienie jakichkolwiek leków, zwłaszcza antykoagulantów.
Aby wykonać badanie, próbkę surowicy pobiera się bezpośrednio z żyły (łokciowej lub odgłowowej) za pomocą strzykawki. Igła jest wycofywana po pobraniu wystarczającej ilości krwi (około 2 centymetrów sześciennych).
Następnie do próbki dodaje się standardową ilość trombiny i mierzy się czas potrzebny do utworzenia skrzepu fibrynowego. Pozwala to na określenie ilości, ale nie aktywności fibrynogenu we krwi.
Czas ten jest wprost proporcjonalny do ilości aktywnego fibrynogenu w próbce. Dlatego wydłużony czas tworzenia się skrzepu może być spowodowany zmniejszonym stężeniem fibrynogenu lub jego dysfunkcją.
Ryzyko testu
Uzyskanie próbki krwi może być trudniejsze u niektórych osób niż u innych. Jednak badanie krwi na fibrynogen jest procesem prostym, szybkim i bezpiecznym. Nie ma większych zagrożeń ani skutków ubocznych. Pacjet może odczuwać jedynie łagodny ból i mieć siniaka po nakłuciu. Objawy te ustępują po krótkim czasie (jeden lub dwa dni).
Kiedy wykonać badanie krwi na fibrynogen?
Lekarz może zlecić wyłącznie badanie krwi na fibrynogen lub jako część całej serii badań, gdy występują nieprawidłowe krwawienia lub sytuacje wskazujące na nieprawidłowości w krzepnięciu. Badanie wskazane jest też w dowolnym z poniższych przypadków:
- Częste krwawienia z nosa
- Obfite krwawienia miesiączkowe
- Obecność krwi w moczu lub kale
- Nieprawidłowe krwawienie z dziąseł
- Krwawienie z przewodu pokarmowego
- Siniaki bez wyraźnego powodu
- Pęknięcie śledziony
- Zakrzepica
- Nieprawidłowe wyniki testu protrombiny lub częściowej tromboplastyny
- Objawy rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego
- Nieprawidłowa fibrynoliza
- Wrodzona lub nabyta dysfunkcja związana z krzepnięciem
Badanie krwi na fibrynogen pozwala ustalić, czy spadek aktywności tego białka wynika z niedostatecznej ilości, czy z dysfunkcji tego czynnika. Służy również do monitorowania zdolności krzepnięcia w czasie.
Wraz z innymi badaniami pomaga ocenić ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, choroby tętnic obwodowych czy zawału mięśnia sercowego.
Interpretacja wyników
Oczekiwany poziom fibrynogenu we krwi wynosi od 200 do 400 miligramów na decylitr (mg/dl), ale może się nieco zmieniać wraz z wiekiem. W rzeczywistości u dzieci poniżej piątego roku życia jest on niższe, od 160 do 400 mg/dl. A u noworodków lub niemowląt poniżej pierwszego roku życia waha się od 80 do 90 do 375 lub 385 mg/dl.
Gdy wyniki nie mieszczą się w tym zakresie, są uważane za wyższe lub niższe od oczekiwanych. Przyjrzyjmy się każdemu z osobna.
Wysokie poziomy
W takim przypadku korzysta się z następującej skali odniesienia (u dorosłych):
- 400 – 600 mg/dl (nieznacznie wysokie): może wynikać z okoliczności. Po kilku tygodniach należy wykonać nowy test, aby sprawdzić, czy wartości powrócą do normy.
- 600 – 700 mg (średnio wysoka): wskazana jest konsultacja z lekarzem. Jeśli ciśnienie krwi jest również wysokie, zwiększa się ryzyko udaru.
- Ponad 700 mg/dl (zbyt wysokie): duże prawdopodobieństwo powstania zakrzepów krwi i uszkodzenia serca lub mózgu.
Zobacz też: Proces krzepnięcia krwi – na czym polega?
Niskie poziomy
Istnieją trzy rodzaje niedoboru fibrynogenu we krwi:
- Afibrynogenemia lub całkowity brak fibrynogenu: rzadko (dotyczy jednej osoby na 2 miliony). Chociaż niekoniecznie powoduje krwawienie, gdy występuje krwawienie, jest ono ciężkie.
- Hipofibrynogenemia: niski poziom fibrynogenu, poniżej 200 mg/dl. Poziom związany jest z łagodnym krwawieniem.
- Dysfibrynogenemia: poziomy we krwi są prawidłowe, ale fibrynogen nie działa prawidłowo. Wada może być wrodzona lub nabyta i dotyka jedną osobę na milion. Powoduje krwawienie i zakrzepicę.
