Fernández: "Neuropediatria to podstawa"

Neuropediatria może wesprzeć prawidłowy rozwój dzieci dzięki wczesnemu wykrywaniu problemów z ich układem nerwowym. Dowiedz się więcej.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Manuel Antonio Fernández.

Ostatnia aktualizacja: 09 sierpnia, 2022

Neuropediatria zajmuje się wieloma patologiami rozwoju noworodków, dzieci i nastolatków. Specjaliści w tej dziedzinie, tacy jak Manuel Antonio Fernández, przypominają nam o znaczeniu tego obszaru skoncentrowanego na zaburzeniach w obrębie układu nerwowego u dzieci.

Wiele rodziców nie wie o istnieniu tych specjalistów. Problemy neurologiczne zwykle objawiają się subtelnie, a jednocześnie są powszechne – opóźniony rozwój motoryczny i komunikacyjny, problemy ze snem, bóle głowy, nadpobudliwość…

Ten typ dolegliwości zawsze budzi wątpliwości i niepewność w rodzinach. Warto zatem wiedzieć, że można liczyć na pomoc specjalistów. Wówczas możemy zgłosić się do nich odpowiednio wcześniej i umożliwić dzieciom prawidłowy rozwój.

Rozmawiamy z ten temat z jednym z najbardziej rozpoznawanych lekarzy zajmujących się tą dziedziną – doktorem Manuelem Antonio Fernándezem.

Neuropediatria: wywiad z doktorem Manuelem Antonio Fernándezem

Mówiąc o neuropediatrii trudno nie wspomnieć o Manuelu Antonio Fernándezie. Został on nagrodzony odznaczeniem dla najlepszego pediatry w Hiszpanii Doctoralia Adwards i jest jednym z najbardziej cenionych w tej dziedzinie ekspertów.

Tysiące rodzin kochają go za jego uwagę, ciepło i szerokie doświadczenie. Problemy z zachowaniem i uczeniem się, autyzm, zaburzenia koncentracji lub nadpobudliwość, opóźnione mówienie czy raczkowanie…

Jak tłumaczy doktor Férnández, dziecięce problemy neurologiczne mają szerokie spektrum, a neuropediatria to najlepsze narzędzie do ich wykrywania oraz wspomagania rodzin dotkniętych tymi problemami.

Świadomość, że wszystko ma szanse powodzenia i że mamy do dyspozycji ekspertów w danej dziedzinie to bez wątpienia duże wsparcie. Rozmawiamy o neuropediatrii z doktorem Manuelem Antonio Fernándezem.

P. Czym jest neuropediatria?

Wiesz, że większość rodziców nie wie o istnieniu neuropediatrów? Jednym z głównych problemów jest brak wiedzy. Mało kto słyszał to słowo. Grunt to wyjaśnić rodzicom, dokąd powinni się udać, gdy dziecko będzie miało problemy.

Neuropediatria to specjalność pediatrii zajmująca się prawidłowym rozwojem układu nerwowego i leczeniem ewentualnych zmian w jego obrębie. 

Okres życia, którym zajmuje się neurologia dziecięca, podobnie jak pediatria, obejmuje czas od poczęcia do zakończenia procesu rozwoju układu nerwowego, co może trwać nawet dłużej niż do 18 roku życia.

P. Kiedy rodzice powinni zaprowadzić dziecko do neuropediatry?

Zawsze gdy zachodzi potrzeba sprawdzenia czy mózg rozwija się prawidłowo, czy może coś mu dolega. Częste problemy to:

• Epilepsja.
• Migreny.
• Konwulsje gorączkowe.
• Zaburzenia snu

Inne częste przypadki, które rodzice rzadko kojarzą z neuropediatrią to zaburzenia rozwoju mózgu takie jak:

• Opóźniony rozwój.
• Autyzm i zaburzenia ze spektrum autystycznego takie jak zespół Aspergera.
• ADHD (nadpobudliwość).
• Zaburzenia procesu nauczania takie jak dysleksja.
• Problemy komunikacyjne takie jak opóźnienie rozwoju mowy.
• Tiki i inne zmiany ruchowe – na przykład syndrom Tourette’a.

