Olej rzepakowy - wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Olej rzepakowy jest obecnie jednym z najpopularniejszych olejów roślinnych na rynku. Wywodzi się z Kanady - to właśnie kanadyjski przemysł spożywczy zaczął jako pierwszy wprowadzać go na rynek w 1978 r. modyfikując uprzednio genetycznie sadzonki rzepaku.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Eliana Delgado Villanueva.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Olej rzepakowy jest olejem roślinnym stosowanym w niezliczonej ilości produktów spożywczych jako składnik lub środek do ich obróbki termicznej. Obecnie jednak wiele osób wyeliminowało olej rzepakowy ze swojej diety z powodu obaw o jego skutki zdrowotne i metody produkcji.

Jeśli jednak wciąż zastanawiasz się, czy warto stosować ten olej w codziennym życiu, czy też nie, w naszym dzisiejszym artykule udzielimy Ci wyczerpującej odpowiedzi na to pytanie wyjaśniając wszystkie niezbędne zagadnienia.

Zapraszamy do lektury, te parę minut spędzonych na czytaniu pozwoli Ci dowiedzieć się więcej na ten temat!

Co to jest olej rzepakowy?

Olej rzepakowy jest obecnie jednym z najpopularniejszych olejów roślinnych na rynku. Wywodzi się z Kanady – to właśnie kanadyjski przemysł spożywczy zaczął jako pierwszy wprowadzać go na rynek w 1978 r. modyfikując uprzednio genetycznie sadzonki rzepaku.

Rzepak cechuje się atrakcyjnym dla nas zestawem składników odżywczych, a uzyskiwany z niego olej jest „bezpieczny” do spożycia przez ludzi. Większość upraw jest modyfikowana genetycznie tak, aby poprawić jakość tego oleju i zwiększyć tolerancję roślin na herbicydy.

Jak produkuje się olej rzepakowy

Proces wytwarzania oleju rzepakowego składa się z wielu etapów. Według Kanadyjskiej Rady Rzepaku (oryg. Canola Council of Canada) składa się on z następujących kroków:

• Czyszczenie nasion. Nasiona rzepaku są oddzielane i czyszczone tak, aby wyeliminować wszelkie zanieczyszczenia, takie jak na przykład łodygi roślin i ziemia.
• Przygotowywanie nasion i łuskanie. Nasiona są wstępnie podgrzewane do około 35ºC, a następnie poddawane są procesowi łuskania przez młyny walcowe niszczące łupiny nasion.
• Gotowanie nasion. Jądra nasion są gotowane na parze. Ogólnie proces ten trwa od 15 do 20 minut w temperaturze 80 – 195 ° C.
• Wyciskanie. Następnie ugotowane nasiona rzepaku zostają sprasowane przez szeregowo połączone prasy ślimakowe. Proces ten wydobywa od 50 do 60% oleju z nasion, pozostawiając resztę do uzyskania innymi metodami.
• Ekstrakcja. Pozostałe wytłoczki nasion, które wciąż jeszcze zawierają około 18-20% oleju, są dodatkowo rozkładane za pomocą substancji chemicznej zwanej heksanem, co pozwala uzyskać resztę pozostałego w nich oleju.
• Rozpuszczanie. Następnie heksan oddziela się od mączki rzepakowej ogrzewając całość po raz trzeci do temperatury około 95 – 115 ° C za pomocą pary wodnej.
• Przetwarzanie i destylacja oleju. I na koniec tak uzyskany olej zostaje poddany procesowi rafinacji. Można tego dokonać różnymi metodami, w tym destylacją za pomocą pary wodnej, reakcją chemiczną z kwasem fosforowym, czy też filtrowaniem przez specjalną glinę aktywowaną kwasem.

Zawartość składników odżywczych w oleju rzepakowym i jego kaloryczność

W porównaniu z innymi olejami, ten uzyskiwany z rzepaku nie jest zbyt dobrym źródłem składników odżywczych. Jedna łyżka stołowa (15 ml) oleju rzepakowego to:

• 124 kalorie
• 12% zalecanej dawki dziennego spożycia witaminy E
• 12% zalecanej dawki dziennego spożycia witaminy K

Ale oprócz witamin E i K olejowi rzepakowemu brakuje innych witamin i minerałów.

Zawartość kwasów i tłuszczów

Ludzie często promują olej rzepakowy jako jeden z najzdrowszych ze względu na niski poziom tłuszczów nasyconych. Oto rzeczywisty rozkład kwasów tłuszczowych występujących w tym oleju:

• Nasycone kwasy tłuszczowe: 7%
• Jednonienasycone kwasy tłuszczowe: 64%
• Wielonienasycone kwasy tłuszczowe: 28%

Wielonienasycone tłuszcze w oleju rzepakowym zawierają 21% kwasu linolowego, bardziej znanego jako kwas tłuszczowy omega-6. Znajdziesz w nim także 11% kwasu alfa-linolenowego (ALA), rodzaj kwasu tłuszczowego omega-3 pochodzącego ze źródeł roślinnych.

Wiele osób, zwłaszcza osób przestrzegających diety wegetariańskiej, polega na źródłach kwasu ALA w celu zwiększenia poziomu kwasów tłuszczowych DHA i EPA omega-3. Są one fundamentalne dla zdrowia serca i mózgu.

I chociaż Twój organizm może przekształcić ALA w DHA i EPA, to jednak badania pokazują, że ten proces jest wysoce nieefektywny. Niezależnie od tego kwas ALA ma wiele zalet. Może on na przykład zmniejszyć ryzyko złamań i chronić Cię przed chorobami serca oraz cukrzycą typu 2.

Dlaczego i kiedy olej rzepakowy może być szkodliwy dla zdrowia?

Głównym ryzykiem związanym ze stosowaniem oleju rzepakowego jest ryzyko wystąpienia problemów sercowo-naczyniowych z powodu możliwej obecności tłuszczów trans.

Należy pamiętać, że metody podgrzewania stosowane podczas tworzenia tego oleju, podobnie jak metody obróbki cieplnej w wysokiej temperaturze, takie jak smażenie, mają negatywny wpływ na wielonienasycone tłuszcze, między innymi kwasy ALA.

Dodatkowo pod wpływem obróbki w wysokich temperaturach niewielka ilość nienasyconych tłuszczów z oleju, zwłaszcza tłuszczów wielonienasyconych, zamienia się w tłuszcze trans. To jeszcze bardziej zmniejsza ilość kwasów tłuszczowych omega-3.

Tłuszcze trans są niezdrowe, nawet w niewielkich ilościach. To spowodowało, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) poprosiła o globalną eliminację tych tłuszczów w żywności do 2023 r.

I na koniec, jeśli zdecydujesz się na spożywanie tego rodzaju oleju, poszukaj ekologicznej opcji. Czyli pochodzącej z uprawy, która nie została zmodyfikowana genetycznie. W przeciwnym razie taki olej rzepakowy może być faktycznie szkodliwy dla zdrowia.