Atonia macicy: dlaczego występuje i jak ją leczyć
Atonia macicy jest najczęstszą, a zarazem najpoważniejszą przyczyną krwotoku poporodowego. Stanowi jedno z najtrudniejszych powikłań położniczych, jakie istnieją. Jeśli dojdzie do ciężkiego krwotoku, zagraża to życiu matki.
Szacuje się, że choroba rozwija się w przypadku aż 5% porodów naturalnych. Ma to związek z defektem włókien mięśniowych obecnych w ścianie macicy. Prowadzi on do tego, że naczynia narządu nie przestają krwawić po porodzie.
Krwotok spowodowany atonią macicy ma różne stopnie nasilenia. Jednak każdy stanowi nagły przypadek medyczny, w który należy natychmiast interweniować.
Co to jest atonia macicy?
Atonia macicy to niezdolność macicy do obkurczenia się na trzecim etapem porodu, w którym dochodzi do odklejenia się łożyska. W normalnych warunkach macica powinna się kurczyć, aby zamknąć naczynia krwionośne.
Jeśli jednak brakuje jej napięcia, naczynia krwionośne pozostają otwarte i dochodzi do krwotoku. Szacuje się, że atonia macicy odpowiada aż za 70% przypadków krwotoku poporodowego.
Może to prowadzić do hipowolemii lub zmniejszenia objętości krwi, niestabilności hemodynamicznej i wstrząsu. Najbardziej przerażającą konsekwencją jest śmierć matki.
Istnieją dwa rodzaje atonii macicy:
- Wczesna atonia: najczęstsza forma, która występuje w samej sali porodowej.
- Późna atonia: mniej powszechna, pojawia się w chwilę po opuszczeniu sali porodowej.
Dlaczego występuje atonia macicy?
Wczesna atonia macicy zwykle ma związek z tym, że matka nie wytwarza naturalnie wystarczającej ilości oksytocyny. Oksytocyna jest hormonem, który promuje skurcze macicy podczas porodu i po porodzie. Inne możliwe przyczyny zarówno wczesnej, jak i późnej atonii macicy obejmują:
- Nadmierne rozciągnięcie macicy. Dochodzi do niego, gdy macica stała się nadmiernie elastyczna, a następnie nie odzyskuje swojego kształtu. Może to mieć związek z ciążami mnogimi lub bardzo dużym wzrostem dziecka.
- Akretyzm łożyska. Występuje, gdy dochodzi do nieprawidłowego przylegania łożyska do ściany macicy. W tym przypadku bardzo mocno się przyczepia i występują trudności z jego usunięciem.
- Opóźniony poród łożyska. Chodzi o sytuację, gdy łożysko potrzebuje więcej niż 20 minut do opuszczenia macicy.
- Zmęczenie mięśni. W tym przypadku macica nie kurczy się prawidłowo z powodu zmęczenia, jeśli poród trwał długo.
- Leki tokolityczne. Powodują zahamowanie skurczów i czasami prowadzą do atonii macicy.
- Uraz macicy.
- Anatomiczne zmiany w narządzie: obecność mięśniaków.
- Niecałkowite wydalenie łożyska.
- Skrzepy.
Sądzimy, że spodoba ci się również ten artykuł: Kłucie i ból w macicy – możliwe przyczyny występowania
Czynniki ryzyka
Kobieta, która miała atonię macicy po porodzie, jest bardziej narażona na jej rozwój przy kolejnych porodach. Podobnie istnieją inne czynniki, które zwiększają ryzyko:
- Duże dziecko
- Łożysko przodujące
- Ciąże mnogie
- Zaawansowany wiek matki
- Śmierć płodu w macicy
- Przedłużający się lub nagły poród
- Przebycie kilku ciąż
- Przedwczesne odklejenie się łożyska
- Wcześniejszy krwotok poporodowy
- Nieprawidłowy wzrost płynu owodniowego lub wielowodzie
Podoba Ci się ten artykuł? Możesz także przeczytać: Hipoechogeniczny guzek: co to jest i jak go zidentyfikować?
Objawy i diagnostyka atonii macicy
Głównym objawem atonii macicy jest krwawienie o różnym nasileniu. Czasami pojawia się nagle i jest obfite, a innym razem pojawia się stopniowo i jest mniej dotkliwe.
