Kortykofobia - czyli strach przed sterydami

Strach przed sterydami narasta w społeczeństwie już od kilku dekad. Leki te mogą charakteryzować się poważnymi skutkami ubocznymi. Jednakże dzieje się tak, kiedy stosowane są w nieodpowiednich dawkach, bądź  przez zbyt długi okres czasu. 

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Kortykofobia, czyli strach przed sterydami, może być zdefiniowana jako zbiór uprzedzeń, postaw strachu i odrzucenia określonego rodzaju leków: w tym przypadku sterydów. Dzieje się tak, kiedy substancje są stosowane w postaci kremu, np. do atopowego zapalenia skóry u dzieci.

Statystyki pokazują, że 20-83% pacjentów z atopowym zapaleniem skóry boi się stosowania sterydów. Zakres ich działania jest bardzo szeroki, ale często wiąże się z obawami. Coraz więcej osób mierzy się z tą fobią.

Dlaczego, dochodzi do takich sprzeczności i wyobrażeń na temat sterydów?

Leki te, w określonych przypadkach owszem wywołują skutki uboczne. Mimo to są też świetnym rozwiązaniem w leczeniu wielu rozmaitych schorzeń. Poza tym wciąż mierzymy się z wieloma mitami na ten temat.

Kortykofobia – zacznijmy od tego, czym są sterydy?

Ludzie naturalnie wydzielają sterydy przez nadnercza i z molekuł cholesterolu. W ten sposób nasz organizm generuje dwa rodzaje sterydów, zwane również kortykosteroidami. Wszystkie te naturalne substancje spełniają wiele funkcji, w tym wymienić możemy: metabolizm węglowodanów i białek, a także regulację układu odpornościowego i reakcji na stres.

Pierwszy rodzaj tych naturalnych kortykosteroidów zawiera 21 atomów węgla. Te, z kolei, podzielone są na dwie grupy.

• Pierwsza to glukokortykoidy, które zawierają kortyzol lub hydrokortyzon,
• a drugą grupą są mineralokortykoidy, które zawierają między innymi aldosteron.

Druga grupa kortykosteroidów produkowanych przez organizm to te z 19 atomów węgla. Należą do nich hormony, takie jak andro- i strokortykoidy.

Stosuje się je w leczeniu rozmaitych schorzeń, takich jak zapalenie skóry, katar, astma czy chociażby łuszczyca.

Kortykofobia a skutki uboczne stosowania sterydów

Pamiętajmy przede wszystkim, że kortykosteroidy stosowane prawidłowo, w odpowiedniej dawce i przez ograniczony czas, bardzo rzadko wywołują skutki uboczne.

Mogą jednak wystąpić pewne działania niepożądane, jeśli powyższe warunki nie będą spełnione, a ich stosowanie przekracza limity dozwolone przez powszechną medycynę. Poznaj niektóre z nich.

Niektóre z efektów ubocznych sterydów:

• Przyrost masy ciała: sterydy czasami powodują zatrzymywanie płynów i zmieniają metabolizm lipidów, co może prowadzić do nieprawidłowego rozkładu tłuszczu w organizmie. Jednak efekt ten pojawia się dopiero po dłuższym okresie użytkowania tych leków.
• Choroby skóry: skóra może stać się cieńsza i bardziej delikatna. Mogą pojawić się też rozstępy, teleangiektazje lub rozszerzone naczynia krwionośne. Grozi nam utrata zdrowego koloru skóry lub przebarwienia. Co więcej może pojawić się hipertrichoza lub włosy w nieodpowiednich, nienaturalnych miejscach. Nierzadko prowadzą też do zmian trądzikotwórczych.
• Zwiększone stężenie glukozy we krwi: kortykosteroidy modyfikują metabolizm glukozy i ostatecznie powodują wzrost poziomu cukru we krwi.
• Istnieją pewne doniesienia naukowe, wskazujące na ryzyko wystąpienia podwyższonego ciśnienia krwi i zwiększonego ryzyku osteoporozy.
• Sterydy czasami zwiększają również ryzyko infekcji, powodują nerwowość i huśtawki nastroju oraz wpływają na rozwój katarakty.

Kortykofobia – dlaczego boimy się sterydów?

Wszystkie te wymienione wyżej, możliwe skutki uboczne są tym, co sprawia, że ludzie boją się stosowania sterydów.

Jednakże, tak jak wskazaliśmy chwilę wcześniej – gdy leki te są stosowane w odpowiednich dawkach i przez odpowiednią ilość czasu, rzadko wywołują skutki niepożądane. 

W większości przypadków szkodliwe skutki pojawiają się dopiero po długotrwałym użytkowaniu sterydów, nawet przez kilka lat.

Dlatego reakcją na te zagrożenia nie powinna być nieracjonalna obawa, lecz odpowiedzialne stosowanie tych leków, przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności w każdym przypadku.

• Tak jak istnieją oczywiste zagrożenia, tak samo powstało wiele bezpodstawnych mitów. Jednym z nich jest to, że te leki powstrzymują należyty rozwój mózgu dzieci.
• Nie ma żadnych naukowych dowodów na poparcie tej hipotezy. Mimo to, wielu uważa wciąż, że problem jest prawdziwy i zamiast stosować leczenie sterydami – karmią się strachem.

Podsumowanie

Czasami kortykofobia nazywana jest po prostu fobią sterydową. 

Powinniśmy mieć kilka rzeczy na uwadze. Rozważne stosowanie leków i wiedza o ich niepożądanych skutkach są najistotniejsze w kwestii zapobiegania skutkom ubocznym.

Kortykofobia i problem ze strachem przed sterydami polegają na tym, że skutki uboczne leczenia prowadzą niektórych z nas do unikania tych środków za wszelką cenę, utrudniając lub uniemożliwiając leczenie niektórych chorób.

Roztropność to jedno, ale strach oparty na uprzedzeniach to zupełnie inna kwestia. Zawsze mądrze jest skonsultować się z profesjonalistą, aby rozwiać wszelkie wątpliwości. Nie zostawiajmy naszego zdrowia w rękach uprzedzeń i mitów.