Kara dla dziecka - zastąp ją 5 alternatywnymi rozwiązaniami

W każdej relacji międzyludzkiej to komunikacja jest najważniejsza. Także w związku z Twoim dzieckiem spokojna rozmowa i cierpliwość mogą przynieść więcej korzyści niż pierwsza lepsza surowa kara. Lepiej poszukać wspólnie rozwiązania, nauczyć dziecko reagować i zachowywać się w prawidłowy sposób. 
Kara dla dziecka -  zastąp ją 5 alternatywnymi rozwiązaniami

Napisany przez Daniela Colmenares

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Czy wiesz, że istnieje masa skuteczniejszych rozwiązań konfliktowych sytuacji od stosowania wobec dzieci kary? Kara jest tresurą dziecka a nie nauką.

A przecież chcemy, żeby dzieci uczyły się czegoś z każdej sytuacji. Istnieją alternatywne sposoby dla rodziców, które pozwolą na lepszy rozwój dziecka a także zrównoważoną relację między domownikami.

Większość specjalistów, psychologów zgadza się co do faktu, że kara ma krótkotrwały wydźwięk i nie pozostawia w dziecku założonych wartości. Klapsy czy krzyk mogą wywołać więcej negatywnych konsekwencji niż nam się wydaje.

Zdrowie emocjonalne dziecka musi stać na pierwszym miejscu. Nie chcemy przecież żeby do końca życia nosiło ciężar swoich demonów z dzieciństwa. W tym artykule odkryjesz 5 alternatywnych rozwiązań, które pomogą Ci w wychowaniu małego dobrego człowieka.

Zapomniał wół jak cielęciem był – na pewno znasz to przysłowie. Czy pamiętasz zatem jak czułeś się kiedy rodzice na Ciebie krzyczeli? Że nie układasz zabawek, że coś jest nie na swoim miejscu, że nie jesz albo jesz za dużo?

Wielu z nas przeżyło traumę związaną z krzykiem dorosłych. A może pamiętasz też klapsy? Ojca, który czeka z pasem bo przewiniliśmy kolejny raz? Pamiętaj, że te same odczucia towarzyszą Twojemu dziecku kiedy Ty stosujesz wobec niego kary w postaci agresji słownej czy fizycznej.

Choć Twoją intencją jest aby zmieniło swoje niewłaściwe zachowanie, to źle dobrana reakcja i rodzaj kary sprawiają, że dziecko czuje się upokorzone i stłamszone. 5 sposobów wymienionych poniżej pokażą Ci jak nauczyć dziecko zachowywać się poprawnie w danej sytuacji.

Możesz uniknąć aktów agresji, besztania i krzyku. Ponadto sztuka rozwiązywania konfliktów przydaje się nie tylko w stosunku co do dzieci.

Co jeśli nie kara? Jakie znamy alternatywy kary dla dziecka?

Jedną z najlepszych alternatyw jest po prostu rozmowa. Czasami jak dobrze wiemy niestety nie wystarcza. Dzieci nadal kopią się pod stołem albo wybiegają na ulicę a rozmowa nie przynosi rezultatów.

Jednak musimy ją stosować w mądry sposób, tak aby dziecko mogło zrozumieć swoje złe zachowanie i dostrzegło potrzebę zmiany.

Grożenie palcem

Niektóre podręczniki sugerują karanie poprzez odmowę pozwoleń, niezgodę na pewną rzecz. Najskuteczniejszymi ekwiwalentami kary będą te, które pozwolą dziecku uczyć się na błędach i nie pozostawią wątpliwości co do prawidłowego zachowania. 

Wyobraźmy sobie tylko sytuację, w której można porozmawiać z dzieckiem o przyczynach jego zachowania, przedstawić mu korzyści i straty jakie ze sobą niesie. Czy nie brzmi to rozsądnie? To prowadzi nas do pierwszego zamiennika kary. 

