Logo image

Odpoczynek i jego 7 rodzajów, których wszyscy potrzebujemy

7 min.
Odpoczynek obejmuje nawyki, które wykraczają poza sen. Czy wiesz, jakiego rodzaju odpoczynku potrzebujesz? Dowiedz się tutaj!
Odpoczynek i jego 7 rodzajów, których wszyscy potrzebujemy
Ostatnia aktualizacja: 24 czerwca, 2023

Większość ludzi uważa, że potrzebuje więcej snu, gdy zaczyna odczuwać fizyczne i psychiczne wyczerpanie. W końcu udowodniono, że spanie od 7 do 9 godzin dziennie może zmniejszyć zmęczenie. Jednak nie zawsze to wystarcza. Przede wszystkim musimy zacząć od stwierdzenia, że sen i odpoczynek to nie to samo. To wyjaśnienie jest ważne, ponieważ wiele osób myli te pojęcia. Czy wiesz, że istnieją inne rodzaje wypoczynku?

Chociaż sen jest kluczem do odpoczynku, sam w sobie nie wystarczy, by odzyskać energię i siły witalne. Więcej powiemy poniżej.

Dlaczego odpoczynek jest ważny?

Zanim poznamy różne rodzaje wypoczynku, warto przypomnieć sobie jego znaczenie. Wypoczynek jest jednym z filarów dobrego samopoczucia fizycznego i psychicznego. W tym sensie obejmuje on nie tylko zapewnienie optymalnego snu, ale także oderwanie się od pracy, nauki i zajęć rodzinnych, między innymi.

Jego głównym celem jest promowanie równowagi umysłu, ciała i ducha w celu zwiększenia poczucia energii, kreatywności, produktywności, jasności umysłu i ogólnie zdrowia. Wszystko to przekłada się na lepszą kondycję fizyczną, lepsze panowanie nad emocjami i mniejszą skłonność do zapadania na dolegliwości.

Organizm potrzebuje 7 rodzajów odpoczynku

Kiedy pojawia się uczucie wyczerpania, któremu towarzyszy między innymi stres, drażliwość, prokrastynacja, brak motywacji, ważne jest, aby priorytetowo potraktować odpoczynek. I nie chodzi tylko o zapewnienie optymalnego okresu snu, ale także o inne formy relaksu.

Przyjrzyjmy się szczegółowo rodzajom odpoczynku.

1. Odpoczynek fizyczny

Zmęczenie fizyczne jest jednym z najłatwiejszych do rozpoznania. Kończyny są ciężkie, oczy mają tendencję do zamykania się i trudno jest skoncentrować się na większości codziennych zadań.

Jeśli tak jest w twoim przypadku, powinieneś wiedzieć, że istnieją dwa rodzaje wypoczynku fizycznego: bierny i aktywny. Oczywiście najbardziej znany jest bierny, który obejmuje czynności takie jak spanie i drzemka.

Jak wyjaśniono w publikacji w Nature and Science of Sleep, sen jest czynnikiem dobrego funkcjonowania metabolicznych i bilansu energetycznego. Bierze również udział w regulacji pamięci i emocji. Z kolei wykazano, że krótkie popołudniowe drzemki poprawiają wydajność poznawczą i czujność do dwóch godzin po ich zażyciu.

A do czego odnosi się aktywny wypoczynek fizyczny? Oto inne czynności, które przyczyniają się do odprężenia organizmu:

Artykuł z Kliniki Mayo podkreśla, że praktyka tego rodzaju odpoczynku łagodzi fizyczny i psychiczny stres, z jakim organizm walczy na co dzień. Między innymi pomaga regulować częstość akcji serca i oddechu, pobudza krążenie, zmniejsza przewlekły ból, poprawia jakość snu i łagodzi zmęczenie.

