Przeciwutleniacze: ich rodzaje, właściwości i zastosowania

Przeciwutleniacze w żywności mają fundamentalne znaczenie nie tylko dlatego, że aktywują naturalne właściwości organoleptyczne, ale także dlatego, że po spożyciu chronią nas przed chorobami takimi jak nowotwory, choroby układu krążenia i choroby neurodegeneracyjne.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyczka Marta Guzmán.

Ostatnia aktualizacja: 09 sierpnia, 2022

Prawdopodobnie słyszałaś o przeciwutleniaczach, które występują w niektórych produktach spożywczych, ale czy wiesz dokładnie, czym są przeciwutleniacze i do czego służą? W tym artykule odpowiemy na wszystkie Twoje pytania o rodzaje przeciwutleniaczy i nie tylko!

Po pierwsze, nasz organizm potrzebuje przeciwutleniaczy, aby zachować dobry stan zdrowia. Ich rola jako reduktorów stresu oksydacyjnego sprawiła, że są tak popularne.

Czym są przeciwutleniacze?

Przeciwutleniacze to związki syntetyzowane przez warzywa w ich różnych częściach, takich jak owoce, liście, gałęzie, korzenie itp. Charakteryzują się grupami hydroksylowymi (OH) połączonymi ze sobą pierścieniami benzenowymi, które zapobiegają szkodliwemu działaniu wolnych rodników.

Do czego służą?

Przeciwutleniacze w żywności mają fundamentalne znaczenie nie tylko dlatego, że aktywują naturalne właściwości organoleptyczne, ale także dlatego, że po spożyciu chronią nas przed chorobami takimi jak nowotwory, choroby układu krążenia i choroby neurodegeneracyjne. Świadczą o tym badania opublikowane w Rocznikach Państwowych Zakładu Higieny.

Spożywanie diety bogatej w przeciwutleniacze pomoże nam zapobiegać i poprawiać:

• Przedwczesne starzenie, spowodowane nagromadzeniem wolnych rodników.
• Układ nerwowy, jak wykazano, przeciwutleniacze pomagają zapobiegać demencji, chorobie Alzheimera i Parkinsona, dzięki ochronnemu działaniu na neurony.
• Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak miażdżyca.
• Rak, ponieważ przeciwutleniacze mogą inaktywować proces karcynogenezy, hamować proliferację komórek, poprawiać procesy naprawy DNA i zmniejszać stres oksydacyjny.

Co to jest stres oksydacyjny?

Aby wiedzieć, jak działają różne rodzaje przeciwutleniaczy, musisz wiedzieć, czym jest stres oksydacyjny. W metabolizmie komórkowym, gdzie glukoza reaguje z tlenem, wytwarzając energię w postaci ATP, uwalnia się szereg reaktywnych związków tlenu. Związki te to wolne rodniki, które mają szkodliwy wpływ na organizm.

U młodej i zdrowej osoby naturalne antyoksydanty szybko eliminują wolne rodniki tlenowe z wnętrza komórki. Jednak u osób przewlekle chorych lub starszych ta eliminacja jest niewystarczająca, co prowadzi do pojawienia się chorób przewlekłych, przyspieszając jednocześnie proces starzenia.

Rodzaje przeciwutleniaczy

Występują następujące rodzaje przeciwutleniaczy:

• Endogenne
• Wyprodukowane przez samą komórkę
• Egzogenne, wchodzące do organizmu poprzez dietę lub suplementy zawierające preparaty antyoksydacyjne.

Teraz, gdy już wiesz o tym wszystkim, przedstawimy Ci najważniejsze rodzaje przeciwutleniaczy, które pochodzą z pożywienia.

Witamina C

To ważny przeciwutleniacz, który wzmacnia działanie innych substancji, takich jak witamina E i selen.

