Temperamentne nastolatki: przyczyny i sposoby pomocy

Temperamentne nastolatki przechodzą szereg skomplikowanych zmian i wyzwań. Dowiedz się, jak im towarzyszyć i pomagać na tym etapie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Okres dojrzewania dzieci jest jednym z najbardziej przerażających etapów dla wielu rodziców. Często bowiem towarzyszą mu zmiany emocjonalne, buntowniczość i konflikty rodzinne. Niektóre dzieci doświadczają tych zmian w większym stopniu niż inne; jednak wszystkie potrzebują miłości i wsparcia rodziców, aby przetrwać te trudne lata. Dlatego chcemy zaoferować kilka wskazówek, jak traktować temperamentne nastolatki.

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że to trudny okres dla wszystkich. To prawda, że dorosłym często trudno jest zaakceptować fakt, że ich dziecko – to wesołe, słodkie i czułe stworzenie – staje się skomplikowanym i kapryśnym młodzieńcem.

Ale dla nastolatków to również niełatwa transformacja. Z tego powodu odłóżmy na bok osądy i spróbujmy ich zrozumieć i jak najlepiej im towarzyszyć w tym okresie.

Temperamentne nastolatki: skąd się bierze taka postawa?

Podstawowym i pierwszym krokiem jest zrozumienie, dlaczego w ogóle te zmiany mają miejsce. Twoje dziecko nie znienawidziło cię z dnia na dzień, nie przestało cię też kochać i nie zmieniło swojej osobowości.

Ono też nie denerwuje Cię celowo i specjalnie. Po prostu przechodzi serię przemian na wszystkich poziomach:

• Ciało Twojego dziecka zmienia się i osiąga dojrzałość płciową. Radzenie sobie z tymi różnicami w wyglądzie fizycznym może być skomplikowane. Jest to szczególnie trudne, kiedy w grę wchodzi porównanie z rówieśnikami, pojawienie się kompleksów czy przerażający trądzik młodzieńczy.
• Hormony odgrywają fundamentalną rolę w stanie emocjonalnym młodych ludzi. Sprawiają, że doświadczają nagłych wahań nastroju, które są niewytłumaczalne nawet dla nich samych. Wszystko przeżywają z większą intensywnością i dramatyzmem, co może prowadzić do smutku, drażliwości, apatii, a nawet niepokoju.
• Mózg jeszcze się nie rozwinął w pełni. W szczególności wiadomo, że kora przedczołowa, obszar odpowiedzialny za planowanie, kontrolę impulsów i rozumowanie, dojrzewa dopiero po 20 roku życia. W rezultacie młodzi ludzie są często impulsywni i mają tendencję do podejmowania większego ryzyka.
• Na poziomie społecznym również pojawiają się zmiany i wyzwania. Rosną wymagania akademickie i presja interpersonalna. Młody człowiek musi dopasować się do swoich rówieśników, ukształtować swoją tożsamość i oderwać się od rodziców. Czasami może to być przytłaczające.

Jakiej pomocy potrzebują temperamentne nastolatki

Istnieje wiele otwartych frontów, a osobiste zasoby młodych ludzi mogą być nadal niewystarczające. Brakuje im dojrzałości, doświadczenia i odpowiedniej perspektywy.

Wielu z nich nie ma dostatecznie rozwiniętej samooceny, umiejętności społecznych czy umiejętności radzenia sobie i regulowania swoich emocji. Dlatego wsparcie i poradnictwo rodzicielskie mają kluczowe znaczenie.

Aby pomóc swojemu nastolatkowi przejść przez ten etap, możesz postępować zgodnie z poniższymi wskazówkami.

Bądź empatyczny i wyrozumiały

Zawsze pamiętaj, że Twojemu dziecku też nie jest łatwo i że nie ma złych intencji. Pamiętaj, przez co przechodzi i wspominaj swoje własne okresy dojrzewania, jeśli pomoże ci to postawić się na jego miejscu.

Nie bierz zachowania nastolatka do siebie. Nie patrz na to jak na walkę o władzę. Bądź świadomy zmian, przez które przechodzi i wyzwań, przed którymi stoi.

Zachowaj spokój

Temperamentne nastolatki szczególnie potrzebują rodziców, którzy potrafią zachować spokój i być kotwicą w obliczu ich własnej burzy emocjonalnej. Bardzo łatwo jest odpowiedzieć na złe nastroje dzieci z taką samą antypatią, na ich krzyki zareagować większą ilością wrzasków, a na przewinienia bardziej bolesnymi słowami. Jednak taka postawa jedynie jeszcze bardziej zaszkodzi.

Nie stawiaj się na ich poziomie. Jesteś osobą dorosłą, czyli tą, która musi zachować spokój i dawać przykład.

Wzmocnij panowanie nad sobą i staraj się nie podnosić głosu, nie pozwól emocjom brać góry nad tobą i spokojnie odpowiadaj swoim dzieciom. Zapobiegnie to eskalacji konfliktów i zapewni im spokój ducha, którego potrzebują i nie mogą znaleźć.

