Atonia macicy: dlaczego występuje i jak ją leczyć

Atonia macicy nie jest częstym problemem, ale ryzyko jej wystąpienia jest realne. Obecnie istnieją pewne środki, które pomagają jej zapobiec.
Atonia macicy: dlaczego występuje i jak ją leczyć
Leidy Mora Molina

Przejrzane i zatwierdzone przez: pielęgniarka Leidy Mora Molina.

Napisany przez Edith Sánchez

Ostatnia aktualizacja: 06 kwietnia, 2023

Atonia macicy jest najczęstszą, a zarazem najpoważniejszą przyczyną krwotoku poporodowego. Stanowi jedno z najtrudniejszych powikłań położniczych, jakie istnieją. Jeśli dojdzie do ciężkiego krwotoku, zagraża to życiu matki.

Szacuje się, że choroba rozwija się w przypadku aż 5% porodów naturalnych. Ma to związek z defektem włókien mięśniowych obecnych w ścianie macicy. Prowadzi on do tego, że naczynia narządu nie przestają krwawić po porodzie.

Krwotok spowodowany atonią macicy ma różne stopnie nasilenia. Jednak każdy stanowi nagły przypadek medyczny, w który należy natychmiast interweniować.

Co to jest atonia macicy?

Atonia macicy to niezdolność macicy do obkurczenia się na trzecim etapem porodu, w którym dochodzi do odklejenia się łożyska. W normalnych warunkach macica powinna się kurczyć, aby zamknąć naczynia krwionośne.

Jeśli jednak brakuje jej napięcia, naczynia krwionośne pozostają otwarte i dochodzi do krwotoku. Szacuje się, że atonia macicy odpowiada aż za 70% przypadków krwotoku poporodowego.

Może to prowadzić do hipowolemii lub zmniejszenia objętości krwi, niestabilności hemodynamicznej i wstrząsu. Najbardziej przerażającą konsekwencją jest śmierć matki.

Istnieją dwa rodzaje atonii macicy:

  • Wczesna atonia: najczęstsza forma, która występuje w samej sali porodowej.
  • Późna atonia: mniej powszechna, pojawia się w chwilę po opuszczeniu sali porodowej.
Kobieta rodząca
Pod koniec porodu następuje wydalenie łożyska. Następnie macica musi się obkurczyć, aby zapobiec obfitemu krwawieniu.

Dlaczego występuje atonia macicy?

Wczesna atonia macicy zwykle ma związek z tym, że matka nie wytwarza naturalnie wystarczającej ilości oksytocyny. Oksytocyna jest hormonem, który promuje skurcze macicy podczas porodu i po porodzie. Inne możliwe przyczyny zarówno wczesnej, jak i późnej atonii macicy obejmują:

  • Nadmierne rozciągnięcie macicy. Dochodzi do niego, gdy macica stała się nadmiernie elastyczna, a następnie nie odzyskuje swojego kształtu. Może to mieć związek z ciążami mnogimi lub bardzo dużym wzrostem dziecka.
  • Akretyzm łożyska. Występuje, gdy dochodzi do nieprawidłowego przylegania łożyska do ściany macicy. W tym przypadku bardzo mocno się przyczepia i występują trudności z jego usunięciem.
  • Opóźniony poród łożyska. Chodzi o sytuację, gdy łożysko potrzebuje więcej niż 20 minut do opuszczenia macicy.
  • Zmęczenie mięśni. W tym przypadku macica nie kurczy się prawidłowo z powodu zmęczenia, jeśli poród trwał długo.
  • Leki tokolityczne. Powodują zahamowanie skurczów i czasami prowadzą do atonii macicy.
  • Uraz macicy.
  • Anatomiczne zmiany w narządzie: obecność mięśniaków.
  • Niecałkowite wydalenie łożyska.
  • Skrzepy.

Sądzimy, że spodoba ci się również ten artykuł: Kłucie i ból w macicy – możliwe przyczyny występowania

Czynniki ryzyka

Kobieta, która miała atonię macicy po porodzie, jest bardziej narażona na jej rozwój przy kolejnych porodach. Podobnie istnieją inne czynniki, które zwiększają ryzyko:

  • Duże dziecko
  • Łożysko przodujące
  • Ciąże mnogie
  • Zaawansowany wiek matki
  • Śmierć płodu w macicy
  • Przedłużający się lub nagły poród
  • Przebycie kilku ciąż
  • Przedwczesne odklejenie się łożyska
  • Wcześniejszy krwotok poporodowy
  • Nieprawidłowy wzrost płynu owodniowego lub wielowodzie

Podoba Ci się ten artykuł? Możesz także przeczytać: Hipoechogeniczny guzek: co to jest i jak go zidentyfikować?