Główne funkcje witaminy C to:

• Neutralizuje tlen singletowy (O2)
• Wychwytuje rodniki hydroksylowe i aniony ponadtlenkowe
• Regeneruje utlenioną formę witaminy E

Witamina ta pomaga przede wszystkim w syntezie kolagenu i elastyny, które są niezbędnymi składnikami dla rozwoju i wsparcia naczyń krwionośnych, ścięgien, kości i więzadeł. Ponadto ma kluczowe znaczenie w syntezie noradrenaliny i karnityny, a także w przemianie cholesterolu w sole żółciowe.

Pięć dziennych porcji owoców i warzyw (3 owoce i 2 warzywa) zapewnia minimalne spożycie 200 mg witaminy C. Głównymi źródłami witaminy C są:

• Papryka
• Brukselki
• Brokuły
• Pomidory
• Kiwi
• Truskawki
• Pomarańcze
• Cytryny

Należy jednak pamiętać, że istnieją dowody na to, że ta witamina ingeruje w odpowiedni sposób w fizjologię układu odpornościowego, poprawiając w ten sposób funkcje obronne organizmu.

Witamina E

Jest to grupa związków fenolowych, znanych jako tokoferole i tokotrienole. Najpopularniejszym i biologicznie najsilniej działającym witaminą jest alfa tokoferol.

Specjaliści uważają witaminę E za najważniejszego protektora cząsteczek lipidów, ponieważ jej działanie polega na:

• Ochronie przed utlenianiem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych fosfolipidów błony komórkowej.
• Hamowaniu utleniania cholesterolu LDL (złego cholesterolu).

Ponadto zalecana dawka witaminy E waha się od 6 mg u dzieci do 15 mg u dorosłych. Jest obecna w produktach spożywczych, takich jak oliwa, kukurydza, soja, rzepak, szafran czy olej słonecznikowy. Występuje również w niewielkich ilościach w orzechach, takich jak migdały, orzeszki ziemne, orzechy laskowe lub orzechy włoskie, a także w surowych warzywach, takich jak marchew i szpinak.

Polifenole

Polifenole to bardzo duża grupa substancji obejmująca rodziny związków o zróżnicowanej budowie. W grupie samych flawonoidów, które są najważniejsze, występuje ponad 5000 różnych związków.

Za właściwości organoleptyczne roślin odpowiada wiele związków fenolowych. Na przykład antocyjany odpowiadają za czerwone, niebieskie i fioletowe odcienie wielu owoców, warzyw a także czerwonego wina.

Z punktu widzenia aktywności biologicznej wiele polifenoli posiada następujące właściwości:

• Działają przeciwzapalnie, ponieważ hamują enzymy i białko C-reaktywne zaangażowane w procesy zapalne.
• Działanie estrogenne, które wykazują na przykład izoflawony, lignany i resweratrol
• Utrwalają metale i białka – tak działają garbniki, co nadaje im działanie przeciwdrobnoustrojowe.

Znajdziemy je w wielu owocach, warzywach, zbożach i roślinach strączkowych, a także w niektórych napojach i naparach, takich jak herbata, kawa, czerwone wino, a także kakao.

Karotenoidy

To pigmenty syntetyzowane przez rośliny w procesie fotosyntezy, których głównym działaniem jest neutralizacja reaktywnych form tlenu (ROS). Te reaktywne gatunki odgrywają decydującą rolę w rozwoju i utrzymaniu komórkowego stresu oksydacyjnego pod kontrolą.

Ponadto karotenoidy są przekształcane w witaminę A, której rola jest niezbędna m.in. do zachowania integralności siatkówki i utrzymania aktywności układu odpornościowego.

Pokarmy, które je zawierają to na przykład:

• Marchew
• Pomarańcze
• Brzoskwinie
• Mandarynki
• Pomidory
• Arbuzy
• Papaja
• Szpinak
• Brokuły

Włącz do swojej diety różne rodzaje przeciwutleniaczy

Dlatego nie zapomnij włączyć do swojej codziennej diety różnorodnych owoców i warzyw, aby uzyskać wszystkie rodzaje przeciwutleniaczy, których potrzebuje Twój organizm. W mgnieniu oka będziesz zdrowsza, silniejsza i szczęśliwsza! Podsumowując, upewnij się, że Twoja dieta zawiera wszystkie te zdrowe składniki!