2. Odpoczynek psychiczny

Większość ludzi doświadczyła tego uczucia, że ich głowa zaraz „wybuchnie”. Myśli stają się mętne, trudno się skoncentrować, dominują przytłaczające emocje, takie jak niepokój, udręka, stres i smutek.

W rezultacie trudno jest wykonywać czynności akademickie lub zawodowe; zauważalny jest stan rozdrażnienia, a nawet trudno jest zasnąć w nocy. Co w tym najgorsze? Sen nie wystarczy, aby złagodzić te objawy.

Dlatego tak ważny jest odpoczynek psychiczny. Na czym polega?

Zasadniczo chodzi o odłączenie umysłu od wszystkiego, co ma związek z codziennymi obowiązkami. Wybierz się na spacer na świeżym powietrzu, znajdź cichą przestrzeń, skorzystaj z sesji aromaterapii… lub dowolnej aktywności, która pozwoli Ci zrobić sobie przerwę, aby „przestać myśleć”.

W tym miejscu szczególny nacisk należy położyć na cyfrowy detoks. Jak podano w artykule opublikowanym w Business & Information Systems Engineering, polega to na całkowitym odłączeniu się od urządzeń elektronicznych w celu zapobiegania i łagodzenia skutków technostresu.

Faktem jest, że stała ekspozycja na technologię jest ściśle związana z następującymi czynnikami:

  • Stres
  • Uczucie wyczerpania
  • Zwiększone ryzyko problemów zdrowotnych
W przypadku pracy z komputerem lub jakimkolwiek urządzeniem elektronicznym zaleca się robienie przerw co półtorej godziny. Możesz wykonywać na przykład ćwiczenia rozciągające i oddechowe.

3. Odpoczynek sensoryczny

Obecny styl życia generuje hiperstymulację mózgu z powodu ekspozycji na ekrany, jasne światło, hałas, ruch uliczny, silne zapachy i, ogólnie rzecz biorąc, środowiska o dużym ruchu.

Z biegiem czasu i bez odpowiedniego odpoczynku zaczyna się detonuje drażliwość, unikanie kontaktu fizycznego, dyskomfort wzrokowy, napięcie mięśni, bezsenność i długotrwałe zmęczenie. Dlatego kolejnym rodzajem wypoczynku, którego nie należy zaniedbywać, jest odpoczynek sensoryczny.

Przeczytaj również: Stres – w jaki sposób wpływa na problemy związane z sercem

Bardzo prostym sposobem na wdrożenie go w ciągu dnia jest zamknięcie oczu na kilka minut podczas przerw od aktywności. Zaleca się również praktykowanie technik głębokiego oddychania i medytacji. Jeśli możesz, znajdź ciche miejsce, z dala od jaskrawych świateł.

Oczywiście tutaj również kluczowe jest odłączenie się od wszelkich urządzeń elektronicznych na kilkanaście minut w ciągu dnia. Również w nocy należy unikać ich używania na godzinę lub dwie przed snem.

Z badań udostępnionych w Healthcare wynika, że korzystanie z urządzeń elektronicznych przed snem znacząco wpływa na jego jakość. Stres i hiperstymulacja, która powstaje w mózgu, stają się wyzwalaczem długotrwałego zmęczenia.

4. Kreatywny odpoczynek

Kreatywny umysł nieustannie pracuje nad rozwiązywaniem problemów i generowaniem nowych pomysłów. Jednak przychodzi czas, kiedy frustracja, wielozadaniowość i stres wpływają na te zdolności twórcze. To własnie wtedy obowiązkowo należy rozważyć zrobienie sobie przerwy twórczej.

Polega ona na oderwaniu się na chwilę od konkretnej sztuki i skupieniu się na innych rzeczach. Słuchanie muzyki, spędzanie dnia na oglądaniu seriali, spędzanie czasu z przyjaciółmi lub ogólnie inne hobby.

Przerwa może trwać godziny, dni, a nawet tygodnie. Ważne jest, aby pozwolić umysłowi naładować się innymi czynnościami, aby odzyskać energię i inspirację.

