Czy dziecko może być psychopatą?
Dziecko to w naszym przekonaniu niewinne stworzenie, które musimy chronić za wszelką cenę przed złem całego świata.
Co jednak w przypadku, gdy to nasze własne dziecko nie wykazuje empatii wobec innych ludzi, manipuluje rówieśnikami oraz dorosłymi, a nawet dopuszcza się aktów agresji i przemocy?
Psychopatia wśród dzieci to stosunkowo rzadkie zjawisko, jednak warto mieć świadomość jego istnienia. Jeśli przyszło Ci do głowy, że Twoje dziecko może być psychopatą, koniecznie czytaj dalej i dowiedz się, czy masz powody do niepokoju.
Psychopatia u dzieci to zaburzenie objawiające się brakiem umiejętności odczuwania i okazywania empatii, a także brakiem występowania uczucia wstydu, wyrzutów sumienia czy poczucia winy, nawet w przypadku skrzywdzenia drugiej osoby.
Często zaburzenie określa się także mianem ,,antyspołecznego zaburzenia osobowości”. Jak się okazuje, problem ten może dotyczyć również dzieci.
Stosunkowo często możemy mieć do czynienia z czynnikami dziedzicznymi. Okazuje się jednak, że uraz płata czołowego mózgu może także prowadzić do rozwoju osobowości psychopatycznej i aspołecznej.
Dziecko-psychopata – jak je rozpoznać?
Warto na samym początku podkreślić, że nawet jeżeli nasze dziecko wykazuje pewne cechy osobowości dyssocjalnej, nie oznacza to jeszcze, że z biegiem czasu wyrośnie na sadystycznego mordercę, rodem z filmów grozy.
Oczywiście niektóre z objawów, które za chwilę opiszemy, mogą być powodem do niepokoju. Jednak zawsze w przypadku wątpliwości, najlepiej jest zwrócić się o pomoc do specjalisty, na przykład psychologa dziecięcego.
To osoba wykształcona i przygotowana do pracy z dziećmi powinna postawić diagnozę. Ocena natury zaburzeń zachowania dziecka, a umożliwi zastosowanie odpowiedniej terapii. Igranie z psychiką dziecka na własną rękę może bowiem wyrządzić i jemu i nam więcej szkody niż pożytku. Oto niektóre z objawów, na które warto zwrócić uwagę:
1. Notorycznie łamie zasady
Dzieci, które notorycznie łamią zasady, niezależnie od wprowadzanych norm, kar i ograniczeń, mogą wykazywać cechy osobowości psychopatycznej. Już takie zachowania jak próby manipulowania dorosłymi, agresja wobec rówieśników czy rzucanie jedzeniem w młodszym wieku, mogą być powodem do niepokoju.
Jeśli pomimo nakładanych kar, licznych rozmów i wyjaśnień, zachowanie dziecka stale się pogarsza i nie szanuje ono żadnych reguł, może świadczyć to o zaburzeniach natury psychologicznej, z którymi poradzić będzie mógł sobie dopiero specjalista.
Przeczytaj również: Wizyta u psychologa – 7 ważnych powodów
2. Dziecko znęca się nad zwierzętami
Bardzo niepokojącym sygnałem jest jakakolwiek forma agresji wobec zwierząt. Szacuje się, że większość dorosłych psychopatów (również tych najgroźniejszych dla społeczeństwa) w dzieciństwie dopuszczała się znęcania nad zwierzętami.
Jeśli takie zachowanie wystąpi w przypadku Twojego dziecka lub co gorsze powtórzy się, koniecznie poproś o pomoc specjalistę.
Czasami dzieci bawią się ze zwierzętami i krzywdzą je nieświadomie. Nie jest to wówczas objaw psychopatii dziecięcej. Dopiero kiedy okazuje się, że dziecko znęca się nad zwierzęciem celowo, gdyż sprawia mu to radość, należy zasięgnąć opinii psychologa i jak najszybciej podjąć odpowiednie kroki.
3. Nie odczuwa wyrzutów sumienia
Zazwyczaj, gdy zwracamy dziecku uwagę, naturalnym jest, że zaczyna ono żałować swojego postępowania. Odczuwa wówczas wyrzuty sumienia i jest mu przykro, że zawiodło Twoje zaufanie. Jeśli jednak Twoje dziecko nie wydaje się odczuwać jakiegokolwiek żalu, niezależnie od wyrządzonej krzywdy, może być to objaw zaburzeń osobowości.