1. Rozmowa i wspólne rozwiązywanie problemu

Błąd, który popełnia zdecydowania większość rodziców to urywanie dyskusji z dzieckiem. Znamienne przerywanie “Ale Mamo!” naszego dziecka, słowami “nie interesuje mnie to, marsz do swojego pokoju” – brzmi znajomo? Powinno nas to interesować.

Zwykle jest tak, że dzieci wysyłają nam sygnały ostrzegawcze, podprogowe informacje, szukając pomocy i rozmowy z rodzicami.

Fantastyczną alternatywą dla kary jest zatem wysłuchanie dziecka, pozwolenie mu na wyrażenie wszystkich swoich emocji i frustracji.

Nie wychodź z założenia, że wiesz co czuje, ale spróbuj zrozumieć swoje dziecko. Co najważniejsze spraw, żeby ono czuło, że szukasz z nim porozumienia a nie kłótni.

Wysłuchaj do samego końca i wczytaj się w informacje zawarte między wierszami. Dzieci nie mają jeszcze wszystkich narzędzi, żeby zwerbalizować swoje zakłopotanie. Wiele dyskusji z dziećmi kończy się kłótnią, bo nie pozwalamy im do końca wyrazić siebie i swoich emocji.

Dziecko na koniec wykrzykuje “Ty mnie w ogóle nie rozumiesz!” i trzaska drzwiami. Czy pamiętasz, kiedy to Ty krzyczałeś tak w rodzinnym domu szukając zrozumienia u dorosłych?

Nawet jeśli nie umiesz sobie wyobrazić co dzieje się w umyśle Twojego dziecka, wykaż szczere zainteresowanie. W ten sposób Twoje maleństwo będzie mogło czuć się bezpiecznie i w zaufaniu powierzyć Ci swoje zmartwienia. Takie długie rozmowy tworzą nieocenioną więź.

2. Przedstaw dziecku konsekwencje swojego zachowania

“Nie rób tego, bo będziesz żałować” spowoduje tylko niezrozumiały lęk przed Tobą ale nie wzbudzi szacunku. Takie puste frazesy nie przekazują wiedzy, bo dziecko w tych kilku słowach nie potrafi zauważyć potrzeby zmiany zachowania.

Mów do ręki - dziecko i mama

W każdej konfliktowej sytuacji warto wytłumaczyć dziecku konsekwencje jakie wynikają z danych działań. Niech zrozumie, że wpływają one na niego oraz na otoczenie. Wytłumacz na spokojnie co może się stać kiedy jeszcze raz wbiegnie na ulice.

Unikaj komunikatów typu: “jeśli jeszcze raz to zrobisz, to nie obejrzysz dzisiaj bajki”. W głowie dziecka może pojawić się myśl, czyli to że w biegam na ulicę, skutkuje tylko jedną bajkę mniej? Jak widzisz, nie jest to przekonujący argument do zmiany postępowania.

3. Dodatkowa praca domowa

Wielu z nas na pewno myśli, że zamiennikiem kar są nagrody. Nie do końca tak jest. Jednym z ekwiwalentów kary jest wykonywanie dodatkowych prac domowych.

Sposób, który w sytuacji nieprawidłowego zachowania – nauczy je dyscypliny bez uciekania się do agresji fizycznej czy podnoszenia głosu.

Co warto zaznaczyć, sprzątanie w domu to nie do końca jest kara – to po prostu konsekwencja nieprawidłowego zachowania. Czas na zabawę będzie musiał być przeznaczony na prace domowe.

4. Poproś, aby dziecko przeprosiło

W tym miejscu powinniśmy zastanowić się nad prawdziwym znaczeniem tego słowa. Jeśli zdamy sobie sprawę z mocy “przepraszam” dojdziemy do wniosku, że natychmiastowe przeprosiny nic nie znaczą. Dobrze jest pozostawić dziecku czas do namysłu.

