Czym jest psychoedukacja w terapii psychologicznej?

Psychoedukacja jest przydatna w wielu przypadkach. Jest nawet używana przez różnych specjalistów i to nie tylko w kontekście terapii psychologicznej. Wyjaśnimy ci to bliżej.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 01 lutego, 2023

Za każdą diagnozą kryje się wyzwanie: akceptacja choroby przez pacjenta, aby inicjował i podtrzymywał zachowania opiekuńcze. Jak można to osiągnąć, jeśli istnieją obawy, osobiste przekonania, piętno społeczne i inne negatywne doświadczenia? Pomocna okazuje się psychoedukacja.

Psychoedukacja jest jednym z narzędzi stosowanych w psychoterapii, aby pomóc pacjentom zrozumieć, jak działa ich choroba. To pomaga im współpracować w sposób zaangażowany, trwały i odpowiedzialny. Przyjrzyjmy się bliżej, na czym to polega.

Na czym polega psychoedukacja?

Psychoedukacja jest metodą psychologiczną stosowaną w terapii. Ma na celu prawdziwe zaangażowanie pacjenta w jego proces poprawy. To on ma być sprawcą swojego dobrego samopoczucia. W ten sposób wzmacnia się pozycję pacjenta i promuje jego większą autonomię, dostarczając informacji o stanie choroby.

Poprzez psychoedukację pacjent może nauczyć się identyfikować symptomy, cykle, zmiany czy różne alarmy, które pomagają mu zapobiegać zdarzeniom. W ten sposób nabywa umiejętności radzenia sobie w sytuacjach negatywnych.

Psychoedukację stosuje się również w stosunku do rodziny lub otoczenia pacjenta, dążąc do tego, aby stali się oni uczestnikami lub facylitatorami procesów. W końcu rodzina lub sieć wsparcia może być czynnikiem zdrowia lub ryzyka nawrotu choroby.

Jeśli chodzi o rodzinę, oprócz dostarczania informacji, uczy się korzystania z różnych zasobów, aby pomóc pacjentowi w różnych okolicznościach, które może stwarzać choroba. To pozwala towarzyszyć choremu, przetrzymywać kryzysy i być przygotowanym na wszelkie sytuacje. Dotyczy to między innymi nawrotów.

Znaczenie procesu

Znaczenie psychoedukacji polega na tym, że czyni ona z pacjenta aktywnego współpracownika w swoim procesie terapeutycznym. Oznacza to, że odpowiedzialność pacjenta wykracza poza ramy tego, co dzieje się w gabinecie.

Z drugiej strony może być również przydatna dla pacjenta, aby nadać sobie nowe znaczenie w chorobie. Posiadając informacje i będąc przygotowanym, może wykorzystać swoje zasoby i zrozumieć, co się z nim dzieje. W ten sposób czuje, że coś robi, że jest przydatny i że ma władzę nad swoim stanem.

To ważne również dla jego otoczenia, ponieważ przyczynia się do zmniejszenia piętna związanego z niektórymi chorobami. Jednym z aspektów, nad którym pracują profesjonaliści, jest przypomnienie osobie, że jej choroba nie oznacza, że jest mniej wartościowa lub słaba. Dotyczy to również kwestii związanych z poczuciem własnej wartości i poprawia przestrzeganie leczenia.

Kiedy rodzina uczestniczy w  procesie leczenia, dzięki psychoedukacji może dostarczać bardziej wiarygodnych informacji w przypadku nawrotów choroby. Te dane są niezwykle przydatne dla zespołów opieki zdrowotnej.

Jakie zalety ma psychoedukacja

Oto niektóre z korzyści, jakie odnajdujemy w stosowaniu psychoedukacji w terapii psychologicznej:

• Pacjent uczy się lepiej współistnieć ze swoją chorobą i akceptuje ją jako część swojego życia, dzięki czemu zyskuje bardziej aktywną rolę w powrocie do zdrowia. Psychoedukacja poprawia też jego postawę i pozwala nabrać pewności siebie.
• Poprawia jakość życia człowieka, ponieważ przyjmuje wytyczne dotyczące samoopieki.
• Ułatwia interakcję między pacjentem a jego rodziną: gdy osoby bliskie pacjentowi wiedzą, co się dzieje, mogą zrozumieć i pomóc. Ich oczekiwania dotyczące procesu zdrowie-choroba są bardziej adekwatne i realne.
• Następuje lepsze przystosowanie do choroby, zarówno po stronie chorego, jak i jego najbliższego otoczenia.

„Czy ja wariuję? A może zaraz umrę? Czy to coś poważnego?” Oto niektóre z pytań (wraz z całym emocjonalnym korelatem), które pojawiają się, gdy nie mamy wystarczających informacji na temat tego, co się z nami dzieje. W tym kontekście psychoedukacja pozwala zredukować niepokój, niepewność i strach.

W jakich przypadkach stosuje się psychoedukację?

Psychoedukacja jest zalecana w wielu chorobach i jest stosowana nawet przez różnych specjalistów. Nie tylko w ramach terapii psychologicznej.

Jest to szczególnie przydatne w przypadkach, w których zaburzenie lub choroba ma charakter przewlekły. Typowe zastosowanie dotyczy przede wszystkim pacjentów z depresją, lękiem i schizofrenią.

Psychoedukacja na całe życie

Strategia promuje kompleksowe podejście do choroby, kładąc nacisk na aspekty biologiczne, poznawcze i społeczne. Polega na edukacji pacjenta tak, aby miał informacje o tym, co się z nim dzieje.

Psychoedukacja jest także miejscem spotkań pacjenta i profesjonalisty, ponieważ nie chodzi o wydawanie poleceń, ale o znalezienie wspólnych propozycji i rozwiązań. To sami pacjenci mogą odkryć, co działa w ich przypadku, a co nie.

Nie jest to zatem proces wertykalny ani jednokierunkowy, ale aktywny i partycypacyjny. W związku z tym ważne jest, aby zrozumieć, że to pacjent musi zastosować strategie samoopieki i posiąść umiejętności, aby stawić czoła swojej chorobie w chwili obecnej i w przyszłości.