Choroba tętnicy szyjnej: przyczyny i leczenie
Układ sercowo-naczyniowy jest niezbędny do funkcjonowania, odżywiania i utrzymania wszystkich narządów organizmu. Kilka patologii może zagrozić zdrowiu tętnic i żył. Jedną z nich jest choroba tętnic szyjnych. Czy wiesz, na czym ona polega? Dowiedz się więcej z tego artykułu.
Tętnice szyjne to para tętnic dużego kalibru zlokalizowanych po obu stronach szyi. Odpowiadają za dostarczanie krwi z aorty do twarzy, mózgu i różnych struktur czaszki. Na poziomie mózgu zaopatrują regiony związane z funkcjami motorycznymi i sensorycznymi, a także mową, myśleniem i osobowością.
Choroba tętnic szyjnych znacznie zwiększa ryzyko incydentów naczyniowo-mózgowych (CVA). Badania szacują, że stan ten jest odpowiedzialny za ponad 11% rocznych przypadków udaru niedokrwiennego mózgu w Argentynie (artykuł w języku hiszpańskim).
Choroba tętnic szyjnych – na czym polega?
Choroba tętnic szyjnych jest również nazywana zwężeniem tętnicy szyjnej. Występuje, gdy dochodzi do zwężenia lub zablokowania tych naczyń krwionośnych.
Niedrożność tętnicy szyjnej jest zwykle spowodowana nagromadzeniem cholesterolu i odkładaniem się substancji tłuszczowych w ścianach tętnic szyjnych. Tworzenie się płytek w naczyniach krwionośnych określa się mianem miażdżycy.
Blokada naczyń zmniejsza przepływ krwi do mózgu i zwiększa ryzyko udaru niedokrwiennego. Występuje on, gdy dochodzi do okluzji lub całkowitego przerwania dopływu krwi do tętnicy szyjnej. W tym sensie zaprzestanie dopływu krwi do mózgu pozostawia neurony bez tlenu, w wyniku czego obumierają.
Choroba tętnic szyjnych ma podłoże patofizjologiczne podobne do choroby niedokrwiennej serca, której końcowym skutkiem jest zawał mięśnia sercowego. Z drugiej strony zwężenie tętnicy szyjnej może dotyczyć jednej lub obu tętnic. W tym kontekście jakość życia poprawia wczesne podejście terapeutyczne.
Przeczytaj również: Wapnienie tętnic – dowiedz się więcej na jego temat!
Typowe objawy
W większości przypadków choroba tętnic szyjnych rozwija się powoli i pozostaje niezauważona we wczesnych stadiach. Często zdarza się, że stan ten nie daje żadnych objawów, dopóki nie stanie się ciężki.
Przejściowe napady niedokrwienne to nagłe stany, które pojawiają się przed czasowym zamknięciem naczynia mózgowego małego kalibru. Czas trwania waha się od kilku minut do kilku godzin. Objawy ustępują całkowicie w ciągu 24 godzin, ale ich utrzymywanie się prowadzi do rozpoznania udaru mózgu.
W obu przypadkach można zauważyć następujące objawy:
- Nagłe osłabienie kończyny lub połowy ciała
- Porażenie ręki lub nogi po jednej stronie ciała
- Niezdolność do wykonywania niektórych ruchów
- Utrata zdolności do koordynowania ruchów
- Dezorientacja, zawroty głowy i silne bóle głowy
- Utrata czucia w twarzy lub ciele
- Drętwienie lub parestezje kończyn
- Niewyraźne widzenie lub całkowita utrata wzroku
- Trudność w artykułowaniu słów i wyraźnym mówieniu
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów udaru należy jak najszybciej zwrócić się o pomoc lekarską. Jest to stan o wysokim ryzyku zgonu, który wymaga profesjonalnego leczenia.
Dlaczego występuje choroba tętnic szyjnych?
Badania potwierdzają, że główną przyczyną choroby tętnic szyjnych jest miażdżyca tętnic. Miażdżyca jest spowodowana gromadzeniem się cholesterolu, wapnia, resztek komórkowych i tkanki włóknistej w ścianach naczyń krwionośnych. Efektem będzie blaszka miażdżycowa, która utrudnia normalny przepływ krwi w tętnicy.
Na ogół ściany naczyń szyjnych podlegające temu zjawisku stają się z czasem twardsze, zwężając światło naczynia. W takiej sytuacji nie będą one w stanie utrzymać odpowiedniego przepływu krwi do ważnych narządów.
