Ablutofobia, irracjonalny strach przed kąpielą

Ablutofobia, czyli lęk przed kąpielą, objawia się irracjonalnym i uporczywym strachem, który może powodować duże upośledzenie w codziennym życiu człowieka.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 14 kwietnia, 2023

Podczas gdy dla niektórych osób kąpiel może być bardzo relaksująca, dla innych może być torturą. Jest to tak zwana ablutofobia lub irracjonalny strach przed kąpielą, rzadka – ale poważna – fobia, która może wpływać na sposób, w jaki dana osoba prowadzi swoje codzienne życie.

Występuje najczęściej u kobiet i dzieci, choć może dotyczyć również mężczyzn. Ponadto zalicza się ją do podkategorii fobii specyficznych, które z kolei odpowiadają zaburzeniom lękowym. Jak się objawia? Jak można ją leczyć? Odpowiadamy na te pytania.

Czym jest ablutofobia?

Ablutofobia to rodzaj specyficznej fobii, w której ludzie doświadczają irracjonalnego strachu przed kąpielą, myciem lub czyszczeniem. Jak wyjaśnia publikacja w The Lancet Psychiatry, ten rodzaj fobii obejmuje zarówno strach, jak i zachowania unikające.

W tym konkretnym przypadku chorzy doświadczają nadmiernego strachu, paniki lub niepokoju związanego z koniecznością kąpieli lub mycia. Na samą myśl o tym, uważają to za przytłaczające. Mogą też odczuwać niepokój na widok mydła, gąbki, ręcznika czy czegokolwiek, co kojarzy się z kąpielą.

I chociaż unikanie kąpieli staje się sposobem na zmniejszenie dotkliwości dystresu, nie jest to najlepsza opcja. Kąpiel to niezbędny nawyk, nie tylko ze względów higienicznych i społecznych, ale także zdrowotnych. Zaniechanie kąpieli może prowadzić do rozwoju chorób zakaźnych i chorób skóry.

Należy zaznaczyć, że dzieci powszechnie nie lubią się kąpać. Różni się to jednak od fobii. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne wyszczególnia, że mówimy o ablutofobii, gdy objawy utrzymują się przez ponad sześć miesięcy.

Objawy towarzyszące

Ablutofobia ma wspólne objawy z innymi fobiami. Objawy związane ze strachem obejmują aktywację współczulnego układu nerwowego. Obejmują one:

• Zmęczenie
• Częstoskurcz
• Przyspieszony oddech
• Zwiększone ciśnienie krwi
• Drgawki
• Bóle głowy
• Niektóre osoby mogą nawet mieć ataki paniki

Oprócz powyższego należy wspomnieć o pewnych szczególnych zachowaniach osób odczuwających lęk przed kąpielą. Często zdarza się, że używają dużych ilości perfum i unikają bliskości z innymi. Mogą też nadmiernie żuć gumę.

Co może stanowić przyczynę?

Pochodzenie fobii – a w tym konkretnym przypadku ablutofobii – może być różnorodne. Dlatego ważna jest praca z pacjentem w celu odtworzenia historii i początku objawów.

Na przykład może ona być związana z jakąś traumą spowodowaną własnym wypadkiem (bezpośrednie negatywne doświadczenie), jak np. tonięcie. Może być również spowodowana zewnętrznym doświadczeniem, takim jak wysłuchanie lub bycie świadkiem tragicznego wydarzenia, takiego jak upadek do wanny, wypadek w wodzie itp.

Badós (2009) wspomina również o trzecim trybie, który ma związek z przekazywaniem groźnych informacji w związku z obiektem fobicznym. Jest to jednak najmniej prawdopodobne w rozwoju fobii.

Niektóre badania sugerują, że zaangażowane są również elementy genetyczne, ponieważ jest bardziej prawdopodobne, że zbiegnie się to z określoną fobią w rodzinie, w której jeden lub więcej członków już jej doświadcza.

Możliwe komplikacje

Zasadniczo wygodnie jest wyjaśnić, że nie wszystkie fobie są leczone, ponieważ nie wszystkie wpływają w ten sam sposób na życie ludzi.

Ci, którzy cierpią na arachnofobię (do pająków), są z pewnością mniej dotknięci niż ci, którzy cierpią na agorafobię. I to nie dlatego, że ich dyskomfort jest mniej ważny, ale ze względu na dotknięty obszar i prawdopodobieństwo kontaktu z wyzwalaczem fobii.

W przypadku ablutofobii, ponieważ bezpośrednio dotyczy ona higieny osobistej, powikłania występują we wszystkich dziedzinach życia. Początkowo na poziomie społecznym i interpersonalnym, ponieważ obraz ciała i higiena są uważane za list polecający.

Później na poziomie zdrowotnym, ponieważ brak higieny osobistej sprzyja rozprzestrzenianiu się wirusów, bakterii i innych mikroorganizmów powodujących choroby. Istnieje zwiększone ryzyko między innymi infekcji skóry, problemów trawiennych, zaburzeń oddychania, czy problemów z włosami.

Dostępne metody leczenia ablutofobii

Zauważ, że nie wszyscy ludzie z ablutofobią są świadomi, że mają tę fobię. Wiele osób może zdecydować się na izolację lub zachowanie unikowe przed zwróceniem się o pomoc. Jest to jednak warunek, który należy rozwiązać za pomocą psychoterapii.

W tym przypadku terapia poznawczo-behawioralna przyniosła dobre rezultaty. Eksperci często zalecają techniki, takie jak systematyczne odczulanie. Polega to na stopniowej ekspozycji na bodziec lub obiekt fobiczny.

W środowisku, które pozwala na stopniowe zbliżanie się do źródła fobii, pacjent może stawić czoła swojemu lękowi za pomocą narzędzi niezbędnych do radzenia sobie z nim.

A ponieważ można nauczyć się fobii, musisz także zająć się uprzedzeniami poznawczymi dotyczącymi tego, co ludzie myślą, że może im się przydarzyć. Ma to na celu przejście do restrukturyzacji poznawczej. Celem tej techniki jest zidentyfikowanie przez pacjenta myśli, które są nieprzystosowane, w celu zastąpienia ich innymi, bardziej odpowiednimi.

Progresywna relaksacja mięśni, poprzez grę napięcie-relaksacja mięśni, jest również częścią początkowych sesji leczenia.

Strach jest adaptacyjny, fobia nie

Podsumowując, możemy wrócić do punktu wyjścia: fobie obejmują intensywny i nadmierny strach. Rozważając, kiedy strach przestaje być zwykłym strachem i staje się fobią, ważne jest, aby wziąć pod uwagę, jak bardzo jest on nieprzystosowawczy i jak bardzo nas ogranicza.

Strach jest podstawową emocją i jako taki jest adaptacyjny. Pozwala nam uciec od sytuacji, które nas stresują. Kiedy jednak wymyka się spod kontroli, mimo naszych prób nie jesteśmy w stanie go kontrolować i uznajemy to za irracjonalne, mówimy o fobii.

Nie wszystkie fobie mają taką samą szansę przeszkadzania nam, ale jeśli zakłócają rutynę – jak to się dzieje w przypadku ablutofobii – najlepiej skorzystać z profesjonalnej pomocy.