Dobrym rozwiązaniem jest wykorzystanie czasu na obcowanie z naturą.

Badanie opisane w Frontiers in Psychiatry wykazało, że przebywanie w naturalnym środowisku pobudza ciekawość, zachęca do elastyczności i wyobraźni, odwraca uwagę od pracy i pobudza kreatywne pomysły.

Przeczytaj również: Styl estetyczny: co to jest i jak można go wdrożyć?

5. Odpoczynek emocjonalny

Ciągłe poszukiwanie aprobaty zewnętrznej, przywiązanie do bliskich osób, potrzeba pomocy w rozwiązywaniu problemów innych i ogólnie nadmierna empatia to powody, dla których wielu doświadcza ciągłego wypalenia. Najgorsze jest to, że niewiele osób zdaje sobie z tego sprawę.

Prawda jest taka, że trzeba zrobić sobie przerwę, żeby popracować nad swoim wnętrzem i rozwinąć samoświadomość. Odpoczynek emocjonalny polega na lepszym poznaniu siebie, wyrażaniu emocji, badaniu i przetwarzaniu obecnych i przeszłych sytuacji życiowych oraz budowaniu lepszej wersji siebie.

Innymi słowy, jest to spędzanie czasu samotnie i przedkładanie własnych potrzeb nad potrzeby innych. Jednym z pierwszych kroków do osiągnięcia tego celu jest nauczenie się odmawiania i porzucenie potrzeby zadowalania innych. Nie należy tego postrzegać jako samolubnego czynu, ale jako fundamentalny krok do wzmocnienia poczucia własnej wartości.

W związku z tym badanie udostępnione przez Cognitive Therapy and Research szczegółowo opisuje czas spędzony w samotności:

  • Pomaga w radzeniu sobie ze stresem.
  • Zwiększa satysfakcję z życia.
  • Wspomaga pozytywne przystosowanie psychologiczne.

6. Przerwa towarzyska

Przerwa społeczna jest związana z przerwą emocjonalną. Polega na zapewnieniu sobie przestrzeni do myślenia o swoich relacjach i o tym, co wnoszą do twojego życia. Innymi słowy, jest to identyfikacja tych przyjaźni, które w jakiś sposób cię wyczerpują lub powodują stagnację, a także tych, które cię wzmacniają i pomagają ci się rozwijać.

Z drugiej strony chodzi o ustalenie priorytetów tego, co naprawdę chcesz robić i odłożenie na bok tych zobowiązań społecznych, z którymi nie czujesz się dobrze lub które nie wynikają z prawdziwego pragnienia. Ponadto sugeruje oderwanie się na jakiś czas od sieci społecznościowych, ponieważ one również wyczerpują i powodują uzależnienie.

Utrzymywanie pozytywnych, autentycznych relacji, w których możesz dzielić się swoimi celami i pragnieniami, to dobry sposób na doładowanie społeczne. Wręcz przeciwnie, lepiej trzymać się z daleka od ludzi, którzy wprowadzają jednie dramatyzm, plotki i negatywność.

7. Duchowy odpoczynek

Jednym z rodzajów odpoczynku, który wielu ludzi ignoruje, jest odpoczynek duchowy. Do czego dokładnie się odnosi? Odpoczynek duchowy polega na poświęceniu czasu na połączenie się z energią, która wykracza poza sferę fizyczną i psychiczną.

Niektórzy nazywają to „uzdrowiskiem dla duszy”. To przestrzeń przebaczenia, uzdrowienia, zwiększenia samoakceptacji i wzmocnienia poczucia własnej wartości.

Badania opublikowane w Frontiers in Psychology podkreślają, że duchowość wiąże się ze zdrowym stylem życia, a przede wszystkim z lepszym samopoczuciem psychicznym.

