Kortykofobia - czyli strach przed sterydami
Kortykofobia, czyli strach przed sterydami, może być zdefiniowana jako zbiór uprzedzeń, postaw strachu i odrzucenia określonego rodzaju leków: w tym przypadku sterydów. Dzieje się tak, kiedy substancje są stosowane w postaci kremu, np. do atopowego zapalenia skóry u dzieci.
Statystyki pokazują, że 20-83% pacjentów z atopowym zapaleniem skóry boi się stosowania sterydów. Zakres ich działania jest bardzo szeroki, ale często wiąże się z obawami. Coraz więcej osób mierzy się z tą fobią.
Najbardziej uderzające jest to, że istnieje też duża liczba pracowników służby zdrowia, którzy boją się używania sterydów.
Dlaczego, dochodzi do takich sprzeczności i wyobrażeń na temat sterydów?
Leki te, w określonych przypadkach owszem wywołują skutki uboczne. Mimo to są też świetnym rozwiązaniem w leczeniu wielu rozmaitych schorzeń. Poza tym wciąż mierzymy się z wieloma mitami na ten temat.
Kortykofobia – zacznijmy od tego, czym są sterydy?
Ludzie naturalnie wydzielają sterydy przez nadnercza i z molekuł cholesterolu. W ten sposób nasz organizm generuje dwa rodzaje sterydów, zwane również kortykosteroidami. Wszystkie te naturalne substancje spełniają wiele funkcji, w tym wymienić możemy: metabolizm węglowodanów i białek, a także regulację układu odpornościowego i reakcji na stres.
Pierwszy rodzaj tych naturalnych kortykosteroidów zawiera 21 atomów węgla. Te, z kolei, podzielone są na dwie grupy.
- Pierwsza to glukokortykoidy, które zawierają kortyzol lub hydrokortyzon,
- a drugą grupą są mineralokortykoidy, które zawierają między innymi aldosteron.
Druga grupa kortykosteroidów produkowanych przez organizm to te z 19 atomów węgla. Należą do nich hormony, takie jak andro- i strokortykoidy.
Z kolei syntetyczne sterydy to leki, które symulują działanie naturalnych sterydów. Choć naśladują one działanie tych hormonów, działają też z większą siłą niż te pierwotne dla organizmu.
Stosuje się je w leczeniu rozmaitych schorzeń, takich jak zapalenie skóry, katar, astma czy chociażby łuszczyca.
Kortykofobia a skutki uboczne stosowania sterydów
Pamiętajmy przede wszystkim, że kortykosteroidy stosowane prawidłowo, w odpowiedniej dawce i przez ograniczony czas, bardzo rzadko wywołują skutki uboczne.
Mogą jednak wystąpić pewne działania niepożądane, jeśli powyższe warunki nie będą spełnione, a ich stosowanie przekracza limity dozwolone przez powszechną medycynę. Poznaj niektóre z nich.
Niektóre z efektów ubocznych sterydów:
- Przyrost masy ciała: sterydy czasami powodują zatrzymywanie płynów i zmieniają metabolizm lipidów, co może prowadzić do nieprawidłowego rozkładu tłuszczu w organizmie. Jednak efekt ten pojawia się dopiero po dłuższym okresie użytkowania tych leków.
- Choroby skóry: skóra może stać się cieńsza i bardziej delikatna. Mogą pojawić się też rozstępy, teleangiektazje lub rozszerzone naczynia krwionośne. Grozi nam utrata zdrowego koloru skóry lub przebarwienia. Co więcej może pojawić się hipertrichoza lub włosy w nieodpowiednich, nienaturalnych miejscach. Nierzadko prowadzą też do zmian trądzikotwórczych.
- Zwiększone stężenie glukozy we krwi: kortykosteroidy modyfikują metabolizm glukozy i ostatecznie powodują wzrost poziomu cukru we krwi.
- Istnieją pewne doniesienia naukowe, wskazujące na ryzyko wystąpienia podwyższonego ciśnienia krwi i zwiększonego ryzyku osteoporozy.
- Sterydy czasami zwiększają również ryzyko infekcji, powodują nerwowość i huśtawki nastroju oraz wpływają na rozwój katarakty.
Kortykofobia – dlaczego boimy się sterydów?
Wszystkie te wymienione wyżej, możliwe skutki uboczne są tym, co sprawia, że ludzie boją się stosowania sterydów.
Jednakże, tak jak wskazaliśmy chwilę wcześniej – gdy leki te są stosowane w odpowiednich dawkach i przez odpowiednią ilość czasu, rzadko wywołują skutki niepożądane.
W większości przypadków szkodliwe skutki pojawiają się dopiero po długotrwałym użytkowaniu sterydów, nawet przez kilka lat.
Przeczytaj też:
Dlatego reakcją na te zagrożenia nie powinna być nieracjonalna obawa, lecz odpowiedzialne stosowanie tych leków, przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności w każdym przypadku.
- Tak jak istnieją oczywiste zagrożenia, tak samo powstało wiele bezpodstawnych mitów. Jednym z nich jest to, że te leki powstrzymują należyty rozwój mózgu dzieci.
- Nie ma żadnych naukowych dowodów na poparcie tej hipotezy. Mimo to, wielu uważa wciąż, że problem jest prawdziwy i zamiast stosować leczenie sterydami – karmią się strachem.
Podsumowanie
Czasami kortykofobia nazywana jest po prostu fobią sterydową.
Powinniśmy mieć kilka rzeczy na uwadze. Rozważne stosowanie leków i wiedza o ich niepożądanych skutkach są najistotniejsze w kwestii zapobiegania skutkom ubocznym.
Kortykofobia i problem ze strachem przed sterydami polegają na tym, że skutki uboczne leczenia prowadzą niektórych z nas do unikania tych środków za wszelką cenę, utrudniając lub uniemożliwiając leczenie niektórych chorób.
Trudno sobie wyobrazić dermatologię bez zastosowania sterydów, które stanowią leki pierwszego rzutu w wielu chorobach zapalnych, związanych ze zwiększoną proliferacją naskórka, czy autoimmunologicznych.
Roztropność to jedno, ale strach oparty na uprzedzeniach to zupełnie inna kwestia. Zawsze mądrze jest skonsultować się z profesjonalistą, aby rozwiać wszelkie wątpliwości. Nie zostawiajmy naszego zdrowia w rękach uprzedzeń i mitów.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
Capdevila, E. F. (2004). Fobias y filias en el tratamiento con corticoides tópicos. Piel, 19(8), 405-6.
