Wazopresyna - charakterystyka i działanie tego hormonu

Chociaż główną funkcją tego hormonu jest regulacja aktywności nerek, to wazopresyna ma również pewien wpływ między innymi na układ sercowo-naczyniowy i ośrodkowy układ nerwowy.

Wazopresyna, występująca również w literaturze pod nazwami „hormon antydiuretyczny”, adiuretyna lub ADH, wytwarzana jest przez magnokomórki jąder podwzgórza. Stamtąd przechodzi do neurohypofizy, a następnie ostatecznie do układu krwionośnego.

Ogólnie rzecz biorąc wazopresyna pomaga regulować poziom wody w organizmie, kontrolując między innymi jej ilość wydalana przez nerki.

W naszym dzisiejszym artykule przyjrzymy się różnym cechom i efektom działania wazopresyny. Zapraszamy do poświęcenia kilku minut na jego lekturę!

Wazopresyna i jej najważniejsze funkcje

Chociaż główną funkcją jest sterowanie funkcjonowaniem układu wydalniczego, zwłaszcza nerek, to wazopresyna ma również wpływ na układ sercowo-naczyniowy i ośrodkowy układ nerwowy naszego organizmu.

Hormon ten powstaje w odpowiedzi na hipertoniczność płynów ustrojowych. Pomaga on nerkom wchłonąć wodę i przekazać ją z powrotem do krwi z kanalików nefronów, normalizując tym samym poziom toniczności płynów ustrojowych.

W wyniku reabsorpcji wody przez nerki mocz staje się bardziej skoncentrowany, a tym samym zmniejsza się jego objętość. Tak więc, gdy wazopresyna wydzielana jest w wysokich stężeniach, może ona zwiększać ciśnienie krwi, ponieważ wywołuje też umiarkowane zwężenie naczyń krwionośnych.

Skutki działania wazopresyny

Mimo tego, że jak wspomnieliśmy powyżej, główną funkcją tego hormonu jest regulacja aktywności nerek, to wazopresyna ma również pewien wpływ między innymi na układ sercowo-naczyniowy i ośrodkowy układ nerwowy.

Wazopresyna i jej wpływ na funkcjonowanie nerek

Jej działanie na nerki usprawnia szereg procesów, które służą do zwiększenia poziomu skoncentrowania moczu. Zwiększając takie stężenie wazopresyna jednocześnie powoduje reabsorpcję wolnej wody do płynu pozakomórkowego.

Wazopresyna ma znaczący wpływ na funkcjonowanie nerek, powodując trzy główne efekty:

• Zwiększa przepuszczalność wody przez początkowe i korowe kanaliki zbiorcze. Ponadto zwiększa przepływność zewnętrznego i wewnętrznego kanału rdzeniastego w nerce. Woda wchłania się ponownie, w efekcie czego wydalany jest bardziej skoncentrowany mocz.
• Wazopresyna zwiększa również przepuszczalność wewnętrznego rdzenia szpikowego przewodu zbiorczego dla kwasu moczowego.
• I na koniec zapewnia także zwiększone wchłanianie sodu przez wstępującą część pętli Henlego.

Ośrodkowy układ nerwowy

Hormon antydiuretyczny uwalniany z neuronów podwzgórza ma związek z regulacją ciśnienia krwi i temperatury ciała. Istnieją dowody na to, że hormon ten może działać przeciwbólowo, zależnie od płci i poziomu stresu.

Efekty wywierane przez wazopresynę na układ krążenia

Wazopresyna jest silnym środkiem zwężającym naczynia krwionośne i może w znaczącym stopniu powiększać ogólnoustrojowy opór naczyniowy. Takie cechy tłumaczą pierwotną nazwę tego hormonu, która brzmiała „wazopresyna argininowa”.

W jaki sposób wazopresyna sama reguluje swój poziom?

Zasadniczo uwalnianie wazopresyny jest kontrolowane przez osmolarność płynów pozakomórkowych. Spadek osmolarności zmniejsza wydzielanie hormonów antydiuretycznych, podczas gdy wzrost osmolarności zwiększa wydzielanie ADH.

Receptory w sercu i duże naczynia krwionośne wykrywają niskie ciśnienie krwi lub spadek jej objętości. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy występuje krwawienie wskutek zranienia lub podczas odwodnienia organizmu. W tych okolicznościach stymulują one uwalnianie wazopresyny.

Wydzielanie hormonu antydiuretycznego występuje również wtedy, gdy wzrasta stężenie soli we krwi. Analogicznie, jeśli stężenie soli osiągnie nienormalnie niski poziom, wówczas dana osoba stanie w obliczu hiponatremii.

Hormon antydiuretyczny uwalnia się również wskutek pragnienia, nudności, wymiotów i bólu. W ten sposób zapewnia ona utrzymanie odpowiedniej objętości płynów we krwi podczas stresu lub urazów.

Co się stanie, jeśli w organizmie wystąpi nadmiar wazopresyny?

Wysoki poziom tego rodzaju hormonu sprzyja zatrzymywaniu wody w organizmie przez nerki. W medycynie naukowcy zdefiniowali nawet odrębny stan chorobowy zwany zespołem niewłaściwego wydzielania hormonu antydiuretycznego, zespołem Schwartza-Barttera lub SIADH (od angielskiego terminu syndrome of inappropriate antidiuretic hormone hypersecretion).

U pacjentów cierpiących na ten zespół nadmiar wazopresyny uwalnia się nawet wtedy, gdy nie jest ona potrzebna. Skutkuje to nadmiernym zatrzymywaniem wody w organizmie, która rozcieńcza krew, dając w efekcie charakterystyczne niskie stężenie soli.

Nadmierny poziom tego hormonu antydiuretycznego może się zdarzyć z powodu skutków ubocznych zażywania niektórych leków oraz chorób płuc, ściany klatki piersiowej, podwzgórza i przysadki mózgowej.

A co w sytuacji prawie całkowitego braku wazopresyny w organizmie?

Niski poziom hormonu antydiuretycznego spowoduje, że nerki wydalą nadmiar wody. Objętość moczu wzrośnie. To z kolei może doprowadzić do odwodnienia i spadku ciśnienia krwi. Tak więc niski poziom hormonu antydiuretycznego może wskazywać na uszkodzenie podwzgórza lub przysadki mózgowej albo też polidypsji pierwotnej.

Podsumowanie informacji zaprezentowanych w naszym artykule

Wazopresyna pozycjonuje się jako doskonała alternatywa terapeutyczna sama w sobie lub w połączeniu z innymi środkami antydiuretycznymi w codziennej praktyce dzisiejszej, niezwykle rozbudowanej medycyny.