Czy znasz różnice między glukozą a fruktozą?
Cukry proste mogą wywierać niekorzystny wpływ na skład ciała i zdrowie metaboliczne osób, które prowadzą siedzący tryb życia. Ale czy znasz różnice między glukozą a fruktozą?
Czy znasz różnice między glukozą a fruktozą? Który z tych cukrów jest dla nas zdrowszy?
Oba z nich to izomery co oznacza, że mają taką samą formułę chemiczną, ale mają inną strukturę molekularną. Tym samym każdy z tych cukrów posiada inną drogę przemian materii, a w konsekwencji w inny sposób wpływa na organizm.
Glukoza
Glukoza, podobnie jak fruktoza, to monosacharyd. Posiada wysoki indeks glikemiczny, a tym samym jest substancją, która podnosi poziom glukozy we krwi tak szybko, jak jest wchłaniana. To sprawia, że taka substancja jest niedobra dla naszego zdrowia, jak stwierdzono w artykule opublikowanym w magazynie Cell Metabolism (dostępny w języku angielskim).
Glukoza to substancja, która jest w stanie najszybciej podnieść poziom cukru we krwi.
Znajduje się w wielu produktach spożywczych w formie glukozy lub skrobi (powiązania cząsteczek glukozy). Jednak, jako substancja słodząca używana w domu, pojawia się głównie w formie cukru stołowego.
Mimo trudności można znaleźć ją na rynku w czystej formie w takiej samej postaci, w której od lat wykorzystuje ją przemysł spożywczy: dekstrozy.
Fruktoza
Fruktoza to cukier o największych mocach słodzących. Paradoksalnie, jej umiejętność podnoszenia poziomu cukru we krwi jest o wiele mniejsza niż w przypadku glukozy. Co ciekawe, jej indeks glikemiczny jest klasyfikowany jako niski.
W przeciwieństwie do glukozy, z łatwością można kupić ją do użytku domowego. Poza tym jest to ulubiona substancja słodząca przemysłu spożywczego, ponieważ jest tania i ma niezwykle słodki smak.
Spożywanie jej w roli słodzika stało się bardzo popularne w 1960 r. ze względu na jej niski koszt oraz słowa badaczy, którzy zapewniali, że ma niski indeks glikemiczny.
W naturalnych produktach spożywczych znajduje się głównie w owocach. Jednak szkody i niebezpieczeństwa, o których będziemy mówić, nie wiążą się z jedzeniem owoców. Dzieje się tak, ponieważ stężenie fruktozy jest bardzo niskie, a bogactwo błonnika zmniejsza i opóźnia jej wchłanianie.
Dowiedz się więcej: Jak ograniczyć cukier w diecie dziecka?
Różnice między glukozą a fruktozą: różnice kardiometaboliczne
Różnice strukturalne między glukozą i fruktozą sprawiają, że każda z tych substancji ma inną drogę przemiany materii. Tym samym ich wpływ na organizm także się różni.
Paliwo dla ciała
Glukoza dociera do wszystkich komórek w ciele za pomocą specjalnych transporterów glukozy (a w szczególności GLUT2, GLUT3 i GLUT4). Oznacza to, że wszystkie komórki wykorzystują glukozę jako główne paliwo dla ciała.
Z kolei fruktoza wykorzystuje transportery GLUT5 i może jedynie tworzyć glikogen w wątrobie i kwasy tłuszczowe. Oznacza to, że jest jedynie absorbowana przez hepatocyty i adipocyty. Tym samym daje mniejsze możliwości użycia i ma większą tendencję do odkładania się w ciele w formie tkanki tłuszczowej.
Przeczytaj, aby dowiedzieć się więcej: Produkty bogate w błonnik regulujące poziom glukozy
Fruktoza, glukoza i adiponektyna
Adiponektyna to białko wydzielane głównie przez adipocyty i kardiomiocyty. Jego poziom jest odwrotnie proporcjonalny na procentu tkanki tłuszczowej w ciele i zmniejsza się w przypadku otyłości oraz cukrzycy.
Poza tym odgrywa istotną rolę w regulowaniu przemian energii, jako że:
- Wspiera utlenianie kwasów tłuszczowych
- Zmniejsza liczbę trójglicerydów w osoczu
- Zwiększa wrażliwość na insulinę
Biorąc to pod uwagę, każdy wie, że glukoza ma większe możliwości niż fruktoza do wywoływania uwalniania adiponektyny i przynoszenia zalet związanych z wzrostem jej poziomu.
Kontrola przemian materii
Droga przemiany materii fruktozy jest mniej kontrolowana niż w przypadku glukozy. Na przykład fruktoza nie polega na sodzie, aby dostać się do komórek. Tym samym cała fruktoza podróżuje z jelit do wątroby, aby zaszły tam przemiany materii.
Poza tym fruktoza nie może być odkładana w postaci glikogenu w mięśniach ani być wykorzystywana przez komórki poza adipocytami i hepatocytami. To w połączeniu z łatwością wchodzenia do środka komórek wywołuje nagłą aktywację lipogenezy (tworzenia tkanki tłuszczowej).
Kwasy tłuszczowe
Fruktoza zmniejsza utlenianie kwasów tłuszczowych i zwiększa syntezę lipidów w wątrobie. Tym samym jej nadmierne spożywanie wiąże się z przeciążeniem wątroby i otłuszczeniem wątroby.
Jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że fruktoza znajduje się w większości przetworzonych produktów spożywczych i że w nowoczesnym społeczeństwie mamy tendencję do konsumpcji dużych ilości przetworzonych produktów spożywczych, widać wyraźnie, że z łatwością można spożywać ją w nadmiarze.
Przekroczenie zalecanych ilości spożycia może stać się jeszcze łatwiejsze jeśli pomyślimy o tym, ale osób stosuje fruktozę jako substancję słodzącą ze względu na jej niski indeks glikemiczny.
Wpływ spożycia glukozy i fruktozy na rozluźnienie tętnicy aorty
Akther, Alegret, Laguna, Roglans, Roshanak, Sangüesa i Shaligram (2017) badali wpływ spożycia glukozy i fruktozy na populację szczurów wystawionych na działanie środka z tlenkiem azotu. Podczas swoich badań odkryli, że u szczurów, którym podawano fruktozę, tętnica aorty nie miała aż takich możliwości rozluźniania się.
To prowadzi do pogarszania stanu układu sercowo-naczyniowego oraz zmniejsza odpowiedź na najczęściej stosowaną terapię lekami (nitrogliceryną) w przypadku choroby niedokrwiennej serca (obstrukcji przepływu krwi do mięśnia sercowego).
Spożycie fruktozy może prowadzić do gorszego stanu metabolicznego i sercowo-naczyniowego
Bazując na przedstawionych wyżej informacjach można wysnuć wniosek, że chociaż spożywanie glukozy zwiększa apetyt, to zgodnie z badaniami fruktoza jest zapewne węglowodanem, który wiąże się z największym ryzykiem wywoływania otyłości. Co więcej, jej spożywanie powiązano ze słynnym już “zespołem metabolicznym“.
Poza tym spożywanie fruktozy wiąże się również z insulinoopornością, gorszym profilem lipidowym i niewystarczającą odpowiedzią sercowo-naczyniową.
Różnice między glukozą a fruktozą: kwestie krytyczne
Znamy już różnice między glukozą a fruktozą oraz ich wpływ na zdrowie. Ale w jaki sposób takie informacje wpływają na nasze codzienne życie?
Co zrobić z fruktozą?
Jak już zauważyliśmy, chociaż fruktoza ma niski indeks glikemiczny, to jej spożycie wiąże się z nieskończoną liczbą negatywnych skutków, które prowadzą do jeszcze większej otyłości, cukrzycy i schorzeń wątroby oraz wszystkich innych problemów, jakie się z nimi wiążą.
Dlatego też musimy pamiętać o tym, że większość przetworzonych produktów spożywczych zawiera pośród swoich składników fruktozę. Teraz masz jeszcze jeden powód, aby przestać spożywać przetworzone produkty spożywcze!
Kiedy spożywać glukozę?
Jedna z głównych różnic między glukozą a fruktozą to umiejętność tej pierwszej do podnoszenia poziomu cukru ze krwi. Dlatego też powinniśmy spożywać glukozę, gdy potrzebujemy szybkiego zastrzyku energii. Oznacza to, że jest na nią miejsce podczas intensywnego wysiłku fizycznego lub pod jego koniec.
Jeśli zapotrzebowanie na energię jest bardzo wysokie (intensywna aktywność fizyczna trwająca ponad 2,5 lub 3 godziny), zalecamy wybrać węglowodany złożone z wysokim indeksem glikemicznym.
Może być to miód, cukier stołowy lub środek złożony z wolnej glukozy i fruktozy. Dzięki temu nasycisz wszystkie transportery glukozy, które przenoszą cukier do komórek, a tym samym zaspokoisz swoje zapotrzebowanie na energię.
Dowiedz się więcej: Indeks glikemiczny – opis i zastosowania tego parametru
Alternatywa z niskim indeksem glikemicznym
Jednak we wszystkich innych przypadkach powinniśmy starać się unikać glukozy. Jednocześnie nie powinniśmy również decydować się na spożycie fruktozy, ponieważ chociaż posiada niski indeks glikemiczny, to ma bardzo negatywne działanie kardiometaboliczne. Dobrej alternatywy nie stanowi również substancji słodzących podatnych na działanie ciepła.
Ani glukoza, ani fruktoza, ani też substancje słodzące podatne na działanie ciepła nie stanowią dobrego wyboru dla osób, które są otyłe, mają nadwagę, lub cierpią na cukrzycę.
Lekarze nie zalecają spożywania ani glukozy, ani fruktozy
Jeśli nie uprawiasz intensywnych ćwiczeń fizycznych, glukoza o niskim indeksie glikemicznym sprawdziłaby się idealnie. Jednak niestety coś takiego nie istnieje. Dlatego też za najlepszą alternatywną substancję słodzącą uznaje się cukier kokosowy.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Samuel VT., Shulman GI., Nonalcoholic fatty liver disease as a Nexus of metabolic and hepatic diseases. Cell Metab, 2018. 27: 22-41.
- Al Zubaidi A., Heldmann M., Mertins A., Brabant G., et al., Impact of hunger, satiety, and oral glucose on the association between insulin and resting state human brain activity. Front Hum Neurosci, 2019.
