Elektrolity - czym są i dlaczego ich potrzebujemy?
Elektrolity to prawdopodobnie temat dobrze znany sportowcom. Ten temat ściśle wiąże się z nawodnieniem, którego potrzebuje nasz organizm. Ale substancje te bardzo często pojawiają się również w reklamach oferujących różne produkty, służące do ich uzupełniania.
Elektrolity to substancje mineralne znajdujące się we krwi, a także w innych płynach ustrojowych, na przykład tych, które wypełniają nasze komórki. Ich szczególną cechą jest zdolność do przenoszenia ładunków elektrycznych. Innymi słowy, elektrolit może rozpuszczać się w wodzie i przewodzić prąd.
Dla naszego organizmu mają fundamentalne znaczenie. Jak zobaczymy, brak równowagi w poziomie któregokolwiek z elektrolitów może nawet doprowadzić do śmierci. Substancje te są związane z obiegiem wody w ciele, z pH krwi – jej kwasowością – a także z aktywnością mięśni.
Podstawowe elektrolity w ludzkim organizmie
Głównymi elektrolitami w ludzkim ciele są sód, chlor, wapń, fosfor, magnez i potas. Dla każdego z nich ustalono wartości stężenia we krwi, które gwarantują normalne funkcjonowanie organizmu. Na przykład:
- W przypadku potasu normy wartości mieszczą się w zakresie 3,5–5,3 mEq / L.
- Sód ma normalny poziom stężenia między 136-145 mEq / L.
- Dla chloru poziom, który uważa się za normalny wynosi między 97-107 mEq / L.
Dlaczego elektrolity mogą ulec zaburzeniu?
Normalna równowaga elektrolitów w organizmie, która zazwyczaj waha się między pewnymi wartościami, może jednak ulec zaburzeniu. Wpływają na to zmiany hormonalne, choroby narządów, takich jak nerki lub wątroba, a nawet stosowanie leków. Wśród najczęstszych przyczyn zaburzeń równowagi elektrolitowej możemy wymienić:
- Odwodnienie: Gdy organizm wchodzi w stan odwodnienia, traci nie tylko płyn, ale także te substancje elektrolityczne. Do odwodnienia może dojść podczas bardzo gorących temperatur, na skutek intensywnego pocenia się. Również podczas infekcji żołądka i jelit, kiedy to elektrolity są wydalane z wymiotami i biegunką.
- Zespół złego wchłaniania: istnieją patologie, które zmieniają proces wchłaniania składników odżywczych przez jelita. Jeśli tak się stanie, przyjmowane w pokarmie elektrolity mogą nie przedostać się do komórek organizmu.
- Choroby endokrynologiczne: cukrzyca lub niedoczynność tarczycy to przykłady zaburzeń hormonalnych, które naruszają równowagę wewnętrznego środowiska organizmu.
- Chemioterapia: Chorzy na raka poddawani chemioterapii są bardzo podatni na zaburzenia równowagi elektrolitowej. Personel medyczny leczący raka musi zawsze zwracać uwagę na proces uzupełniania elektrolitów utraconych w wyniku leczenia.
- Niektóre leki: Oprócz chemioterapii istnieją inne leki, które są stosunkowo powszechnie stosowane a które powodują utratę substancji mineralnych. Chodzi głównie o diuretyki, czyli leki moczopędne a także niektóre kortykosteroidy.
- Choroby nerek: nerka ma za zadanie regulację substancji opuszczających ciało. Gdy źle funkcjonuje, może przyczyniać się do utraty sodu, potasu, wapnia, fosforu i magnezu.
Przeczytaj koniecznie informacje z tego artykułu: Nerki: 8 złych nawyków prowadzących do ich upośledzenia
Najczęstsze zaburzenia równowagi
Niektóre zaburzenia elektrolitowe występują częściej niż inne. Niektóre są chwilowe i mają tendencję do automatycznej korekty, podczas gdy inne wymagają interwencji zewnętrznej, aby powrócić do normalnych wartości.
