Stres oksydacyjny - na czym polega to zjawisko?

Stres oksydacyjny wydaje się być związany z rozwojem wielu chorób, takich jak rak lub niektóre choroby pochodzenia neurologicznego. Dowiedz się, co to za zjawisko.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Stres oksydacyjny to proces zachodzący na poziomie komórkowym. Jest to skomplikowana koncepcja, którą określa się jako pogorszenie stanu komórki w wyniku istnienia wolnych rodników. I tu powstaje kolejne pytanie: czym są wolne rodniki?

Wolne rodniki to cząsteczki lub atomy, które mają dużą zdolność do reagowania z innymi cząsteczkami. Powstają w wyniku użycia tlenu do przeprowadzenia reakcji metabolicznych. Tlen ten bierze udział w wielu reakcjach chemicznych, a nasze komórki wykorzystują go do wykonywania wielu swoich funkcji.

Te wolne rodniki, ponieważ wykazują bardzo silną reaktywność, mogą uszkodzić pobliskie molekuły, jeśli nie zostaną odpowiednio zneutralizowane. Na tym właśnie zasadniczo polega stres oksydacyjny: to szkoda spowodowana przez działanie wolnych rodników.

Co to jest stres oksydacyjny?

Jak wiemy, tlen jest niezbędny dla naszego życia. Komórki naszego ciała potrzebują go do prawidłowego funkcjonowania. Dzieje się tak, że tlen, który do nich dociera, po spełnieniu swojej roli w metabolizmie, przekształca się w reaktywne cząsteczki.

Te cząsteczki zwane wolnymi rodnikami są zwykle neutralizowane dzięki substancjom przeciwutleniającym. W taki sposób organizm potrafi utrzymać równowagę, aby nie doszło do uszkodzenia na poziomie komórkowym.

Są jednak sytuacje, w których przeciwutleniacze nie neutralizują wolnych rodników. W takich przypadkach znacznie zwiększa się ich ilość w komórce. Następnie powodują pewne szkodliwe zmiany, które przyspieszają starzenie się a w końcu powodują również śmierć wspomnianej komórki.

W taki właśnie sposób działa stres oksydacyjny. Ostatecznie dochodzi do tego, że zaistniałe uszkodzenie na poziomie komórkowym odbija się na zdrowiu tkanek, a w konsekwencji na całych narządach. Dlatego można powiedzieć, że stres oksydacyjny sprzyja pojawianiu się niektórych chorób lub przyśpiesza proces starzenia się.

Do czego dochodzi na skutek stresu oksydacyjnego?

Główną konsekwencją stresu oksydacyjnego jest rozwój licznych patologii. Na przykład istnieje wiele procesów rakotwórczych, które wynikają z tej sytuacji.

Podobnie wiele badań łączy starzenie się skóry ze stresem oksydacyjnym. Wydaje się, że nawet przyczyny zaburzeń neurologicznych lub chorób sercowo-naczyniowych wiążą się w dużej mierze z tym problemem.

Jak powstaje stres oksydacyjny?

Jak już wspomnieliśmy, jest to proces zachodzący na poziomie komórkowym. Jest on w dużej mierze spowodowany niewystarczającą ilością substancji przeciwutleniających. Ilość tych przeciwutleniaczy można na przykład zwiększyć poprzez dietę. Jednak nie tylko żywność ponosi odpowiedzialność za stres oksydacyjny.

Istnieją inne powiązane czynniki, takie jak palenie, zarówno aktywne, jak i bierne. Wydaje się również, że inne używki, takie jak alkohol, a nawet leki, mają wpływ na powstawanie stresu oksydacyjnego.

Z drugiej strony wykazano, że zanieczyszczenie środowiska, ekspozycja na światło słoneczne lub niezrównoważona aktywność fizyczna również zwiększają produkcję wolnych rodników.

Co możemy zrobić, aby temu zapobiec?

Idealny sposób to trzymać się z dala od wymienionych wyżej czynników, o których wiemy, że znacznie zwiększają stres oksydacyjny. Ważne jest, aby rzucić palenie, unikać silnie zanieczyszczonych miejsc i nie wystawiać się aktywnie na działanie słońca (to znaczy nie opalać się).

Z drugiej strony możemy również zmniejszyć stres oksydacyjny, dbając o naszą dietę. Jeśli uwzględnimy wystarczającą liczbę przeciwutleniaczy i poważnie podchodzimy do naszego sposobu odżywiania, możemy w dużej mierze zapobiec tej sytuacji. W tym celu eksperci zalecają:

• Jedz czerwone owoce, warzywa i rośliny strączkowe.
• Staraj się włączać do diety produkty bogate w karoteny, takie jak marchew lub słodkie ziemniaki.
• Zwiększ spożycie żywności z witaminami A, C i E. Na przykład pomidory, brokuły lub cytryny są bardzo bogate w te witaminy.
• Do swoich potraw dodawaj czosnku.

Idealnym rozwiązaniem jest dobrze zrównoważona dieta, która uwzględnia wszystkie te składniki. Ponadto zaleca się, aby nie wybierać żywności o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych lub wysoko przetworzonych produktów. Nie popadaj jednak w obsesję, ale staraj się dostosowywać tego typu składniki do swoich codziennych potrzeb.

Podsumowując

Stres oksydacyjny to niszczenie komórek, które występuje jako skutek wielu czynników. Jednak w dużej mierze możemy go ograniczyć i kontrolować dzięki naszym nawykom i odpowiednio skomponowanej diecie.

Wiele chorób wydaje się być związanych ze stresem oksydacyjnym. Dlatego możesz spróbować zadbać o swój sposób odżywiania i zwiększyć spożycie przeciwutleniaczy. Spróbuj również skonsultować się z dietetykiem, aby się dowiedzieć, jak to zrobić poprawnie.