Dlaczego zmienia się poziom fibrynogenu we krwi?
Zmiana czynnika I może być tymczasowa. W tym przypadku możliwe powiązane czynniki obejmują ciążę (która prowadzi do wzrostu poziomu), miesiączkę, krwawienie, transfuzję krwi lub reakcje na leki.
Wśród leków zmieniających poziom tego białka wymienić można:
- Doustne środki antykoncepcyjne
- Estrogeny
- Steroidy
- Leki przeciwgruźlicze
- Antyandrogeny
- Aspiryna
- Warfaryna
- Różne leki obniżające poziom cholesterolu
Z drugiej strony niski poziom fibrynogenu we krwi może być spowodowany czynnikami takimi jak menopauza lub palenie tytoniu, a także innymi czynnikami, zarówno dziedzicznymi, jak i nabytymi. Wśród tych ostatnich są następujące:
- Nowotwory
- Ciężkie niedożywienie
- Zespół nerczycowy
- Zaburzenia zapalne (takie jak reumatoidalne zapalenie stawów)
- Schyłkowa choroba wątroby
Jednak zmienione wartości odzwierciedlone w teście zwykle nie są wykorzystywane do dostarczania odpowiednich informacji diagnostycznych na temat któregokolwiek stanu lub choroby.
Zaburzenia towarzyszące
Należy monitorować utrzymywanie się zmienionych wartości fibrynogenu, ponieważ może to zwiększać ryzyko rozwoju różnych chorób. Jeśli poziom jest niski, a krwawienie z ran nie ustępuje lub trwa zbyt długo, zwiększa się ryzyko infekcji.
I odwrotnie, wysoki poziom sprzyja krzepnięciu krwi, nawet jeśli nie jest to konieczne. W rezultacie problemy sercowo-naczyniowe są bardziej prawdopodobne, ponieważ tworzą się zakrzepy, które mogą prowadzić do zawału serca lub udaru mózgu.
Normalizacja poziomu fibrynogenu
Kiedy wzrost poziomu fibrynogenu jest spowodowany ciążą lub procesem zapalnym, poziom tego czynnika powróci do normy po rozwiązaniu podstawowego problemu. Jednak w niektórych przypadkach wymagane jest leczenie.
Na przykład, w zależności od przyczyny problemu, można przepisać bezafibrat lub terapię zastępczą substytutami produktów krwiopochodnych.
Jeśli istnieje ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, zaleca się zmianę stylu życia, taką jak dieta bogata w kwasy omega-3, ćwiczenia fizyczne, rzucenie palenia i odstawienie alkoholu.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Acharya SS, Dimichele DM. Rare inherited disorders of fibrinogen. Haemophilia. 2008; 14(6): 1151-1158. doi: 10.1111/j.1365-2516.2008.01831.x.
- Bennett J. Platelet-fibrinogen interactions. Ann N Y Acad Sci. 2001; 936: 340-354.
- Chernecky CC, Berger BJ. Fibrinogen (factor I) – plasma. In: Chernecky CC, Berger BJ, eds. Laboratory Tests and Diagnostic Procedures. 6th ed. St Louis, MO: Elsevier Saunders; 2013.
- Kamal A, Tefferi A, Pruthi R. How to interpret and pursue an abnormal prothrombin time, activated partial thromboplastin time, and bleeding time in adults. Mayo Clin Proc. 2007; 82(7): 864-873.
- Montalescot G, Collet J, Choussat R, Thomas D. Fibrinogen as a risk factor for coronary heart disease. Eur Heart J. 1998; 19 Suppl H: H11-7. PMID: 9717059.
- Monroe D, Hoffman M. The clotting system – a major player in wound healing. Haemophilia. 2012 Jul;18 Suppl 5:11-6.
- Pai M. Laboratory evaluation of hemostatic and thrombotic disorders. In: Hoffman R, Benz EJ, Silberstein LE, et al, eds. Hematology: Basic Principles and Practice. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2018:chap 129.
- Tennent G, Brennan S, Stangou A, et al. Human plasma fibrinogen is synthesized in the liver. Blood. 2007; 109 (5): 1971-1974.
- Verhovsek M, Moffat K, Hayward C. Laboratory testing for fibrinogen abnormalities. Am J Hematol. 2008;8 3(12): 928-931.
- Weisel J. Fibrinogen and fibrin. Adv Protein Chem. 2005; 70: 247-99. doi: 10.1016/S0065-3233(05)70008-5.