Chociaż w większości przypadków, nierównowaga elektrolitowa nie wymaga pilnej interwencji, czasami zdarzają się naprawdę skomplikowane sytuacje. Szczególnie długoterminowe zaburzenia mogą mieć poważne konsekwencje.
U pacjentów z niskim poziomem potasu mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca. Ponadto narażają się na inne zagrożenia dla zdrowia sercowo-naczyniowego.Na przykład w przypadku wapnia może dojść do hipokalcemii (zbyt niski poziom we krwi) lub do hiperkalcemii (zbyt wysoki poziom we krwi). W przypadku kobiet hipokalcemia jest czynnikiem zwiększającym ryzyko osteoporozy po wejściu w menopauzę. Z drugiej strony hiperkalcemia może powodować kamienie nerkowe.
Natomiast sód, zarówno w nadmiarze, jak i w niedoborze, zaburza funkcjonowanie neuronów. Hiponatremia, czyli niski poziom sodu, i hipernatremia, wysokie wartości sodu we krwi, powodują drażliwość i dezorientację. W skrajnych przypadkach występują drgawki.
Potas z kolei jest prawdopodobnie elektrolitem, którego niedobór lub nadmiar może rozwinąć się więcej sytuacji kryzysowych. Kardiomiocyty, które są komórkami mięśnia sercowego, wymagają określonych wartości potasu, aby bicie serca było takie, jakie powinno być.
Niedobór potasu we krwi jest czynnikiem wywołującym zaburzenia rytmu serca, co w konsekwencji wiąże się z dużym ryzykiem.
Natomiast w stanach nadmiaru potasu we krwi, chociaż nie ma pilnej potrzeby, zaleca się konsultację ze specjalistą z celu sprawdzenia problemów z nerkami. Przy niewydolności nerek jako pierwszy objaw może wystąpić hiperkaliemia to, znaczy wzrost stężenia potasu we krwi.
Ten temat również Cię powinien zainteresować: Potas w owocach? Oto 10 najlepszych przykładów
Jak dostarczyć organizmowi elektrolity?
Ważne jest, aby wiedzieć, skąd możemy pozyskać elektrolity w naszej diecie. Uzupełnia się je nie tylko w przypadku dużej utraty. Powinniśmy na co dzień dbać o zróżnicowane odżywianie w oparciu o codzienne wymagania dotyczące mikroelementów.
Oprócz płynów bogatych w elektrolity, których używa się szczególnie w nawadnianiu sportowym, możemy je przyjmować w następujących produktach spożywczych:
- Wapń: występuje w wielu rybach, zwłaszcza w sardynkach, a także w szpinaku i migdałach.
- Fosfor: Fosfor występuje również w migdałach, a także w orzechach włoskich. Chude mięso i jaja są również niezawodnym źródłem tego elektrolitu, podobnie jak produkty mleczne, takie jak sery i jogurt.
- Sód: znajdziemy go w burakach, selerze, oliwkach i pomidorach.
- Magnez: zawierają go zielone warzywa liściaste, ryby i orzechy. Duże ilości magnezu są również w czekoladzie.
- Potas: Wreszcie, potas można znaleźć w dużych ilościach w zielonych warzywach liściastych oraz w wielu owocach, takich jak banany i cytrusy.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- DuBose TD. Disorders of acid-base balance. In: Skorecki K, Chertow GM, Marsden PA, Taal MW, Yu ASL, eds. Brenner and Rector’s The Kidney. 10th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016:chap 17.
- Ayus, Juan Carlos, C. Caramelo, and A. Tejedor. “Agua, electrolitos y equilibrio ácido-base.” Med. Panamericana (2007).
- del Rosal Rabes, T., et al. “Alimentación parenteral, líquidos y electrolitos.” Protocolos de Neonatología.[aut. libro] AEP. Protocolos Diagnóstico Terapeúticos de la AEP: Neonatología (2008): 101-110.
