Co to jest dramatoterapia i jakie są jej zalety?

Terapia dramatyczna jest bardzo przydatna w pracy nad różnymi aspektami, takimi jak rozwój umiejętności społecznych i ekspresji.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 12 stycznia, 2023

Dramatoterapia, znana także jako terapia dramatyczna, jest metodą terapii psychologicznej, która umożliwia zmiany w zachowaniu i aspektach osobowości w celu poprawy samopoczucia psychicznego ludzi. Można ją stosować zarówno indywidualnie, jak i grupowo.

W szczególności pozwala odnosić się do różnych sytuacji za pomocą różnych środków teatralnych, w których ciało jest głównym środkiem wyrazu. Obejmuje między innymi ruchy ciała, improwizacje, odgrywanie ról i taniec. W ten sposób ma na celu wzmocnienie samowiedzy, pewności siebie i poczucia własnej wartości.

Jak wygląda dramatoterapia? Jakie inne korzyści zapewnia? Ponieważ nie jest tak dobrze znana jak inne formy terapii psychologicznej, istnieje co do niej kilka wątpliwości. Poniżej szczegółowo opisujemy, na czym polega składa i jak można ją wdrożyć.

Jak przebiega dramatoterapia?

Terapia dramatyczna, stworzona przez J. Levy’ego Moreno w 1920 roku, jest rodzajem terapii, która wykorzystuje różne środki, aby skłonić ludzi do wyrażenia emocjonalnego dyskomfortu, rozwiązania konfliktów lub zaangażowania się w proces zmiany.

Wykorzystuje różne techniki, ale prawie wszystko odbywa się wśród ludzi, którzy reprezentują lub odgrywają sytuację, stosując wskazówki terapeuty. Chociaż częściej używa się jej w terapii grupowej, można ją również stosować indywidualnie.

W pierwszym przypadku oprócz reżysera potrzebne są tzw. ja pomocnicze (drugorzędne postacie współpracujące ze sceną), scena (bezpieczne miejsce, w którym można śmiało wyrazić siebie) oraz pacjent, czyli główny aktor.

Dramatoterapia zwykle przebiega w następujących etapach:

• Wstęp, czyli rozgrzewka. Na tym etapie terapeuta musi stworzyć odpowiedni klimat emocjonalny, aby ludzie czuli się komfortowo i dzięki temu mogli wyrazić siebie.
• Przedstawienie dramatyczne. Ten etap stanowi punkt kulminacyjny przedstawienia, ponieważ tutaj osoba wyznaczona na bohatera musi reprezentować przypisaną mu rolę. Uczyni to, przedstawiając sytuację tak, jak sama chce, gestami, wypowiedziami ustnymi itp. Jeśli jest to praca grupowa, reszta postaci będzie współpracować przy tworzeniu sceny, tak aby wydawała się bardzo rzeczywista.
• Dyskusja końcowa. W tej części główny bohater opowiada o tym, jak się czuł. Pozostali uczestnicy muszą również wyrazić swoje uczucia i przedstawić swoją wizję przedstawienia bohatera.

Podstawowe zasady terapii dramatycznej

Jako elementarne zasady terapii dramatycznej można wymienić spontaniczność i filozofię chwili, czyli „tu i teraz”.

• Moreno podchodzi do spontaniczności z kreatywnego punktu widzenia, stosując rozwiązania, które mają pomóc w wyrażaniu uczuć, zamiast ich zamykania w sobie.
• Jeśli chodzi o filozofię chwili, odnosi się ona do pracy tu i teraz. Choć obecne są elementy z przeszłości lub przyszłości, pracujemy w określonym momencie i czasie.

Chociaż dramaterapia wykorzystuje aktorstwo jako główny zasób, należy podkreślić, że nie ono stanowi główny cel. Dlatego też wcześniejsze doświadczenie nie jest wymagane. Metoda skupia się raczej na celach terapeutycznych, ponieważ realizuje coś więcej niż tylko inscenizację.

Są tacy, którzy używają dramatoterapii i psychodramy jako synonimów, ponieważ mają one pewne wspólne aspekty. Różnią się jednak podejściem. Podczas gdy dramatoterapia odnosi się do problemu lub sytuacji w sposób pośredni, a nie rzeczywisty, psychodrama opiera się na konkretnych, rzeczywistych sytuacjach i odnosi się do głównego bohatera sceny.