Brak umiejętności odczuwania empatii i wyrzutów sumienia to jeden z najbardziej klasycznych objawów psychopatii. Czy to u dzieci, czy u osób dorosłych. W takim wypadku również warto zasięgnąć opinii specjalisty.
4. Dziecko miewa nagłe napady agresji
Napady agresji i zachowania przemocowe – niezależnie od wieku – są sygnałem, że osoba nie potrafi panować nad swoimi emocjami.
Jeśli dziecko miewa nagłe napady agresji, wymierzone czy to w ludzi, czy zwierzęta, czy nawet przedmioty, warto zastanowić się, jakie kroki podjąć, by pomóc mu nauczyć się kontrolować emocje.
W porę rozwiązany problem może pomóc uniknąć wielu komplikacji w przyszłości.
Przeczytaj również: Napady złości u dzieci – 5 sposobów, jak ich uniknąć
Rola rodziców jest kluczowa
Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy z tego, że za złym zachowaniem ich dzieci może nie stać zły charakter, ale poważne zaburzenia osobowości. Rola rodziców w diagnozowaniu i leczeniu zaburzeń psychopatycznych jest kluczowa.
To rodzic, który zna swoje dziecko najlepiej, powinien być pierwszą osobą, która zwróci uwagę na niepokojące sygnały. Dopiero, kiedy problem zostanie wykryty, możemy rozmawiać o możliwościach jego zwalczania.
Niektórzy rodzice popadają w błędne przekonanie, że ich dzieci muszą być idealne. Jest to o tyle groźne, że nie dopuszczają oni do siebie możliwości, że dziecko cierpi na zaburzenia lub chorobę psychiczną. Pozbawia go to możliwości diagnozowania i leczenia.
Tylko szybka i zdecydowana reakcja może pomóc dziecku. Umożliwi mu odnalezienie się w codziennym życiu i ochronę zarówno jego samego, jak i otoczenia.
Nie istnieje jedno skuteczne lekarstwo na zaburzenia osobowości. Każdy przypadek jest inny i leczenie oraz terapia powinny zostać dostosowane do indywidualnych potrzeb dziecka. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko ma skłonności psychopatyczne, nie wstydź się poprosić o pomoc.
Specjalista psychologii dziecięcej na pewno rozwieje Twoje wątpliwości i zaoferuje pomoc adekwatną do sytuacji.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Aguilera Lazaro, E. C., Ostrosky, F., & Camarena, B. (2012). Interacción de Temperamento y MAO-A en pruebas de Inhibición en Preescolares. Acta de investigación psicológica, 2(1), 543-554. http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S2007-48322012000100005
- Garrido, F. J. S. (2009). Fisonomía de la psicopatía. Concepto, origen, causas y tratamiento legal. Revista de derecho penal y criminología, (2), 79-125. http://e-spacio.uned.es/fez/eserv/bibliuned:DerechoPenalyCriminologia-2009-2-10003/PDF
- Guitart, E. R., & Robles, J. L. A. (2019). Psicopatía en la infancia y adolescencia. Olhar criminológico (OC), 129. http://abcriminologia.com.br/revistaoc/arquivos/revista-oc-iii.pdf#page=129
- Halty, L., & Prieto-Ursúa, M. (2015). Psicopatía infanto-juvenil: Evaluación y tratamiento. Papeles del Psicólogo, 36(2), 117-124. https://www.redalyc.org/pdf/778/77839628005.pdf
- Romero, E., Luengo, M. Á., Gómez-Fraguela, J. A., Sobrela, J., & Villar, P. (2005). Evaluación de la psicopatía infantojuvenil: estudio en una muestra de niños institucionalizados. Anuario de psicología jurídica, 15, 23-40. https://www.redalyc.org/pdf/3150/315031849003.pdf
- Lara-Tapia, H. (2005). Enfoques actuales en la Psicobiología contemporánea de la conducta violenta y delictiva. Revista Neurología, Neurocirugía y Psiquiatría, 38(1), 28-36. https://www.medigraphic.com/pdfs/revneuneupsi/nnp-2005/nnp051f.pdf
- Vinet, E. V. (2010). Psicopatía infanto-juvenil: avances en conceptualización, evaluación e intervención. Terapia psicológica, 28(1), 109-118. https://scielo.conicyt.cl/scielo.php?pid=S0718-48082010000100010&script=sci_arttext