Zmiany w tarczycy, co powinniśmy o nich wiedzieć?

Tarczyca to bardzo problematyczny gruczoł i często zachodzą w nim zmiany, najczęstszą z nich jest wole tarczycy. Zmiany te są dziedziczne i częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Więcej o zmianach zachodzących w tarczycy w dalszej części artykułu.

Pytania i odpowiedzi odnośnie tarczycy

Dobra wiedza na temat tego gruczołu jest pierwszym krokiem do profilaktyki. Oto niektóre nurtujące pytania dotyczące tarczycy i odpowiedzi na nie:

• Co to jest tarczyca i jakie funkcje pełni w organizmie? Tarczyca to gruczoł, który waży dwadzieścia gramów, mieści się u podstawy szyi, nad tchawicą. Jego funkcjami jest synteza, przechowywanie i uwalnianie dwóch hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Hormony te przyczyniają się do dobrego funkcjonowania komórek.
• Jakie są najczęstsze choroby związane z tarczycą? Wole tarczycy, które polega na powiększeniu się gruczołu tarczycy. Większość guzków jest łagodnych, ale do stwierdzenia tego, niezbędne jest badanie lekarskie. Kiedy obniża się poziom hormonów tarczycy we krwi, wtedy mamy do czynienia z niedoczynnością tarczycy, a kiedy ich poziom wzrasta, cierpimy na nadczynność tarczycy. Należy więc pamiętać, że nie wszystkie osoby, które mają problemy z tarczycą cierpią na wole tarczycy.
• Jakie są symptomy chorób tarczycy? Powiększenie gruczołu objawia się pojawieniem się guzków na szyi, można je wyczuć podczas kąpania się, golenia czy robienia makijażu. Kiedy jest już sporych rozmiarów, pojawiają się trudności w połykaniu i oddychaniu oraz zmiana głosu.

• Czy ta choroba dotyka wszystkich ludzi jednakowo? Problemy z tarczycą występują zdecydowanie częściej u kobiet niż u mężczyzn, w proporcji 6:1. Problemy te są bardziej prawdopodobne po menopauzie lub po czterdziestym roku życia.
• Jakie są czynniki ryzyka związane z chorobami tarczycy? Guzki tarczycy mogą się częściej pojawiać u osób o niskiej zawartości jodu w diecie, kiedy w rodzinie występowały podobne przypadki, kiedy w dzieciństwie obszar szyjny był leczony za pomocą naświetleń, z powodu przyrostu wagi, z powodu chorób autoimmunologicznych, takich jak bielactwo, cukrzyca typu 1, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów. Na ich powstawanie wpływ mogą też mieć: stres, palenie tytoniu, infekcje wirusowe lub bakteryjne, długie leczenie tym samym lekiem lub nadmierne spożycie jodu w zbyt krótkim czasie.
• Jakie sposoby leczenia są dostępne w obecnych czasach? Łagodne guzki tarczycy powinny być kontrolowane co sześć lub dwanaście miesięcy, w zależności od zaleceń endokrynologa. Można zmniejszyć ich wielkość za pomocą interwencji chirurgicznej. U chorych z niedoczynnością tarczycy zaleca się zażywanie lewotyroksyny, która jest substytutem hormonu tarczycy, w wypadku nadczynności, przepisywany jest metizol. Należy pamiętać, że osoby niepalące oraz które wykryją chorobę wcześnie i poddadzą się leczeniu, mają większe szanse na całkowite wyleczenie choroby.

Cechy wola tarczycy

Jak już wcześniej wspomniano, wole jest najczęstszym zaburzeniem tarczycy. Jego główną cechą jest powiększenie się rozmiarów szyi, które widać gołym okiem. W zależności od tego jak wpływa na gruczoł tarczycy, można rozróżnić dwa typy wola:

• rozproszony, kiedy powiększa się równomiernie
• guzkowy, gdy jego wzrost jest nierównomierny, najczęściej w formie jednego lub więcej guzków

Guzki te mogą być małe i rosnąć powoli, powodując ból szyi, trudności w oddychaniu lub przełykaniu, a nawet chrypkę. Objawom mogą towarzyszyć działania niepożądane takie jak nadmierna produkcja hormonów tarczycy, zgrubienia skóry, uczucie zimna, zaparcia, itp.

Zaburzenia, które powodują wole tarczycy, mogą być różne, jednak w większości spowodowane są małą zawartością jodu w naszych posiłkach. Powoduje to, że tarczyca musi produkować jod za pomocą swoich hormonów. Przysadka mózgowa wytwarza więc więcej hormonu TSH (tyreotropina), aby zwiększyć jej rolę i rozmiar.

Dwie inne przyczyny występowania wola tarczycy:

• Choroba Hashimoto. Jest to przewlekły stan zapalny i do jego leczenia wymagana jest tyroksyna.
• Choroba Gravesa-Basedowa. Pojawia się kiedy układ immunologiczny wytwarza przeciwciała, które stymulują tarczycę. Hormon TSI (hormon stymulujący immunoglobulin) ogranicza wpływ TSH (tyreotropina), co powoduje nadczynność tarczycy i jej wzrost gruczołu.

Rozpoznanie wola tarczycy jest wykonywane poprzez dotykanie szyi. Lekarz ocenia wzrost guzków, wrażliwość i szuka oznak kompresji narządów: utrudnienia w połykaniu, zaburzeń głosu, duszności i problemów z oddychaniem. Czasami USG gruczołu pomaga ocenić jaka jest liczba guzków, można też wykonać badanie mikroskopowe wspomnianych guzków. Z kolei dobrym sposobem na zdiagnozowanie wola tarczycy jest zbadanie krwi, biopsja cienkoigłowa i scyntygrafia.

Wole występują u ludzi, którzy mieszkają na obszarach o niskiej zawartości jodu w powietrzu i w żywności. Używanie soli kuchennej jodowanej mogłoby rozwiązać problem, ale je pozytywne działanie na tę chorobę nie jest potwierdzone. Do grupy osób narażonych na wole tarczycy należą kobiety, osoby posiadające w rodzinie przypadki choroby i osoby po czterdziestym roku życia.

Leczenie wola tarczycy obejmuje: tabletki uzupełniające brak hormonu w organizmie lub małe dawki jodu lub jodku potasu, leczenie jodem radioaktywnym mające na celu zmniejszenie gruczołu lub operacja chirurgiczna polegająca na jego wycięciu.