Oprócz odpływu krwi z pochwy dochodzi również do zatrzymywania krwi i skrzepów w macicy. Diagnozę stawia się na podstawie badania, podczas którego lekarz bada palpacyjnie brzuch. Macica jest miękka i powiększona, a przy delikatnym masażu następuje obfite wydalanie krwi.
Lekarz bada również pochwę, kanał rodny i szyjkę macicy, aby ustalić, czy nie ma rozdarcia. Zwykle zleca się uzupełniające badania krwi w celu określenia skutków krwotoku i ustalenia, czy występuje problem z krzepnięciem.
Leczenie
Wstępne leczenie atonii macicy przeprowadza się za pomocą dwóch środków: masażu macicy, czyli manewru Credé oraz podania oksytocyny. Kiedy matka zaczyna krwawić, stosuje się masaż, w którym pociera się brzuch, aby pobudzić skurcz macicy.
Czasami stosuje się manewr dwuręczny. W tym przypadku jedna ręka masuje wnętrze macicy, a druga na zewnątrz.
Jeśli to nie zadziała, podaje się oksytocynę, aby zatrzymać krwawienie. Gdy ten środek również okaże się nieskuteczny, konieczne jest podejście chirurgiczne oparte na jednej z następujących procedur:
- Łyżeczkowanie instrumentalne. Przez pochwę do macicy wprowadza się instrument przypominający łyżkę, który ciągnie i usuwa pozostałości skrzepów i endometrium.
- Podwiązanie naczyń miednicy. Zszywa się naczynia krwionośne, które przenoszą krew do macicy. Zmniejszając przepływ krwi, zmniejsza się również krwawienie.
- Embolizacja naczyń macicznych. Przez tętnicę udową wprowadza się cewnik, aż dotrze do tętnic macicy. Następnie wprowadza się małe cząsteczki plastiku lub żelatyny, aby przerwać przepływ krwi.
- Wykonuje się plikację lub kapitonaż. Są to szwy kompresyjne wykonywane w macicy. Są uważane za ostatnią opcję przed histerektomią.
- Histerektomia. Chodzi o ostateczne usunięcie macicy. Bierze się ją pod uwagę tylko wtedy, gdy życie matki jest w niebezpieczeństwie.
Czy można zapobiec atonii macicy?
Nie można zapobiec atonii macicy przed porodem. Podejmuje się jednak coraz więcej działań, aby jej zapobiec. Obecnie bardzo często podaje się matce lek wzmacniający macicę w pierwszej minucie życia dziecka. To pomaga narządowi się kurczyć. Atonia macicy może spowodować poważny krwotok prowadzący do znacznej utraty krwi. Jeśli pomoc nie zostanie szybko udzielona, a nawet jeśli tak jest, może dojść do niewydolności wielonarządowej.
Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.
- Muñiz Rizo, M. E., Álvarez Ponce, V. A., & Felipe Cutié, W. (2015). Acretismo placentario. Revista cubana de Obstetricia y Ginecología, 41(2), 190-196.
- Doret, M., Kayem, G., & Sentilhes, L. (2019). Fármacos tocolíticos. EMC-Ginecología-Obstetricia, 55(2), 1-8.
- Engels, V., Iniesta, S., Tijero, T., San Frutos, L., Botija, J., Izquierdo, F., & Bajo, J. M. (2004). Manejo de la hemorragia puerperal masiva por atonía uterina con desvascularización progresiva del útero, B-Lynch modificado y antitrombina III. Progresos de Obstetricia y Ginecología, 47(12), 568-572.
- Miller, H. E., & Ansari, J. R. (2022). Uterine atony. Current Opinion in Obstetrics and Gynecology, 34(2), 82-89.
- Gill, P., Patel, A., & Van Hook, J. W. (2021). Uterine Atony. In StatPearls [Internet]. StatPearls Publishing.
- Thanasa, E., Gerokostas, E. E., Kontogiorgis, G., Kamaretsos, E., & Thanasas, I. (2022). Uterine atony: Current trends in invasive treatment. World, 2(02), 063-071.