W razie zaobserwowania któregoś z problemów należy udać się do neuropediatry. Zaniepokoić rodziców powinny problemy z nauką, relacjami społecznymi czy zachowaniem.

P. Na jakie problemy neurologiczne dzieci cierpią obecnie najczęściej?

Najczęstsze są problemy z nauką i zachowaniem.

Poważne konsekwencje emocjonalne, społeczne i osobiste, jakie taki typ problemów może powodować na dłuższą metę sprawia, że wymagają wczesnego wykrywania i leczenia. Nie należy zapominać o innych dolegliwościach takich jak bóle głowy, epilepsja czy zaburzenia snu.

P. A najpoważniejsze?

Te wymienione mogą nieść ze sobą poważne konsekwencje, ale zagrożenie dla życia stanowią guzy mózgu, choroby genetyczne i choroby metaboliczne. Guzy mózgu u dzieci to częsta przyczyna zachorowań i śmierci we wczesnym wieku. To druga przyczyna śmierci u dzieci poniżej 15 roku życia.

Większość poważnych chorób genetycznych objawiających się w dzieciństwie uważa się za rzadkie. Niewiele o nich wiemy i nie znamy sposobów ich leczenia. Niektóre przykłady to zespół Retta, Alporta lub nerwiakowłókniakowatość typu I. Tych chorób są setki.

P. Jakie są najczęstsze przyczyny problemów neurologicznych u dzieci?

Podłożem większości tego typu problemów są zmiany w obrębie funkcjonowania układu nerwowego. Zmiany te mogą dotyczyć struktury lub funkcjonowania.

Wyobraźmy sobie ten system jako wielkie miasto. Jest w nim wiele widocznych struktur takich jak budynki, ulice, drogi i mosty. Tymi strukturami poruszają się pojazdy- samochody, motory i autobusy przewożące ludzi.

Osoby te można porównać do neuroprzekaźników w mózgu. Odpowiedzialne są za nasze myśli i rozkazy wydawane przez mózg.

Każda dolegliwość, która uszkadza te struktury lud utrudnia krążenie pasażerów drogami transportu, co może doprowadzić nawet do upadku miasta. Do prawidłowego rozwoju neurologicznego konieczne jest prawidłowe funkcjonowanie tych mechanizmów.

P. Dlaczego w dzisiejszych czasach odnotowuje się więcej przypadków niż wcześniej?

Według niektórych badań liczba dzieci z zaburzeniami rozwoju znacznie się zwiększyła w ostatnich latach. To prawda, ale nie jest to kwestia epidemii, a lepszej diagnostyki, zwiększonej świadomości i postępu technologicznego i osiągnięć w dziedzinie genetyki czy badań takich jak obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego.

Osiągnięcia zdobyte dzięki badaniom nad DNA i genomem w dużym stopniu ułatwiły znalezienie przyczyn problemów, których wcześniej nie znano. Postęp ten pozwolił też na odkrycie wielu chorób, o których istnieniu nikt wcześniej nie wiedział.

Co więcej, zaawansowanym społeczeństwom zależy na pełnym rozwoju ludzi, a jednym z kluczowych czynników składających się na niego jest umożliwienie rozwinięcia pełni potencjału. Nasz świat przepełniony jest technologią, stawia nam wysokie wymagania i oparty jest na konkurencji.

Szybkość uczenia się staje się zatem fundamentalnym czynnikiem przekładającym się na sukces i rozwój osobisty. Świat jest o wiele lepiej skomunikowany niż 10 lat temu. 5G to ogromny skok naszych możliwości. To wszystko przyspiesza postęp w zakresie ochrony zdrowia i należącej do niej neuronauki.

