Fantosmia: jak powstają halucynacje węchowe?

Czy często odczuwasz zapach spalenizny lub śmieci? Istnieje zaburzenie węchu, które sprawia, że odczuwamy zapachy, które w rzeczywistości nie istnieją. To dziwne zjawisko to fantosmia, której najczęściej zdają się doświadczać kobiety.

Zapach zgniłego lub przypalonego chleba. Zapach chemikaliów lub dymu tytoniowego. Fantosmia to zaburzenie zmysłu węchu, które sprawia, że odbieramy zapachy, które nie są prawdziwe. To znaczy, że ten bodziec węchowy, który według nas dociera z zewnątrz do nozdrzy, nie istnieje. To mózg sprawia, że go “czujemy”.

Ludzie, którzy cierpią na to zaburzenie nie tracą rozumu, ani nie cierpią na żadną chorobą psychiczną. Dobrze wiedzą, że to, co czują nie jest prawdziwe i stąd to oszołomienie. Należy ponadto zauważyć, że zjawisko to nie jest czymś odosobnionym czy też miejscowym.

W rzeczywistości jest wiele osób, które, gdy osiągną pewien wiek, zaczynają zgłaszać tę ciekawą zmianę. Halucynacje węchowe pojawiają się około 40 roku życia i nasilają się z wiekiem. Również dane demograficzne dotyczące częstości jej występowania mówią, że znacznie częściej występuje ona u kobiet.

Przyjrzyjmy się bliżej temu zjawisku.

Fantosmia – przyczyny

Odczuwanie zapachów, które nie istnieją, może stać się ograniczającym doświadczeniem. Fantosmia jest naprawdę nieprzyjemnym przeżyciem. Osoba nagle czuje cuchnący zapach, który przeszkadza i zakłóca codzienne życie. I chociaż może się to wydawać dziwne, na to schorzenie cierpi 1 na każde 15 osób powyżej 40 roku życia.

Badania, takie jak te przeprowadzone na Uniwersytecie w Vermont i w Narodowym Instytucie Zdrowia w Maryland pokazują, że fantosmia jest bardziej rozpowszechniona u kobiet, zwłaszcza gdy żyją one w środowiskach o bardziej niekorzystnych warunkach.

Ponadto wydaje się ona również korelować z innymi rzeczywistościami, które przeanalizujemy poniżej.

Fantosmia obwodowa i ośrodkowa

Możemy wyróżnić dwa rodzaje fantosmii: obwodową i centralną. Pierwszy z nich pojawia się, gdy źródło zmiany jest w nozdrzach. Centralna fantosmia, z drugiej strony, jest nieco bardziej złożona, ponieważ jest spowodowana czynnikiem wyzwalającym to zjawisko w mózgu.

W tym drugim przypadku mamy do czynienia z większą uporczywością i dlatego może to być niezwykle problematyczna sytuacja.

Kserostomia lub suchość w jamie ustnej

Zespół suchej jamy ustnej lub kserostomia występuje często u osób pomiędzy 50 a 60 rokiem życia. Charakteryzuje się brakiem śliny z powodu zmian w gruczołach ślinowych.

Konsekwencje tej dysfunkcji są poważne, ponieważ coś takiego oznacza, że twarde i miękkie tkanki jamy ustnej są podrażnione, co zwiększa obecność bakterii i ryzyko wystąpienia patologii jamy ustnej i zębów. Wykazano również, że innym efektem towarzyszącym jest fantosmia.

Tytoń

Uzależnienie od tytoniu jest szkodliwe. Czasami jednak lekceważymy wpływ, jaki uzależnienie od papierosów może mieć na nasze zmysły. Wiemy na przykład, że intensywne palenie papierosów wpływa na zmysł smaku i węchu.

Nie tylko zdolność rozróżniania zapachów i smaków zostaje utracona. Ponadto się one również zmieniają. To znaczy, że to co jemy, nie smakuje tak samo i czasami czujemy nieprzyjemne zapachy bez konkretnego bodźca. Dobra wiadomość jest taka, że jeśli przestaniemy palić, efekty te znikają.

Migreny z aurą

Migreny z aurą charakteryzują się tym, że rozpoczynają się serią objawów, które wyprzedzają wystąpienie bólu głowy. Tak więc, wśród tych znaków (aury) są halucynacje wzrokowe, takie jak widzenie jasnych świateł, oraz doświadczanie zapachów, które nie istnieją (fantosmia).

Nieżyt nosa i zapalenie zatok

Nieżyt nosa, zarówno alergiczny, jak i niealergiczny, jest również związany z tym problemem. Tak więc ten stan zapalny śluzówki nosa, który powoduje kichanie, katar, swędzenie nosa i przekrwienie w wielu przypadkach prowadzi do zmiany w odczuwaniu zapachów.

Zanieczyszczenie środowiska

Jednym z ustalonych związków jest ten między fantosmią a zanieczyszczeniem środowiska. Osoby (zwłaszcza kobiety), które żyją w środowisku o wyższym poziomie zanieczyszczeń stopniowo zaczynają cierpieć na zaburzenia węchu.

Dokładne mechanizmy odpowiedzialne za ten stan nie są jeszcze znane, ale jest to fakt, który powinien być brany pod uwagę.

Zaburzenia neurologiczne

Zmiana zmysłu węchu jest objawem, który pojawia się w wielu chorobach neurologicznych. Dlatego decydujące znaczenie ma zawsze właściwa diagnoza:

• Fantosmia może powstać w wyniku urazu czaszkowo-encefalicznego. Są osoby, które po zwykłym upadku i uderzeniu w głowę wykazują te zmiany.
• Problemy z węchem są kolejnym objawem związanym z chorobą Parkinsona.
• Może również wystąpić u pacjentów cierpiących na schizofrenię.

Fantosmia – jak wygląda leczenie?

Pacjenci z fantosmią doświadczają wielu problemów w krótkim okresie czasu, takich jak zaburzenia apetytu. Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Louisville (Stany Zjednoczone) wskazuje, że nadal nie dysponujemy konkretną i skuteczną terapią, która mogłaby przynieść rozwiązanie.

Dlatego najlepiej jest jak najszybciej udać się do lekarza, aby dowiedzieć się, co jest przyczyną fantosmii: migreny, alergie, choroba Parkinsona. Często stosuje się podejście wielodyscyplinarne i łączy się je z opieką oferowaną przez neurologa i otolaryngologa.

Typowe leczenie obejmuje leki przeciwpadaczkowe, przeciwmigrenowe i przeciwdrgawkowe oraz stymulację przezczaszkową. Najważniejsze jest spersonalizowanie opieki nad każdym pacjentem i poprawa, na ile to możliwe, jakości jego życia.