Jakie korzyści daje dramatoterapia

Oprócz ułatwiania wyrażania emocji i spontaniczności – w ramach zaplanowanej sytuacji – terapia dramatyczna ma inne zalety. Poniżej zajmiemy się nimi po kolei.

1. Pacjent staje się aktywnym bohaterem

Podobnie jak wiele innych terapii, dramatoterapia uwzględnia proaktywną rolę osoby zaangażowanej w zmianę. W rzeczywistości w tym przypadku staje się to bardziej wyraźne. Niezależnie od tego, jak pacjent zdecyduje się to zrobić, oddaje swój własny dyskomfort lub niepokój.

2. Dramatoterapia ułatwia katharsis

Wiele osób ma trudności z wyrażaniem swoich emocji i uczuć, gdy są „sobą”. Jednak kiedy czują, że nabierają dystansu do problemu i mogą wcielić się w inną rolę, łatwiej im to zrobić.

3. Nowe spojrzenie na fakty i nowe umiejętności

Kiedy dzieje się to w grupie, gdzie inni wyrażają swój pogląd na fakty, możliwe jest podejście do sytuacji z innej perspektywy. Pozwala nam to poszerzyć nasze spojrzenie, myśleć o kreatywnych rozwiązaniach i uwzględniać szczegóły, które pominęliśmy.

W ten sam sposób możemy również pozbyć się skrystalizowanych „starych ról”, które stanowią przeszkodę w adaptacji oraz w bardziej funkcjonalnych i mniej sztywnych reakcjach.

Jakie techniki obejmuje dramatoterapia?

W dramatoterapii można zastosować różne techniki, które sprzyjają swobodnej ekspresji zaangażowanych osób. Poniżej wymieniono najczęstsze.

1. Mim

Jak sama nazwa wskazuje, pantomima wykorzystuje mimikrę, czyli przedstawienie za pomocą gestów lub ruchów. Ważny staje się język niewerbalny lub język ciała jako bardzo przydatna technika dla tych, którym trudno jest wyrazić się słowami.

2. Odgrywanie ról

Tutaj pomysł polega na tym, że każda osoba, która uczestniczy, wciela się w określoną rolę.

3. Kopiowanie

Inny członek grupy reprezentuje bohatera i zachowuje się tak, jakby on był bohaterem. W ten sposób wyraża to, co myśli i czuje. Ta lustrzana technika służy do zobaczenia siebie z innej perspektywy. Uświadamia własne zachowanie i to, jak jesteśmy postrzegani na zewnątrz.

4. Odwrócenie ról

Technika ta ma na celu zrozumienie drugiej osoby i postawienie się w jej sytuacji. Innymi słowy, jest to kwestia „postawienia się na jej miejscu”. W rozwinięciu sceny można przedstawiać drugą osobę, jej myśli, to, co może czuć itp.

5. Monolog

W tym przypadku bohater dzieli się z widzami wszystkim, co się z nim dzieje, swoimi myślami i emocjami. Może to zrobić, rozmawiając z reżyserem (terapeutą), tak jakby mówił do siebie lub do wyimaginowanej osoby.

6. Maski

Bardzo często ludzie czują się wyzwoleni, kiedy mogą być tym, kim nie są. W takim przypadku czasami wystarczy wprowadzić wariant, taki jak maski, aby mogły służyć do reprezentacji.

Każdą z powyższych technik można stosować od dzieciństwa. Istnieje możliwość włączenia elementów takich jak np. lalki czy kostiumy.

Istnieje rodzaj terapii dla każdego

Dramatoterapia jest kompatybilna z innymi nurtami teoretycznymi. Można tu wykorzystać zasoby psychoterapii systemowej, poznawczej, Gestalt itp. Kluczem do zwiększenia jej wykorzystania jest planowanie przez terapeutę działań zgodnych z potrzebami pacjenta i oczywiście nauczenie go technik.

Ta forma terapii może być bardzo przydatną alternatywą w pracy nad konkretnym tematem. Może też służyć do rozwijania niektórych umiejętności ekspresyjnych i emocjonalnych, szczególnie u osób bardzo nieśmiałych lub introwertycznych.