P. Na czym polega wykrywanie i diagnostyka?

Wykrywanie i diagnostyka większości zaburzeń rozwoju mózgu wymaga koncentracji na ich konsekwencjach na poziomie procesu uczenia się, relacji społecznych i wzorców zachowań.

Gdy pojawią się problemy w którymś z tych obszarów, warto się im przyjrzeć. Nie wystarczy przeprowadzenie rozmowy z rodziną i obserwowanie dziecka. Trzeba wykonać badania, które w obiektywny sposób określą potrzeby.

W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wykonanie obrazowania rezonansem magnetycznym. W innych trzeba wykonać elektroencefalogram lub badania analityczne. To zależy od danego przypadku. Nowe technologia pozwalają nam analizować i mierzyć zjawiska w sposób, o jakim wcześniej mogliśmy tylko pomarzyć.

Wirtualna rzeczywistość pozwala mierzyć funkcje mentalne takie jak selektywna uwaga, kontrola impulsów, szybkość przetwarzania informacji przez mózg czy nawet poziom aktywności naszego ciała.

Sprawia to, że jesteśmy w stanie jednoznacznie stwierdzić czy dziecko cierpi na nadpobudliwość. Nie zależy to już jedynie od opinii rodziców czy personelu medycznego. To wszystko przykłady na to, że awans technologiczny może przełożyć się na rozwój medycyny i neuronauki.

P. Jak rodzice znoszą informację o diagnozie?

Sytuacja zależy w dużej mierze od konkretnego typu zaburzenia rozwoju o jakim mowa. Wszystkim rodzicom trudno jest przyjąć informację o problemach zdrowotnych dziecka. To jasne. Jednak reakcja zależy od tego czy mowa o deficycie uwagi, autyzmie, Aspergerze… Położenie rodzin bywa czasami bardzo nietypowe. Neuropediatria może im wtedy pomóc.

Czasami rodzice zdają sobie sprawę z tego, że dziecko ma jakiś problem, ale nie są w stanie ustalić jaki. Mimo wielu konsultacji ze specjalistami nie otrzymują jasnych odpowiedzi. Wykonują mnóstwo badań bez rezultatu.

W takich przypadkach rodzice są już pogodzeni z problemem. Nazwanie go daje im ulgę. Niektórzy rodzice nie potrzebują nazwy, gdyż koncentrują się na tym, jak pomóc dziecku.

To aspekty powiązane z charakterystyką rodzin  – ich potrzeby mogą różnić się w konfrontacji z podobnym problemem.

P. Jakich rad udzieliłby Pan rodzicom?

Jak myślisz, to normalne, że 17-miesięczne dziecko nie może ustać na nogach? Nie. Ale słyszałaś też zapewne, że porównywanie do innych jest paskudne?

Jeśli chodzi o rozwój mózgu kompletnie się z tym nie zgadzam. Każde dziecko rozwija się, rośnie i dojrzewa w swoim tempie. Jednak porównywanie to podstawa wczesnego wykrywania problemów.

Lata temu badałem dziewczynkę przysłaną do mnie pilnie przez pediatrę. Rodzice przywieźli ją z powodu przeziębienia i gorączki. Była ciągle w wózku. Lekarz chciał ją zbadać, więc poprosił o wyjęcie jej z wózka. Okazało się, że nie może ustać na nogach. Dlatego przysłano ją do neuropediatry. To nie była normalna sytuacja.

Nie wiem jak to możliwe, że pediatra pierwszego kontaktu nie wykrył problemu, ale po wykonaniu badań okazało się, iż cierpi na poważną, rzadką chorobę genetyczną. Zespół Retta to schorzenie neurodegeneracyjne w dużym stopniu wpływające na rozwój.

Najlepsza rada jakiej mogę udzielić rodzicom to uważne obserwowanie rozwoju dziecka i konsultowanie z pediatrą wszelkich niepokojących zmian.