Kwas salicylowy - czy wiesz, czym on właściwie jest?

Kwas salicylowy, należący do grupy środków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych. Po raz pierwszy został opisany w XVIII wieku przez Richarda Stone'a. Ten wielebny zauważył, że napary z kory wierzby zwyczajnej skutecznie redukowały gorączkę. 

Kwas salicylowy jest substancją o właściwościach keratolitycznych i przeciwdrobnoustrojowych. Jest szeroko stosowany w dziedzinach takich jak dermatologia czy kosmetologia. Skutecznie oddziałuje na łuszczenie się skóry. Co więcej, kwas salicylowy może zapobiegać skażeniu przez drobnoustroje oportunistyczne i grzyby.

Ponadto kwas salicylowy posiada zdolność do regulowania tłustości skóry i wykazuje potencjalne działania przeciwzapalne. W ten sposób jest uważany za substancję o fundamentalnym znaczeniu dla poprawy wyglądu starzejącej się skóry.

Czy nie brzmi to zachęcająco? W tym artykule dostarczamy najważniejszych informacji dotyczących owego kwasu.

Kwas salicylowy – skąd pochodzi?

Kora wierzby białej tj. Salix alba, zawiera substancję znaną jako salicyna. Kwas salicylowy jest jej pochodną. Ten hydroksykwas można znaleźć też w innych roślinach, takich jak brzoza, czy chociażby w liściach gaulteri.

Kwas salicylowy, należący do grupy środków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych i przeciwzapalnych, został po raz pierwszy opisany w XVIII wieku przez Richarda Stone. To wtedy wielebny zauważył, że napary z kory wierzby zwyczajnej zwalczają wysoką gorączkę.

Kwasu salicylowy – charakterystyka i działanie

Wpływ tego kwasu na skórę, może być związany z wnikaniem w jej strukturę. Kwas salicylowy bowiem wpływa na spójność między keratynocytami, czyli rodzajem komórki i ich łuszczeniem się.

• W ten sposób, jak już wspomnieliśmy, kwas ten działa jak keratolityczny (złuszczający) i przeciwdrobnoustrojowy środek, w stężeniach od 5 do 10 %.
• Ponadto przypisuje się mu bezpośrednie działanie przeciwzapalne, chociaż nie zostało to jeszcze wyraźnie potwierdzone.
• Przy niższych stężeniach, od 1 do 3 %, działa jako lek keratoplastyczny.

Substancje keratoplastyczne to takie, które wspierają regenerację warstwy rogowej i normalizują wadliwą keratynizację. Definiowane są jako substancje zdolne do zmniejszania grubości naskórka.

Z drugiej strony należy pamiętać, że kwas salicylowy rozpuszcza się w tłuszczach. Można więc mieszać go i rozpuszczać z tłuszczami występującymi w naskórku oraz materiałem łojowym, który to znajduje się w mieszkach włosowych i pozostaje w stagnacji. Wnikając w te lipidowe obszary skóry, wywołuje jej złuszczanie.

Kwas salicylowy – wskazania

Powinniśmy zwrócić uwagę na 9 głównych wskazań, przy których kwas jest stosowany:

• Jako lek keratolityczny: w wymienionych stężeniach, do leczenia brodawek wulgarnych, płaskich i podeszwowych.
• Lek keratoplastyczny: 0,5% na granicy owrzodzeń atonicznych.
• Przy fotouszkodzeniach: w tym przypadku w celu ich redukcji stosuje się kwas samodzielnie (w stężeniach od 10% do 15% w maści lub kremach) lub razem z AHA (alfa-hydroksykwasami) czy kwasem retinowym. Służy do naprawy rogowacenia promienistego i plam słonecznych na plecach rąk i przedramionach.
• W formie fotochrony: kwas salicylowy działa jak filtr chemiczny.
• Działanie przeciwgrzybicze: sprzyja przenikaniu miejscowych leków przeciwgrzybiczych poprzez usunięcie warstwy rogowej.
• Anestezjologia: działa znieczulająco, interweniując w syntezę prostaglandyn, substancji związanych z bólem. Jest stosowany na przykład w celu złagodzenia bólu w owrzodzeniach mszycyowych.
• Środek przeciwbólowy: niektóre pochodne kwasu salicylowego są wykorzystywane do łagodzenia bólu w zapaleniu kaletki i bólu mięśni.
• Przy antypryginozie: w tym przypadku kwas łagodzi swędzenie.
• W charakterze przeciwzapalnym: podobnie jak działanie przeciwbólowe i znieczulające, działanie przeciwzapalne wynika ze zdolności hamowania syntezy prostaglandyn.

Niepożądane działania kwasu salicylowego

Podobnie jak wszystkie leki i substancje chemiczne, kwas salicylowy może wywołać też szereg działań niepożądanych. Najczęściej wymienia się:

• Toksyczność wchłaniania systemowego. Kiedy substancja przedostaje się do krwi, może wywołać pewne dolegliwości, takie jak nudności i wymioty.
• Działania antymitotyczne i teratogenne: to znaczy, że wpływa na podział komórek i na płód. Dlatego nie zaleca się jego stosowania u kobiet w ciąży.
• Reakcje alergiczne: jej stosowanie jest przeciwwskazane u osób uczulonych na tę substancję, ponieważ może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.
• Zaburzenia psychiczne. Jest to bardzo rzadkie działanie uboczne kwasu.

Podsumowanie

Może pomóc oczyścić skórę, zredukować dokuczliwy trądzik i nieco spowolnić proces starzenia się skóry. Jest niezwykle skuteczny w redukcji blizn przerostowych, zwiększa również gęstość skóry oraz produkcję kolagenu.

Niektórzy wskazują, że nie zasłynął dopiero w XVII wieku, ale już za czasów V, a nawet IV wieku p.n.e. Jego właściwości nieświadomie miał odkryć Hipokrates. Wśród innych roślin, prócz wierzby, które oferują nam ten kwas znajdziemy, m.in. jaśmin, fasolę, groch, a nawet koniczynę.

Co ciekawe, gdzieś pod koniec XIX wieku pracownik koncernu farmakologicznego Bayer połączył kwas z bezwodnikiem octowym, co doprowadziło do powstania kwasu acetylosalicylowego, czyli dzisiejszej aspiryny.