Stany lękowe - Odkryj ich 7 najpowszechniejszych
Stany lękowe to problem dotykający od czasu do czasu niemal każdego z nas. Często jednak sądzimy, że istnieje tylko jeden zdefiniowany przez specjalistów rodzaj lęku. Nie jest to prawdą, ponieważ tego rodzaju stan psychiczny różni się w zależności od przyczyny, indywidualnych cech osoby czy stopnia zaburzeń.
Stany lękowe nie są jedną ogólną przypadłością. Specjaliści wyróżniają i definiują co najmniej 7 różnych typów lęku. Poniżej znajdziesz ich nazwy i krótką charakterystykę, co pozwoli Ci lepiej zdiagnozować Twój własny problem.
Lęk czy strach to całkowicie naturalne emocje. Gdy odpowiednio nimi zarządzamy, wówczas nie stanowią one dla nas zagrożenia. Zdrowy lęk uruchamia różne mechanizmy, które pozwalają skutecznie radzić sobie z życiowymi sytuacjami. Niezależnie od tego, czy jest to niepewność, potrzeba działania czy raczej ucieczki.
Jeśli jednak Twoje lęki zamiast Cię mobilizować, powstrzymują Cie przed jakimkolwiek działaniem i paraliżują, wówczas łatwo jest pozwolić im przejąć kontrolę nad Twoim życiem.
Jeśli czujesz, że przestajesz panować nad swoimi obawami, lękami i strachem, powinnaś poznać je lepiej i dowiedzieć się więcej o tych stanach psychicznych. Gdy zrozumiesz, co dokładnie dzieje się z Twoim umysłem, łatwiej będzie Ci zapanować nad sobą i swoimi działaniami. Poniżej znajdziesz 7 najpowszechniejszych rodzajów stanów lękowych.
1. Ogólne stany lękowe
Ogólne zaburzenia lękowe to najpowszechniej występujący rodzaj lęku, który dotyka milionów ludzi na całym świecie. Na pewnych etapach życia niemal każdemu z nas zdarza się odczuwać taki właśnie rodzaj lęku, który objawia się stałym napięciem psychicznym i nerwowością o nie do końca sprecyzowanym źródle.
Stany lękowe tego typu wywołują głębokie poczucie niepewności oraz dominujące uczucie pustki.
Do głównych przyczyn ogólnych zaburzeń lękowych możemy zaliczyć takie życiowe wydarzenia jak stresująca rozmowa o pracę, wystąpienia publiczne, konflikty rodzinne, nagła zmiana trybu życia, rewolucja w życiu osobistym czy zawodowym.
Warto jednak podkreślić, że nie zawsze ogólne stany lękowe mają konkretne źródło i przyczynę; mogą wynikać także z przewlekłego stanu napięcia psychicznego i podwyższonego poziomu stresu. Oto objawy towarzyszące ogólnym zaburzeniom lękowym:
- Ciągły niepokój, podirytowanie, nerwowość i poczucie utraty kontroli.
- Przewlekłe zmęczenie, utrata energii.
- Napięcie mięśniowe, zwłaszcza pleców, szyi, karku i ramion.
- Trudności z koncentracją i realizacją zadań.
- Obsesyjne myśli, negatywne nastawienie.
Przeczytaj również: Nadmierny niepokój – kuracja dietą
2. Fobia społeczna
Fobia społeczna to rodzaj stanów lękowych, w których wszelkie interakcje społeczne wywołują dyskomfort psychiczny, niepokój i strach. Na takie zaburzenia cierpią osoby, które nie znoszą zatłoczonych miejsc, publicznych wystąpień czy licznego towarzystwa.
Czasami nawet pozornie prosty codzienny obowiązek jak załatwienie sprawy w urzędzie, podróż metrem, przedstawianie się nowym osobom czy wysłanie paczki wywołuje takie obawy jak:
- strach, poczucie beznadziei i bezradności,
- uczucie bycia obserwowanym i ocenianym,
- zimny pot, jąkanie się, ucisk w żołądku.
Objawy te nasilają się, gdy daną społeczną interakcję czy czynność realizujemy po raz pierwszy lub nie mamy nad nimi pełnej kontroli. Im bardziej czujemy się zależni od drugiej strony, tym objawy intensywniejsze, a lęk silniejszy i bardziej obezwładniający.
3. Zespół lęku napadowego
Zespół lęku napadowego to stany lękowe o bardzo silnym natężeniu. Atak paniki wywołuje nagłe i silne przekonanie o tym, że za moment spotka nas coś złego – nawet śmierć, zawał, wypadek czy atak. Co gorsza, ataki paniki wpędzają chorego w spiralę lęku, gdyż kolejny atak może wywołać już sam lęk, że może on wystąpić ponownie.
Zespół lęku napadowego ma swoje źródło w podwyższonym poziomie stresu, który prowadzi do bardzo intensywnych i negatywnych doznań fizycznych i psychicznych. Ataki paniki nie muszą mieć konkretnego źródła i przyczyny; być może zabrzmi to dziwnie, ale mogą występować zupełnie bez powodu.