Czynniki ryzyka
Istnieje wiele warunków, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby tętnic szyjnych. Większość czynników ryzyka jest podobna do tych występujących w innych chorobach sercowo-naczyniowych, między innymi:
- Siedzący tryb życia
- Bycie mężczyzną
- Bezdech senny
- Cukrzyca
- Nadciśnienie tętnicze
- Otyłość i nadwaga
- Nadmierne spożycie alkoholu
- Bycie Latynosem lub Afroamerykaninem
- Palenie tytoniu lub papierosów
- Starość (powyżej 65 lat)
- Wysoki poziom trójglicerydów i złego cholesterolu (LDL)
- Wywiad rodzinny w kierunku miażdżycy i chorób układu krążenia
Powiązane komplikacje
Według badań, miażdżycowe zwężenie lub niedrożność tętnicy szyjnej powoduje około 30% niedokrwienia naczyń mózgowych (artykuł w języku hiszpańskim). Jest to powikłanie wysokiego ryzyka z wysoką śmiertelnością, jeśli nie zostanie szybko leczone.
Udary spowodowane chorobą tętnic szyjnych występują z następujących powodów:
- Zmniejszony dopływ krwi
- Zakrzepy z powodu pęknięcia blaszek miażdżycowych
- Tworzenie się skrzepów i niedrożność światła naczynia
Jak diagnozuje się chorobę tętnic szyjnych?
Choroba tętnic szyjnych prawie zawsze jest diagnozowana późno, po przebytym udarze mózgu. W takim przypadku szczegółowe badanie wyzwalacza może pomóc w identyfikacji zwężenia tętnicy szyjnej.
Podobnie, podczas dokładnego badania fizykalnego możliwe jest wykrycie pewnych ustaleń, które mogą naprowadzić klinicystę na podejrzenie zablokowania tętnicy szyjnej. Jednym z objawów tej patologii jest odczuwanie nieprawidłowego dźwięku lub szmeru, podobnego do gwizdu, podczas osłuchiwania szyi stetoskopem.
Ponadto specjalista zwykle ocenia zdolności neurologiczne, a także fizyczne i psychiczne. Z drugiej strony kilka badań jest bardzo przydatnych w diagnostyce choroby tętnic szyjnych. Należą do nich:
- Ultradźwięki
- Angiografia mózgowa
- Rezonans magnetyczny (MRI)
- Angiografia tomografii komputerowej (CT).
Leczenie
Leczenie zwężenia tętnicy szyjnej ma na celu spowolnienie rozwoju i progresji choroby. Głównym celem jest zapobieganie skutkom udaru. Plan terapeutyczny uzależniony jest od stopnia okluzji i ogólnego stanu pacjenta.
We wczesnym wykryciu tego schorzenia należy rozpocząć od modyfikacji stylu życia. W związku z tym zaleca się przestrzeganie zdrowej diety, ćwiczenia fizyczne, odchudzanie, unikanie palenia i ograniczenie spożycia soli.
W łagodnych i umiarkowanych przypadkach specjalista zwykle przepisuje leki kontrolujące ciśnienie krwi i zapobiegające tworzeniu się blaszek miażdżycowych. Ponadto osobom w podeszłym wieku można przepisać leki przeciwpłytkowe, takie jak aspiryna i leki przeciwzakrzepowe .
Z drugiej strony, w ciężkiej chorobie tętnic szyjnych lub u osób z udarem w wywiadzie, zwykle zaleca się operację. Opcje podejścia są następujące:
- Endarterektomia tętnicy szyjnej: Jest to procedura pierwszego wyboru w celu wyeliminowania niedrożności tętnic szyjnych. Polega na dostępie naczyniowym i preparowaniu w celu usunięcia blaszki miażdżycowej.
- Angioplastyka tętnicy szyjnej z umieszczeniem stentu: jest stosowana w zaawansowanych przypadkach, które nie nadają się do rozwiązania przez endarterektomię. Podczas zabiegu do naczynia krwionośnego wprowadza się mały balonik w celu jego rozszerzenia, a następnie umieszcza się siatkę lub stent, aby zapobiec zwężeniu naczynia.
Zobacz też: Zator tętnicy płucnej – objawy i leczenie
Zdrowy tryb życia – kluczowa rola
Choroba tętnic szyjnych jest patologią związaną z powstawaniem blaszek miażdżycowych w tych naczyniach i w konsekwencji z ich niedrożnością. Ryzyko zgonu jest wysokie u osób z niezdrowymi nawykami, które przyspieszają postęp choroby.
Zrównoważona dieta, a także uprawianie aktywności fizycznej znacznie poprawiają jakość życia i rokowanie odległe. Jeśli masz jakiekolwiek obawy, nie wahaj się skonsultować z lekarzem.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Sposata L. Enfermedad carotídea aterosclerótica extracraneal. Neurología Argentina. 2011; 3(1): 25-63.
- Consenso de Estenosis Carotídea. Rev. argent. cardiol. 2006; 74( 3 ): 160-174.
- Reina T, Martínez I. Las carótidas enfermas. Libro de salud cardiovascular. 2010; 4(1): 527- 535.
- Villaverde J, Gallardo F. La endarterectomía carotídea debe persistir como la técnica de elección para la mayoría de los pacientes con estenosis carotídea en la era endovascular. Sociedad Española de Angiología. 2016; 68(2):127-138.