Niektórzy osiągają ją poprzez praktyki religijne; nie jest to jednak jedyny sposób. Pomocne są również inne zasoby, takie jak medytacja, wolontariat, praktyka jogi lub spędzanie czasu w naturalnym środowisku.

Czy praktykujesz już tego typu odpoczynek?

Podsumowując, odpoczynek obejmuje nawyki, które wykraczają poza sen. Chociaż okres snu jest kluczowy do odzyskania energii, sam w sobie nie wystarczy.

Dobrym pomysłem jest oderwanie się od codziennych obowiązków i przyjęcie nawyków, które nie tylko sprzyjają odprężeniu ciała i umysłu, ale także zwiększają kreatywność, poczucie własnej wartości i samoświadomość. W każdym razie ważne jest, aby pamiętać, że wyczerpanie i długotrwałe zmęczenie mogą również wskazywać na problem zdrowotny.

Jeśli nie czujesz poprawy w miarę upływu dni, najlepiej skonsultować się z lekarzem.

Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Asp M. (2015). Rest: A Health-Related Phenomenon and Concept in Caring Science. Global qualitative nursing research2, 2333393615583663. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5342845/
  • Berg-Beckhoff, G., Nielsen, G., & Ladekjær Larsen, E. (2017). Use of information communication technology and stress, burnout, and mental health in older, middle-aged, and younger workers – results from a systematic review. International journal of occupational and environmental health23(2), 160–171. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6060856/
  • Bożek, A., Nowak, P. F., & Blukacz, M. (2020). The Relationship Between Spirituality, Health-Related Behavior, and Psychological Well-Being. Frontiers in psychology11, 1997. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7457021/
  • Center for the Advancement of Teaching. (2020). Rest is Essential for Learning & Productivity. https://teaching.fsu.edu/tips/2020/10/02/rest-is-essential-for-learning-productivity/
  • Dutheil, F., Danini, B., Bagheri, R., Fantini, M. L., Pereira, B., Moustafa, F., Trousselard, M., & Navel, V. (2021). Effects of a Short Daytime Nap on the Cognitive Performance: A Systematic Review and Meta-Analysis. International journal of environmental research and public health18(19), 10212. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8507757/
  • Mantua, J., Skeiky, L., Prindle, N., Trach, S., Doty, T. J., Balkin, T. J., Brager, A. J., Capaldi, V. F., & Simonelli, G. (2019). Sleep extension reduces fatigue in healthy, normally-sleeping young adults. Sleep science (Sao Paulo, Brazil), 12(1), 21–27. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6508947/
  • Pham, H. T., Chuang, H. L., Kuo, C. P., Yeh, T. P., & Liao, W. C. (2021). Electronic Device Use before Bedtime and Sleep Quality among University Students. Healthcare (Basel, Switzerland)9(9), 1091. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8466496/
  • Rodriguez, M., Bellet, B. W., & McNally, R. J. (2020). Reframing Time Spent Alone: Reappraisal Buffers the Emotional Effects of Isolation. Cognitive therapy and research44(6), 1052–1067. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7335222/
  • Técnicas de relajación: prueba estas medidas para reducir el estrés. (2022, abril 28). Mayo Clinic. https://www.mayoclinic.org/es-es/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/relaxation-technique/art-20045368
  • The State of Queensland. (2022, julio 15). Sensory overload is real and can affect any combination of the body’s five senses: learn ways to deal with it. Gov.au. https://www.health.qld.gov.au/news-events/news/sensory-overload-is-real-and-can-affect-any-combination-of-the-bodys-five-senses-learn-ways-to-deal-with-it
  • Vyazovskiy V. V. (2015). Sleep, recovery, and metaregulation: explaining the benefits of sleep. Nature and science of sleep7, 171–184. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4689288/
  • Yeh, C. W., Hung, S. H., & Chang, C. Y. (2022). The influence of natural environments on creativity. Frontiers in psychiatry13, 895213. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9363772/3

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.