Zmiany prawidłowego położenia powiek

Istnieją różne rodzaje nieprawidłowego ustawienia powieki. Prawie wszystkie z nich są konsekwencją starzenia się i wymagają leczenia chirurgicznego.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Mariel Mendoza.

Ostatnia aktualizacja: 09 kwietnia, 2023

Wady powiek to nazwa określająca zmiany prawidłowego położenia powiek, zarówno górnych, jak i dolnych. Te nieprawidłowe pozycje mogą wynikać z różnych przyczyn, choć najczęściej spotykaną jest wiotkość skóry, a następną starość.

Zaburzenie to dominuje u osób starszych. W tej grupie wiekowej częstość występowania waha się od 10% do 17%.

Zmiany położenia powiek wpływają na harmonizację twarzy, a w niektórych przypadkach powodują również problemy ze wzrokiem.

Objawy danej zmiany położenia powiek zależą od każdego typu. Opisano pięć wariantów zaburzenia:

1. Ektropion, czyli odwinięcie powieki.
2. Entropion, czyli podwinięcie powieki.
3. Opuchlizna powiek
4. Dermatochalaza
5. Retrakcja powieki

Prawidłowe położenie powiek

Powieki chronią gałkę oczną. Odpowiadają również za smarowanie poprzez mruganie. Dlatego nie powinniśmy zapominać o tym odruchu, ani go hamować.

W gruczołach łzowych znajdujących się powyżej wewnętrznego kąta oka produkowane są łzy. Płyn ten nawilża, czyści a także chroni oczy.

W normalnych warunkach powieka dolna ma wolny brzeg, który na całej długości spoczywa na powierzchni gałki ocznej. Pozwala to na odpowiedni kontakt z woreczkiem łzowym i zapewnia rzęsom możliwość kierowania się do przodu, bez uderzania w gałkę oczną.

Wolny brzeg dolnej powieki normalnie utrzymuje się na środku do wysokości jednej trzeciej gałki ocznej. Nie odsłania przy tym twardówki ani nie zasłania rogówki. Znajduje się więc dokładnie między granicą rogówki a twardówką. Z kolei wolny brzeg górnej powieki zakrywa dwa milimetry rogówki.

1. Ektropion

W tym stanie wolny brzeg dolnej powieki jest skierowany na zewnątrz, często odsłaniając skórę i błonę śluzową powieki. W konsekwencji, narażenie błony śluzowej na kontakt z powietrzem może powodować podrażnienie oczu i rogowacenie.

Pojawia się zaczerwienienie spojówek, uczucie ciała obcego a także nadmierne łzawienie (epiphora). Wszystko to predysponuje następnie do infekcji na powierzchni oka. Jego główną przyczyną jest utrata elastyczności tkanek (wiotkość skóry) spowodowana starzeniem.

Może również pojawić się po porażeniu nerwu twarzowego, w wyniku blizn po urazach lub wcześniejszych operacjach. Może być konsekwencją stosowania sztucznych łez przy jaskrze, nadmiernej ekspozycji na słońce i guzów oka.

Wstępne leczenie polega na zastosowaniu sztucznych łez, ale ostateczną korektę przeprowadza się chirurgicznie.

2. Entropion

W przypadku tej nieprawidłowej pozycji wolny brzeg dolnej powieki obraca się do wewnątrz. W ten sposób skóra powiek i rzęsy stykają się bezpośrednio z rogówką i mogą wrócić do swojego pierwotnego położenia tylko wtedy, gdy oko jest szczelnie zamknięte. Kontakt rzęs z rogówką może prowadzić do infekcji wewnątrzgałkowych, otarć lub owrzodzeń rogówki.

Przyczyny tej zmiany położenia powiek są różne i obejmują:

• Choroby skóry prowadzące do wiotkości
• Osłabienie skóry z powodu wieku
• Uraz, który spowodował blizny
• Porażenie nerwu twarzowego
• Słabe mięśnie
• Wady rogówki
• Wcześniejsza operacja
• Infekcja oka

Objawy są podobne do ektropion: łzawienie, niewyraźne widzenie, zaczerwienienie oczu, uczucie ciała obcego. Wiąże się też w większym stopniu ze zmniejszeniem pola widzenia i jest bardziej agresywne, ponieważ ma bezpośredni kontakt z rogówką. Leczy się chirurgicznie.