Stany lękowe tego typu to bardzo złożony problem, który trudno jest zrozumieć komuś, kto nigdy ich nie przeżył. Oto niektóre z objawów:
- przyspieszona akcja serca,
- nadmierna potliwość,
- otępienie i osłabienie,
- uczucie bycia nieobecnym w swoim ciele,
- zawroty głowy,
- ucisk w klatce piersiowej,
- ból brzucha,
- zaburzenia trawienia.
4. Agorafobia
Agorafobia to stany lękowe często blisko związane z zespołem lęku napadowego. Objawia się strachem przed dużymi otwartymi przestrzeniami czy przekraczaniem bezpiecznych granic znanej sobie okolicy.
Oczywiście nie zawsze agorafobia oznacza niemożność wyjścia z domu; osoby cierpiące na ten rodzaj stanów lękowych ograniczają się jednak do znanej sobie rutyny i miejsc. Podróżują na przykład tylko na trasie dom-praca-sklep, ale już nie są w stanie bez lęku udać się do nieznanego wcześniej miejsca.
Złamanie takiej rutyny może wywoływać ataki paniki, wraz z objawami opisywanymi powyżej.
5. Inne fobie
Niemal każdy z nas czegoś się boi – niektórych przerażają pająki, inni panicznie boją się burzy, clownów, noży, ptaków czy ciemności. Tego rodzaju lęki są normalne i nie stanowią zagrożenia tak długo, jak nas nie ograniczają i nie utrudniają nam normalnego funkcjonowania.
Jeśli jednak zauważasz, że przed wyjściem z domu powstrzymuje Cię sama obawa, że może pogryźć Cię pies czy uderzyć w Ciebie piorun, wówczas masz do czynienia z poważną fobią. Oto objawy:
- Ciągły podwyższony poziom strachu wobec konkretnej rzeczy.
- Nagłe uczucie zagrożenia.
- Niemożność kontrolowania lęku, mimo świadomości, że jest on irracjonalny.
- Ograniczanie swojego życia względem fobii.
Przeczytaj również: Nomofobia: całkowite uzależnienie od telefonu
6. Zespół stresu pourazowego (PTSD)
Niestety nic w naszym życiu nie jest na sto procent pewne i czasami spotykają nas traumatyczne i przykre wydarzenia, takie jak wypadki, śmierć, choroba czy strata. Wszystkie one pozostawiają trwałe ślady na naszej psychice, a w skrajnych przypadkach wywołują także stany lękowe, a konkretniej zespół stresu pourazowego. Do objawów PTSD możemy zaliczyć:
- Ciągłe przeżywanie traumy: Charakterystyczną cechą zespołu stresu pourazowego jest ciągłe przeżywanie danej traumy na nowo. Wystarczy pojedynczy bodziec, by znowu przenieść się w dane miejsce i odczuwać te same negatywne emocje, ból i cierpienie.
- Powracający lęk: Trauma danego wydarzenia może przemijać z czasem, jednak w przypadku PTSD lęk powraca.
- Stany lękowe tego typu to także towarzyszące objawy takie jak: bezsenność, przewlekłe zmęczenie czy trudności z koncentracją.
7. Zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (OCD)
Ostatni typ stanów lękowych to zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, w skrócie OCD. Osoba patrząca z zewnątrz nigdy nie zrozumie rytuałów, manii i powtarzalnych zachowań, które są charakterystyczne dla kogoś cierpiącego na tego rodzaju stany lękowe. Warto jednak rozróżnić obsesje od zachowań kompulsywnych, ponieważ nie są to pojęcia tożsame.
Obsesje to nawracające i uporczywe myśli (najczęściej negatywne) krążące uparcie wokół konkretnego tematu. Osoba cierpiąca na OCD nie jest w stanie pozbyć się danej myśli ze swojej głowy, np. głosu powtarzającego w kółko ,,On Cię zostawi, na pewno Cię opuści”.
Z kolei zachowania kompulsywne to wszystko to, co dana osoba robi, starając się poradzić sobie ze swoją obsesją. Dajmy na to, jeśli obsesją jest przekonanie o wszechobecnych bakteriach, osoba taka kompulsywnie myje ręce, nawet setki razy w ciągu dnia!
Stany lękowe to problem nas wszystkich
Podsumowując, różne rodzaje stanów lękowych to problem, który na poszczególnych etapach życia może dotknąć każdego z nas. W zależności od przyczyny i stopnia nasilenia objawów konieczna może być pomoc specjalisty, odpowiednia terapia, jak również leczenie farmakologiczne.
Jeśli jednak dany rodzaj lęku nie jest na tyle uciążliwy, by uniemożliwiać Ci normalne funkcjonowanie, wówczas jest on tylko normalną emocją. Czyli reakcją na konkretną sytuację, która prędzej czy później ustąpi sama. Naucz się kontrolować swój strach i nie pozwól mu przejąć kontroli nad Twoim życiem!