Temperamentne nastolatki nadal potrzebują jasnych granic

Nastolatkowie mogą myśleć, że są dorośli, a nawet domagać się bycia traktowanym jako takie. Ale rzeczywistość jest inna. Nadal potrzebują wskazówek i bezpieczeństwa. Osiąga się to poprzez granice. Planowanie powrotu do domu i nadzór rodzicielski nad ich aktywnością internetową lub obowiązkami domowymi są niezbędne.

Wymaganie od dziecka odrabiania lekcji, współpracy i szacunku w domu, a także uświadamiania sobie, gdzie jest i z kim jest, nie jest żadną przesadą. Wręcz przeciwnie, jest konieczne i korzystne.

Te granice pomagają im czuć się bezpiecznie i do pewnego stopnia prowadzą ich w tym okresie zmian. Tak więc, nawet jeśli stawiają opór i buntują się przeciwko nim, nie przestawaj ich egzekwować.

Bądź elastyczny

Chociaż granice są nadal konieczne, ważne jest również, aby być elastycznym. W miarę dorastania dziecko musi zyskać pewną autonomię, a zasady trzeba dostosowywać do danej chwili.

Możliwe i konieczne jest negocjowanie i osiąganie porozumień, aby umożliwić nastolatkowi zdobycie przywilejów, gdy wykaże się odpowiedzialnością. A przede wszystkim to pozwoli mu uczestniczyć w podejmowaniu decyzji.

Wyjaśnij powód zasad i upewnij się, że nastolatek się z nim zgadza i je rozumie. Można je dostosować w zależności od jego zachowania.

Posłuchaj swojego dziecka

Temperamentne nastolatki często zachowują się wyzywająco, ponieważ nie czują się wysłuchane, zrozumiane lub szanowane. Ich postawa jest reakcją na atmosferę lub rodziców, których postrzegają jako wrogich.

Niezbędne jest więc spędzanie czasu na budowaniu zdrowej, płynnej komunikacji z nastolatkiem. Możecie prowadzić regularne rozmowy i spędzać razem czas.

Rozmowa z dzieckiem nie oznacza przesłuchania go, a następnie osądzania za jego zachowanie. Przecież każdy z nas zareagowałby na to negatywnie. Chodzi o autentyczne zainteresowanie jego życiem, słuchanie bez krytykowania i prowadzenie bez osądzania.

Staraj się też działać dwukierunkowo: porozmawiaj z dzieckiem o swoim codziennym życiu, zapytaj go o zdanie i podziel się swoimi uczuciami. W ten sposób poczuje, że bierzesz je pod uwagę, że cieszysz się jego towarzystwem i cenisz je. Zmniejszy to defensywną postawę.

Koryguj zachowanie, ale nie atakuj nastolatka

To oczywiste, że nastolatki popełniają błędy, a pewne zachowania i postawy należy skorygować. Jednak ważne jest, aby zrobić to we właściwy sposób. Dlatego skup się na konkretnym zachowaniu, a nie na samej osobie.

Proszenie o posprzątanie pokoju to nie to samo, co nazwanie nastolatka leniwym i niechlujnym. Wskazywanie, że jego słowa były bolesne i obraźliwe, to nie to samo, co nazywanie go osobą okrutną i niegrzeczną.

Oferuj przydatne narzędzia i zasoby

Na koniec najlepszą rzeczą, jaką możemy zrobić dla temperamentnych nastolatków, jest zaoferowanie im narzędzi, które pomogą im poradzić sobie z wyzwaniami, przed którymi stoją. Na przykład naucz ich, jak używać asertywności, aby zyskać szacunek i radzić sobie z presją rówieśników.

Pomóż im rozwinąć inteligencję emocjonalną, aby zrozumiały swoje uczucia i uczyły się nimi zarządzać. Możesz również pokazać im, jak zastosować techniki relaksacyjne, aby zmniejszyć aktywację w momentach dużego niepokoju i braku kontroli. W tym celu może być również korzystne skorzystanie z profesjonalnej pomocy.

Temperamentne nastolatki potrzebują najwięcej miłości

To prawda, że najtrudniej kochać i wspomagać nadpobudliwe i nadwrażliwe dzieci w okresie dojrzewania. Ale warto zapamiętać jeden punkt z tego artykułu. Otóż temperamentne nastolatki to jednocześnie ci, którzy potrzebują najwięcej miłości i przewodnictwa. Okres dojrzewania może być dla nich skomplikowany, ale za ich złymi nastrojami, buntowniczością i wybuchami emocjonalnymi kryje się dziecko uczące się dorosłości, które potrzebuje cierpliwości i zrozumienia ze strony swojego otoczenia.

Pamiętaj, że ten etap minie. A zatem to świetna okazja, aby wzmocnić swoją relację z dzieckiem właśnie wtedy, gdy najbardziej Cię potrzebuje.