W niektórych przypadkach entropion można złagodzić za pomocą specjalnych kropli do oczu. Stosuje się również zastrzyki z botoksu.

3. Opadanie powieki

Opadanie powieki odnosi się do obniżenia lub opadania górnej powieki poniżej jej normalnej pozycji. Diagnozuje się je przy asymetrii większej niż 2 milimetry między otworami obojga oczu lub zejściu o więcej niż 2 milimetry górnej powieki na gałkę oczną.

Z klinicznego punktu widzenia w tego typu wadach powiek głównym objawem jest brak możliwości utrzymania odpowiedniego otwarcia oka. W konsekwencji wpływa to również na pole widzenia.

Pochodzenie tej zmiany położenia powiek może być wrodzone lub nabyte. W pierwszym przypadku mówimy o zespole wiotkiej powieki. Wada nabyta może natomiast być spowodowana wiotkością skóry, obrzękiem powiek, guzami oczodołu lub problemami z mięśniami gałki ocznej, takimi jak myasthenia gravis lub samoistny kurcz powiek.

Leczenie jest wyłącznie chirurgiczne i wymaga interwencji w mięśnie gałki ocznej.

4. Dermatochalaza

Wśród różnych problemów wpływających na zmiany położenia powiek mamy dermatochalazę. Jest to nadmiar i wiotkość skóry powiek, głównie górnej powieki, z nagromadzeniem zmarszczek i worków tłuszczowych.

Objawia się wybrzuszeniem górnej powieki lub obecnością wielu małych worków w powiece dolnej. Mogą wystąpić zmiany w polu widzenia z powodu niedrożności.

Większość chorych to osoby starsze (powyżej 60 roku życia). Jednak może również mieć miejsce składnik genetyczny, jak ma to miejsce w przypadku wiotkiej powieki.

Problem rozwiązuje się chirurgiczne, za pomocą plastyki powiek. Worki tłuszczowe są wycinane, a nadmiar tkanki usuwany.

5. Retrakcja powieki

Jest to po prostu nienormalnie wysoka pozycja górnej powieki lub zbyt niska pozycja dolnej powieki. Tym samym gałka oczna nie jest odpowiednio osłonięta i narażona na działanie czynników zewnętrznych.

Objawy kliniczne będą zależeć od tego, jaka substancja obca wejdzie w kontakt z niechronionym okiem. Nie wspominając oczywiście o estetycznej zmianie w harmonijnym wyglądzie twarzy. Zwykle występują nawracające infekcje oka i niewyraźne widzenie.

Przyczyny retrakcji również są różne i obejmują:

• Nowotwory (potworniaki)
• Krótkowzroczność wysokiego stopnia
• Choroba tarczycy
• Wiotkość tkanek
• Uczucie wielkości kości oczodołu

Leczenie jest wyłącznie chirurgiczne.

Nieprawidłowe zmiany położenia powiek leczy się operacyjnie

Ponieważ przyczyny są tak zróżnicowane i głównie związane ze starzeniem się, nie można zapobiec nieprawidłowemu ustawieniu powiek, ale można je wcześnie leczyć. Dlatego tak ważne jest, aby w przypadku jakichkolwiek podejrzanych objawów udać się do okulisty.

Diagnoza jest prosta i polega na badaniu okulistycznym. Ostatecznie zmiany położenia powiek leczy się jednak chirurgicznie.

Zabieg przeprowadza się za pomocą operacji repozycjonowania lub anatomicznej i funkcjonalnej rekonstrukcji powieki. Może być wykonywany zewnętrznie (przez skórę) lub wewnętrznie (przez spojówkę). Operacja ta nie wymaga hospitalizacji i powoduje niewiele powikłań.