Czy wiesz, jak ludzki organizm przyswaja glukozę?

Nasz metabolizm jest zdolny do spalania tłuszczu i białka jako źródła energii. Ale z mniejszą wydajnością niż w przypadku cukru. Właśnie dlatego glukoza jest preferowanym źródłem energii dla naszych komórek.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Anna Vilarrasa.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Chociaż glukoza jest bardzo ważna dla normalnego funkcjonowania naszego organizmu, potrzebujemy jej jedynie w umiarkowanych ilościach. Kiedy poziom glukozy jest zbyt wysoki lub wymyka się spod kontroli, możemy mieć poważne problemy zdrowotne. Dlatego to bardzo ważne, jak nasz organizm przyswaja glukozę.

Glukoza to monosacharyd zawierający 6 atomów węgla. Jest formą cukru i jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych związków organicznych na Ziemi.

Jedną z jej głównych funkcji dla ludzi jest dostarczenie energii dla wszystkich komórek ciała. Cukry stanowią niezbędny pokarm dla wielu naszych narządów, takich jak mózg i inne tkanki. Wraz z lipidami jest ona jedną z głównych substancji energetycznych. Kiedy więc organizm przyswaja glukozę, dostarcza sobie ważnego źródła energii.

Glukoza i cukier to nie to samo

Chodzi tu o dwa związki, których nie powinniśmy mylić. Cukier (sacharoza) to spokrewniony związek chemiczny, który składa się z cząsteczek glukozy i cząsteczek fruktozy.

Chociaż po rozłożeniu cukru organizm przyswaja glukozę, nie potrzebujemy cukru jako takiego w naszej diecie. To, czego organizm potrzebuje do funkcjonowania, to glukoza. Jak zobaczymy poniżej, może ona pochodzić również z innych źródeł.

Główne źródła glukozy

Glukozę spożywamy zwykle pod postacią węglowodanów i cukru. Najpopularniejsze to chleb, makaron, ryż, warzywa, owoce i produkty mleczne.

Wszystkie węglowodany dostarczają glukozę do naszego organizmu, podczas procesu ich rozkładania. Jedynym wyjątkiem jest błonnik. Ponieważ nasz organizm nie ma odpowiednich enzymów, aby go rozłożyć, przechodzi nienaruszony przez przewód pokarmowy, aż dotrze do okrężnicy. Tam nasze bakterie jelitowe będą odpowiedzialne za jego trawienie.

Należy jednak zauważyć, że organizm ma również inne ścieżki pozyskiwania energii, które uruchamia w przypadku braku węglowodanów. Podczas trawienia tłuszczu i białka aktywowane są inne szlaki metaboliczne, a organizm również przyswaja glukozę.

Jak organizm przyswaja glukozę?

Kiedy jemy pokarmy bogate w węglowodany, zaczyna się ich trawienie. Zaczyna się od jamy ustnej a kończy w jelicie cienkim. Dzięki enzymom, sokom trawiennym i ruchom układu pokarmowego przerabiamy węglowodany złożone na glukozę.

Cząsteczki glukozy przechodzą następnie do jelita cienkiego. Ale stamtąd nadal nie mogą być jeszcze przyswajane przez nasze komórki.

Gdy znajdą się w jelicie cienkim, przechodzą następnie do krwi. W tym momencie do gry wchodzi trzustka i insulina. Kiedy mózg wykryje obecność glukozy we krwi, wysyła sygnał do gruczołu dokrewnego, aby wydzielił insulinę. W normalnych sytuacjach trzustka przez cały czas automatycznie wydziela niezbędną insulinę.

Można powiedzieć, że insulina jest jak klucz otwierający drzwi komórek, aby glukoza mogła się do nich dostać. Wewnątrz komórki może wreszcie służyć jako źródło energii.

Nasz organizm przyswaja glukozę w różny sposób w zależności od jej źródła

Chociaż zarówno cukier, jak i węglowodany dostarczają organizmowi energii, przyswajanie glukozy w organizmie nie przebiega tak sama, gdy spożywamy różne jej źródła.

Niektóre pokarmy są zasadniczo bogate w cukier prosty: miód, cukier stołowy, syropy, napoje orzeźwiające lub soki owocowe. Szybko trawiona glukoza również szybciej dociera do krwi, powodując skoki poziomu glukozy we krwi. W odpowiedzi trzustka wydziela również więcej insuliny, której poziom we krwi się podwyższa.

Jedną z konsekwencji takiej odpowiedzi jest to, że po działaniu insuliny następuje gwałtowny spadek stężenia glukozy we krwi, prowadzący do hipoglikemii. Może to wywołać uczucie głodu, zawroty głowy, niewyraźne lub podwójne widzenie a nawet ból głowy.

Z drugiej strony, kiedy spożywamy pokarmy bogate w węglowodany złożone (produkty pełnoziarniste i bogate w błonnik), glukoza w organizmie jest przyswajana w inny sposób. Proces ten przebiega wolniej w sposób bardziej progresywny.

W konsekwencji insulina pojawia się we krwi również w sposób bardziej zrównoważony. Poziom glukozy we krwi pozostaje stały i utrzymuje się przez dłuższy czas, dzięki czemu unikamy gwałtownych wzrostów i spadków energii.

Konsekwencje zdrowotne spożywania cukrów prostych

Widzieliśmy już, że spożywanie pokarmów bogatych w cukier prosty powoduje skoki insuliny i glukozy we krwi. Jeśli zachodzi to w sposób ciągły, generuje większe ryzyko zachorowania na takie choroby, jak choroby układu krążenia, nadciśnienie i zespół metaboliczny. W wielu przypadkach prowadzi to również do otyłości.

Ponadto istnieje ryzyko, że nasza trzustka przestanie działać normalnie lub że nasze komórki wytworzą insulinooporność. Jeśli tak się stanie, Twój poziom glukozy we krwi będzie stale podwyższony – taki stan nazywamy cukrzycą.

Organizm potrzebuje dobrej glukozy

Jak widzieliśmy, szybkie [przyswajanie glukozy powodować na przemian wzrost i spadek energii w ciągu dnia. A w dłuższej perspektywie powoduje problemy z insulinoopornością czy cukrzycą typu 2.

Najlepszym sposobem na uniknięcie takich konsekwencji jest spożywanie świeżej żywności bogatej w węglowodany złożone.  A zatem owoce i warzywa, produkty pełnoziarniste, warzywa korzeniowe i produkty mleczne powinny być podstawą zdrowej diety.