Maluch będzie mógł zastanowić się jak wpłynął na uczucia innych i do czego doprowadziło jego działanie. Kiedy będzie już spokojne (to dotyczy też rodziców) porozmawiaj z dzieckiem o tym, co się stało i poproś żeby pomyślał o innych, których mógł skrzywdzić.

Ten sposób najczęściej przyniesie nam szczere przeprosiny ze strony dziecka i dużo głębszą refleksję.

5. Daj dziecku wybór

W zależności od powagi występku możemy wyłożyć na stół kilka propozycji. Pozwól dziecku zastanowić się i samodzielnie zadecydować, którą z danych form kary chce spełnić.

Maluch z elektroniką

Może to być zakaz dostępu do elektroniki, spełnienie kilku prac domowych, ograniczona ilość bajek. Niech wybierze jedną z nich. To daje rodzicom pewną przewagę.

Pamiętajmy, że dziecko w obliczu kary jest sfrustrowane i przepełnione złością wobec rodziców. Wytłumaczenie konsekwencji, wyłożenie wszystkich kart na stół i połączenie tego z poprzednimi wskazówkami pozwoli wykreować czytelną informację dla dziecka. 

Podsumowanie – czy potrzebna jest kara?

Dziecko podobnie jak każdy człowiek ma prawo do wszystkich emocji.

To czego musimy nauczyć nasze dzieci, to że istnieje dobry i zły sposób wyrażania tych emocji. Powszechnie stosowana kara cielesna, czy kara związana z krzykiem i odesłaniem do kąta negatywnie odbija się na psychice dziecka. Powinniśmy jej unikać.

Wcale nie chodzi o “bezstresowe wychowanie” bowiem stres to czynnik, którego potrzebuje każdy z nas by poradzić sobie później w rzeczywistości, która go nie oszczędza. Ale stosowanie takich “tradycyjnych” kar może nauczyć dziecko, by nakładać je też wobec innych. Dlatego należy podchodzić do systemu karania dzieci z rozwagą. To nie może być efekt naszej frustracji. 

Innym błędem jest wystosowanie danej kary i przerwanie jej kiedy dziecko popada w płacz. Potomek nadal nie zna konsekwencji swojego czynu, ale już wie, że płacz pozwoli mu się od nich uwolnić.

Dobrym sposobem na dziecięcy wybuch wściekłości jest time out (izolacja). Jest to czas, który dajemy dziecku, by opanowało emocje.Jednak wcale nie zaleca się popularnego niegdyś karnego jeżyka. Mamy dać dziecku okazję, do opanowania swoich emocji i refleksji.

Rolą rodzica jest modelowanie zachowań dziecka tak, żeby wskazywać mu te dobre i do nich zachęcać. Nie powinniśmy obrażać się na nasze potomstwo.

Życzymy wszystkim rodzicom dużo cierpliwości!


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Palacios, X., Pulido, S., and Montaña, J. (2009). Estrategias desarrolladas por los niños para afrontar el castigo: un diálogo entre la psicología y la teoría de redes sociales. Universitas Psychologica 8, 471–486.
  • Barcelata Eguiarte, B.E., and Alvarez Antillón, I. (2005). Patrones de interacción familiar de madres y padres generadores de violencia y maltrato infantil. Acta Colombiana de Psicología 35–45.
  • Martínez Sánchez, I. (2008). Repercusiones de la utilización del castigo físico sobre los hijos: influencia del contexto familiar. Psicología Educativa 14 (2), 91–102.
  • Kids Health. Disciplining Your Child. (2018). Recuperado el 9 de diciembre de 2020. https://kidshealth.org/en/parents/discipline.html
  • Healthy Children. What’s the Best Way to Discipline My Child? (2018). Recuperado el 9 de diciembre de 2020. https://www.healthychildren.org/English/family-life/family-dynamics/communication-discipline/Pages/Disciplining-Your-Child.aspx

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.