Objawy i diagnostyka atonii macicy

Głównym objawem atonii macicy jest krwawienie o różnym nasileniu. Czasami pojawia się nagle i jest obfite, a innym razem pojawia się stopniowo i jest mniej dotkliwe.

Oprócz odpływu krwi z pochwy dochodzi również do zatrzymywania krwi i skrzepów w macicy. Diagnozę stawia się na podstawie badania, podczas którego lekarz bada palpacyjnie brzuch. Macica jest miękka i powiększona, a przy delikatnym masażu następuje obfite wydalanie krwi.

Lekarz bada również pochwę, kanał rodny i szyjkę macicy, aby ustalić, czy nie ma rozdarcia. Zwykle zleca się uzupełniające badania krwi w celu określenia skutków krwotoku i ustalenia, czy występuje problem z krzepnięciem.

Leczenie

Wstępne leczenie atonii macicy przeprowadza się za pomocą dwóch środków: masażu macicy, czyli manewru Credé oraz podania oksytocyny. Kiedy matka zaczyna krwawić, stosuje się masaż, w którym pociera się brzuch, aby pobudzić skurcz macicy.

Czasami stosuje się manewr dwuręczny. W tym przypadku jedna ręka masuje wnętrze macicy, a druga na zewnątrz.

Jeśli to nie zadziała, podaje się oksytocynę, aby zatrzymać krwawienie. Gdy ten środek również okaże się nieskuteczny, konieczne jest podejście chirurgiczne oparte na jednej z następujących procedur:

  • Łyżeczkowanie instrumentalne. Przez pochwę do macicy wprowadza się instrument przypominający łyżkę, który ciągnie i usuwa pozostałości skrzepów i endometrium.
  • Podwiązanie naczyń miednicy. Zszywa się naczynia krwionośne, które przenoszą krew do macicy. Zmniejszając przepływ krwi, zmniejsza się również krwawienie.
  • Embolizacja naczyń macicznych. Przez tętnicę udową wprowadza się cewnik, aż dotrze do tętnic macicy. Następnie wprowadza się małe cząsteczki plastiku lub żelatyny, aby przerwać przepływ krwi.
  • Wykonuje się plikację lub kapitonaż. Są to szwy kompresyjne wykonywane w macicy. Są uważane za ostatnią opcję przed histerektomią.
  • Histerektomia. Chodzi o ostateczne usunięcie macicy. Bierze się ją pod uwagę tylko wtedy, gdy życie matki jest w niebezpieczeństwie.
atonia macicy
Histerektomia jest ostatecznością w przypadku atonii macicy. Ta procedura jest zarezerwowana dla poważnych przypadków zagrażających życiu.

Czy można zapobiec atonii macicy?

Nie można zapobiec atonii macicy przed porodem. Podejmuje się jednak coraz więcej działań, aby jej zapobiec. Obecnie bardzo często podaje się matce lek wzmacniający macicę w pierwszej minucie życia dziecka. To pomaga narządowi się kurczyć. Atonia macicy może spowodować poważny krwotok prowadzący do znacznej utraty krwi. Jeśli pomoc nie zostanie szybko udzielona, a nawet jeśli tak jest, może dojść do niewydolności wielonarządowej.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Muñiz Rizo, M. E., Álvarez Ponce, V. A., & Felipe Cutié, W. (2015). Acretismo placentario. Revista cubana de Obstetricia y Ginecología, 41(2), 190-196.
  • Doret, M., Kayem, G., & Sentilhes, L. (2019). Fármacos tocolíticos. EMC-Ginecología-Obstetricia, 55(2), 1-8.
  • Engels, V., Iniesta, S., Tijero, T., San Frutos, L., Botija, J., Izquierdo, F., & Bajo, J. M. (2004). Manejo de la hemorragia puerperal masiva por atonía uterina con desvascularización progresiva del útero, B-Lynch modificado y antitrombina III. Progresos de Obstetricia y Ginecología, 47(12), 568-572.
  • Miller, H. E., & Ansari, J. R. (2022). Uterine atony. Current Opinion in Obstetrics and Gynecology34(2), 82-89.
  • Gill, P., Patel, A., & Van Hook, J. W. (2021). Uterine Atony. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
  • Thanasa, E., Gerokostas, E. E., Kontogiorgis, G., Kamaretsos, E., & Thanasas, I. (2022). Uterine atony: Current trends in invasive treatment. World2(02), 063-071.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.