Czy koszmary senne mogą mieć jakieś zalety?

Chociaż są związane z dyskomfortem, koszmary senne mają też swoje zalety. Jedną z nich jest wystawienie na przerażające sytuacje.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 02 kwietnia, 2023

Często myślimy o koszmarach z całkowitym odrzuceniem; nie podoba nam się ich treść i powodują dyskomfort. Jednak zarówno przyjemne sny, jak i koszmary są częścią naszego życia i również mają swoje znaczenie.

Chociaż chodzi o sny generujące intensywny strach lub zagrożenie, przypisuje się im pewną korzyść. Z drugiej strony należałoby wiedzieć, kiedy się martwić, ponieważ czasami są wyrazem głębszego dyskomfortu. W poniższym artykule powiemy ci więcej na ten temat.

Przyczyny koszmarów sennych

Zacznijmy od tego, czym są koszmary senne. Według Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders w jego najnowszym wydaniu (DSM-V) chodzi o rodzaj parasomnii polegających na powtarzającym się pojawianiu przerażających snów, które mogą obudzić chorą osobę i których treść generuje intensywny strach lub dyskomfort.

Na ogół pojawiają się w fazie REM, która występuje między 90 a 110 minutą po zaśnięciu, a najczęściej w drugiej połowie nocy. Jeśli chodzi o przyczyny koszmarów, w grę wchodzi wiele czynników.

Istnieją wyjaśnienia, które koncentrują się na neurobiologii i psychofizjologii. Natomiast inne podejścia szukają pochodzenia koszmarów w nieświadomości, która stara się przekazać nam jakąś wiadomość lub zaspokoić pragnienie. Interpretacje niekoniecznie muszą się wzajemnie wykluczać.

• Obecność chronicznego stresu również może powodować koszmary senne. Dlatego ważne jest, aby zająć się obiema kwestiami jednocześnie, ponieważ mogą wiązać się ze znacznym upośledzeniem codziennego funkcjonowania.
• Obawy związane z koszmarami sennymi często powracają od czasu pandemii Covid-19. W tym przypadku czynnikiem wyzwalającym stało się duże obciążenie stresem i niepewnością oraz troska o zdrowie własne i bliskich.
• Z drugiej strony koszmary senne często pojawiają się po obfitej kolacji, z ciężkostrawnymi pokarmami, które uniemożliwiają spokojny sen.
• Mogą również wystąpić po spożyciu alkoholu lub innych substancji.
• Są też okresy, w których koszmary nocne pojawiają się częściej lub w gorszej formie. Dotyczy to szczególnie dzieciństwa i okresu dojrzewania i ma związek z procesem rozwoju mózgu.

Zalety koszmarów sennych

Trudno sądzić, że koszmary senne przynoszą korzyści, skoro wiążą się z niespokojnym snem i negatywnymi emocjami. Jednak badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Genewskiego, Szpitali Uniwersyteckich w Genewie i Uniwersytetu Wisconsin w Stanach Zjednoczonych sugeruje pewne pozytywne efekty.

Zgodnie z publikacją, teorie neurobiologiczne sugerują, że emocje doświadczane w snach przyczyniają się do rozwiązania emocjonalnego niepokoju i przygotowania do przyszłych reakcji afektywnych.

Innymi słowy, w potencjalnie niebezpiecznych sytuacjach życiowych mogą pomóc w bezpieczniejszym działaniu. Jak zaobserwowano, koszmary senne powodowały większą aktywność w przyśrodkowej korze przedczołowej, tj. obszarze mózgu regulującym reakcję strachu. Przyjrzyjmy się bliżej tym możliwym korzyściom.

Działanie wyzwalające

Jedną z głównych zalet koszmarów sennych jest redukcja stresu. Osiąga się ją poprzez umożliwienie przyjmowania innych ról i podejmowania działań, które są niedozwolone w rzeczywistości lub z jakiegoś powodu hamowane.

To znaczy, sny proponują przestrzeń dla alternatywnych „wyjść”. Na przykład weźmy pod uwagę koszmar, w którym ktoś kłóci się ze swoim szefem i bardzo głośno na niego krzyczy. W prawdziwym życiu prawdopodobnie takie zachowanie nie przyniesie nic dobrego, ale w czasie snu jest wyzwalające.

Konfrontacja z emocjami

W niektórych przypadkach doznania doświadczane w koszmarach sennych pozwalają nam stawić czoła lękom i niepokojom. W rzeczywistości czasami wydają się tak realne, że po przebudzeniu odczuwa się fizyczne wyczerpanie. Mimo to, wspominając wyśnione wydarzenia na jawie, można przyjąć inny sposób postrzegania i zastanowić się nad nimi.

W koszmarach sennych wszystko jest wyolbrzymione, ale pozwala nam pomyśleć „co by było, gdyby”. W ten sposób stajemy twarzą w twarz z sytuacjami, których się obawiamy i ćwiczymy możliwe reakcje.

Znajdowanie rozwiązań

W wielu przypadkach interpretacja koszmarów sennych jest punktem wyjścia do rozwiązania problemów pojawiających się w prawdziwym życiu. Podsuwają również nowe pomysły radzenia sobie z sytuacjami, które wydają się trudne.

Również opowiadanie koszmarów często ma działanie oczyszczające. Działa wyzwalająco i przynosi ulgę.

Koszmary senne mają swoją pozytywną stronę

Koszmary mogą stanowić nierealny scenariusz, w którym ćwiczymy różne role i radzimy sobie z pewnymi problemami. Jedną z ich zalet jest to, że przeżywając we śnie scenariusz, którego się obawiamy, zapoznajemy się z nim.

Dzięki temu możemy nie tylko się przygotować, ale także inaczej predysponować zarówno naszą postawę, jak i ciało.

Jeśli jednak epizody te nawracają lub utrudniają odpoczynek, są poważne i stanowią powód do konsultacji. Na przykład, jeśli przerywają sen, a następnie utrudniają ponowne zaśnięcie. Również jeśli czujemy potrzebę pewnych zachowań po ich przeżyciu, jak na przykład pozostawienie włączonych świateł.

W takich przypadkach należy starać się poprawić higienę snu poprzez zdrowe nawyki: między innymi wczesne kładzenie się spać, ograniczenie spożycia cukru i kofeiny w godzinach poprzedzających odpoczynek, unikanie ekranów itp..

Często koszmary senne są objawem stanów klinicznych, takich jak zespół stresu pourazowego (PTSD), depresja czy lęk. W związku z tym dobrym pomysłem jest skonsultowanie się ze specjalistą, aby odzyskać dobre samopoczucie.