Hafefobia: jak ją przezwyciężyć

Dla ludzi relacje z innymi ludźmi mają kluczowe znaczenie. Ale co się dzieje, gdy ten kontakt z innymi generuje intensywny i irracjonalny strach?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Dotyk ze strony przez innych ludzi jest ogólną częścią interakcji społecznej, ale hafefobia to inna historia. Wszyscy możemy czuć się nieswojo, gdy obcy nas przytula lub gdy inni wkraczają w naszą osobistą przestrzeń. Ogólnie rzecz biorąc, istnieje odpowiedni fizyczny dystans między ludźmi, w zależności od rodzaju więzi, jaką mamy z nimi. I jeśli ktoś tego go nie szanuje, możemy czuć się przytłoczeni.

Jednak dla tych, którzy cierpią na hafefobię, zwykły uścisk dłoni lub pocałunek ukochanej osoby jest źródłem intensywnego dyskomfortu.

Hafefobia to irracjonalny i patologiczny lęk przed dotykaniem innych lub dotykaniem nas. Niepokój wywołany kontaktem fizycznym jest tak silny, że osoba może się prawie całkowicie odizolować, aby uniknąć takich sytuacji. Ponieważ ludzie są istotami społecznymi, ta fobia może poważnie ingerować w codzienne życie jednostki.

Jakie objawy wskazują, że to hafefobia?

Hafefobia należy do kategorii fobii specyficznych, więc jej objawy są podobne jak w innych fobiach. Najważniejsze z nich to:

• Intensywny i nieproporcjonalny strach przed dotykaniem innych ludzi lub doświadczaniem ich dotyku.
• Samo narażenie na przerażającą sytuację (w tym przypadku kontakt fizyczny) wywołuje silną reakcję lękową.
• Osoba prawdopodobnie zdaje sobie sprawę, że jej strach jest irracjonalny, ale nie może go kontrolować.
• Za wszelką cenę unika więc sytuacji związanych z fizycznym kontaktem z innymi, a jeśli nie jest to możliwe, znosi je kosztem ogromnego dyskomfortu.
• Zaburzenie to przedłuża się w czasie i powoduje zakłócenia w codziennym życiu osoby (osobistym, społecznym, zawodowym…).
• Na myśl o fizycznym kontakcie z innymi ludźmi pojawiają się objawy fizjologiczne, takie jak tachykardia, pocenie się, uczucie zadławienia czy napięcie mięśni. Jest również prawdopodobne, że istnieją irracjonalne myśli i przekonania dotyczące niebezpieczeństwa kontaktu.

Przyczyny i pochodzenie hafefobii

Przyczyna hafefobii nie została jeszcze w pełni ustalona i prawdopodobnie w grę wchodzi kilka czynników. Może istnieć pewien biologiczny składnik związany z lękami odziedziczonymi po naszych przodkach.

Specyficzne fobie są zazwyczaj nabywane po doświadczeniach związanych z traumatycznymi wydarzeniami przeżytymi osobiście lub gdy inni doświadczają ich negatywnych konsekwencji. To następnie generuje strach.

Na przykład doświadczenie wykorzystywania seksualnego w dzieciństwie może prowadzić do hafefobii. Podobnie, dowiedzenie się, że niektórzy ludzie zarazili się wirusem poprzez kontakt z innymi, może wywołać ten skrajny lęk przed dotknięciem przez innych.

Czynniki ryzyka

Nie wszyscy ludzie reagują w ten sam sposób na te same wydarzenia. Dlatego to, co dla jednej osoby może być źródłem hafefobii, nie będzie miało większego wpływu na inną. Mimo to istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko rozwoju tego zaburzenia:

• Wcześniejsze przypadki hafefobii lub innych zaburzeń lękowych w rodzinie. Po pierwsze, z powodu możliwej odziedziczonej składowej genetycznej, ale także z powodu obserwacji, jak bliskie Ci osoby reagują ze strachem na takie sytuacje.
• Posiadanie zahamowanego temperamentu i neurotycznej lub niespokojnej osobowości.
• Bycie kobietą podwaja ryzyko zapadnięcia na fobię sytuacyjną, taką jak ta.
• Posiadanie innych zaburzeń psychicznych, takich jak fobia przed zarazkami, strach przed tłumem lub lęk społeczny.

Jak diagnozują to specjaliści zdrowia psychicznego?

Specjaliści opierają diagnozę hafefobii na spełnieniu ustalonych kryteriów. Oznacza to, że psycholog lub psychiatra musi ocenić objawy (myśli, emocje, odczucia i zachowania), które dana osoba wykazuje w obliczu kontaktu społecznego.

Na tym etapie pomocny jest wywiad kliniczny, samodzielne rejestracje lub użycie odpowiednich testów i badań. Informacje te nie tylko pomogą zidentyfikować hafefobię, ale także ustalić najbardziej odpowiedni zindywidualizowany plan leczenia.

Jak możesz to przezwyciężyć

Na szczęście specyficzne fobie bardzo dobrze reagują na leczenie poznawczo-behawioralne. Opierają się one głównie na trzech celach:

• Wyposażenie osoby w strategie regulowania lub zmniejszania poziomu lęku. Najczęstszymi opcjami są techniki relaksacyjne i systematyczne odczulanie.
• Zidentyfikuj irracjonalne myśli, które leżą u podstaw strachu i pomóż pacjentowi je ponownie ocenić. Innymi słowy, pacjent kwestionuje ich prawdziwość i zastępuje je innymi, bardziej funkcjonalnymi i realnymi myślami.
• Stopniowo wystawianie osoby na sytuacje, których się boi. Pod koniec terapii lekarz potwierdza doświadczenie pacjenta, że bodziec jest w rzeczywistości nieszkodliwy. W ten sposób zmniejsza się związany z nim poziom lęku.
• Inne alternatywy, takie jak uważność lub terapia akceptacji i zaangażowania, również przynoszą dobre rezultaty. Ponadto czasami wskazane jest stosowanie leków wspomagających interwencję psychologiczną.

Hafefobia zakłóca codzienne życie

Niektóre fobie nie generują dużego problemu w życiu codziennym, ponieważ łatwo uniknąć bodźców, których się obawiamy. Ale w tym przypadku, hafefobia może ograniczać życie na poziomie osobistym, społecznym, zawodowym i emocjonalnym oraz powodować duży dyskomfort.

Z tego powodu oraz ze względu na dobre wyniki uzyskane dzięki psychoterapii, specjaliści zdecydowanie zalecają skorzystanie z profesjonalnej pomocy. Niewątpliwie to najlepsza opcja na poprawę jakości życia.