Niedożywienie u seniorów: jak go uniknąć?

Niedożywienie u seniorów może być spowodowane nieodpowiednią dietą. Jak postępować w przypadku braku apetytu? Dowiedz się!

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Anna Vilarrasa.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Niedożywienie u seniorów można zdefiniować jako patologiczny stan spowodowany przyjmowaniem niedostatecznej ilości składników odżywczych przez organizm. Stan ten powoduje serię efektów ubocznych, które znacznie pogarszają stan zdrowia.

Warto unikać stanu niedożywienia. W tym celu należy dostarczać organizmowi wysokiej jakości składników odżywczych. Zdrowa i zbilansowana dieta to pierwszy krok.

Niedożywienie u seniorów: przyczyny

Niedożywienie może pojawić się w podeszłym wieku jako konsekwencja stanów i sytuacji wynikających ze starzenia się organizmu.

• Znaczna utrata węchu i smaku.
• Zmniejszenie aktywności fizycznej.
• Przyjmowanie leków.
• Choroby przewlekłe i inne problemy zdrowotne powodujące utratę apetytu.
• Problemy z zębami utrudniające żucie.
• Zmniejszony apetyt.

Niedożywienia da się uniknąć, ale należy pilnować odpowiedniego żywienia.

Niedożywienie u seniorów i jego konsekwencje

W stanie niedożywienia w organizmie pojawiają się różne zmiany i objawy. Jeśli nie zainterweniuje się na czas, może dojść do poważnych komplikacji zdrowotnych. Oto niektóre z konsekwencji:

• Zmęczenie.
• Utrata wagi.
• Osłabienie mięśni.
• Luki w pamięci.
• Osłabienie układu odpornościowego.
• Kruchość kości.
• Problemy z gojeniem się ran.

Zapobieganie niedożywieniu u seniorów ma znaczenie dla poprawy ich jakości życia i wydłużenia jego trwania. W ostatnich latach udowodniono znaczenie mikroskładników  w promocji zdrowia i prewencji chorób niezakaźnych.

Chodzi o chroniące działanie witamin, minerałów i innych fitonutrientów przeciwko chorobom układu krążenia, nadciśnieniu, odmianom nowotworów i degeneracji poznawczej. Z wiekiem ryzyko zapadnięcia na te problemy rośnie, więc warto zapewniać sobie odpowiednie odżywianie.

Do jakich niedoborów może dojść?

Z upływem lat dochodzi do zmian fizjologicznych, które mogą wpłynąć na przyswajanie pewnych składników odżywczych. U seniorów zapotrzebowanie energetyczne jest niższe, gdyż tempo metabolizmu spada i zmniejsza się aktywność fizyczna.

Mniejsze zainteresowanie jedzeniem może doprowadzić do deficytów. Z wiekiem człowiek najada się coraz szybciej, co może zwiększać ryzyko niedoborów składników odżywczych. Badania naukowe podkreślają znaczenie składników takich jak:

• Białka. Ich spożywanie przekłada się na zdrowsze mięśnie, jak podaje badanie opublikowane w czasopiśmie Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care.
• Witamina B12.
• Kwasy omega 3.
• Witamina D. Składnik ten zapobiega złożonym chorobom, co potwierdza wiele badań.

Zalecenia dietetyczne

By zapobiec niedożywieniu u starszych ludzi powinno się brać pod uwagę poniższe aspekty.

Białko we wszystkich posiłkach

Dystrybucja białka w ciągu dnia jest tak samo ważna jak ilość, jaką się spożywa. Zapobiega ono utracie tkanki mięśniowej, którą powoduje spadek aktywności.

• Najlepsze źródła białka to ryby, jajka i białe mięso. Nie zapominajmy o strączkach – one z kolei zapewniają podaż białka roślinnego.

Świeże owoce i warzywa

Potrzebujemy ich, gdyż stanowią źródło witamin i minerałów. Ważne jest spożywanie ich w codziennych posiłkach i deserach. Cytrusy, melon, papaja i kiwi to doskonałe źródła witaminy C. Warzywa można dobierać odpowiednio do zdolności żucia i stawiać na te miękkie i dojrzałe.

Bakalie

To ciekawe produkty, które dostarczają nam wysokiej jakości składników odżywczych takich jak witamina E, zdrowe tłuszcze i minerały.

• Warto dodać garść bakalii do zupy-kremu, sałatki, jogurtu lub zjeść tak po prostu na podwieczorek czy drugie śniadanie.

Zdrowe śniadania

Czasami zaniedbuje się śniadania, podczas gdy są one bardzo ważne. Lepiej unikać słodkich wypieków i ciasteczek.

Lepiej natomiast postawić na pełnoziarniste pieczywo, oliwę z oliwek, pomidory, świeży ser, tuńczyka i orzechy. Warto jeść także płatki owsiane i muesli z nasionami, daktylami czy suszonymi morelami.

Różne rodzaje obróbki termicznej

Nie należy zapominać o tej kwestii. Wszyscy bowiem wiemy, że je się oczami i apetycznie wyglądające dania zawsze pobudzają ślinianki do pracy. Z czasem smak i węch słabną, więc apetyt spada.

Warto także stosować różne sposoby obróbki termicznej (pieczenie, zupy, gulasze, grill, gotowanie na parze itp.) oraz doprawiać dania oliwą z oliwek, przyprawami i świeżymi ziołami.

Nawodnienie

Jak już pisaliśmy, starsze osoby mogą doświadczać spadku apetytu i pragnienia. Powoduje to zwiększone ryzyko odwodnienia.

Dlatego warto codziennie dostarczać organizmowi odpowiednią ilość płynów. Słodzone napoje, soki i alkohol nie nawadniają – trzeba o tym pamiętać.

Jak reagować na utratę apetytu?

Niektóre starsze osoby mają problemy z apetytem lub natychmiast się najadają. By zapobiec problemom powinno się zatem pilnować odpowiedniej diety.

Ważne jest także serwowanie atrakcyjnych posiłków pobudzających apetyt i zachęcających do jedzenia. Co więcej, dania warto wzbogacać produktami bogatymi w białko, witaminy i minerały.

Do posiłków można dodawać:

• Mleko w proszku (np. do jogurtu).
• Orzechy lub suszone owoce do jogurtów, sałatek i zup-krem.
• Jajka na twardo do zup.
• Tarty ser do zup, sałatek i makaronu.

Na drugie śniadanie i podwieczorek dobrze jest natomiast jeść biały ser, orzechy, bakalie i pełnoziarnisty chleb z oliwą z oliwek.