Sternotomia: możliwe powikłania i proces powrotu do zdrowia

Głównymi komplikacjami nacięcia mostka są możliwe infekcje. Jeśli są poważne i postępujące, mogą zagrażać życiu.

Na czym polega sternotomia? Obecnie większość operacji serca wykonuje się poprzez sternotomię pośrodkową. Ten rodzaj nacięcia został po raz pierwszy zaproponowany w 1857 roku. Popularność uzyskał jednak dopiero sto lat później, w 1957 roku.

Ogólnie rzecz biorąc, powikłania, z jakimi wiąże się sternotomia, występują rzadko. Jednak kiedy się pojawiają, zwykle są bardzo poważne. Najczęstszymi problemami w wyniku tego nacięcia są infekcje i zapalenie śródpiersia.

Najbardziej kompleksowe badanie powikłań sternotomii przeprowadzono równolegle w trzech placówkach: Instytucie Karolinska w Szwecji, kanadyjskim Uniwersytecie w Toronto i amerykańskim Uniwersytecie Waszyngtona w St. Louis w stanie Missouri. Naukowcom udało się ustalić większość czynników ryzyka, o których powiemy w tym artykule.

Czym jest sternotomia?

Sternotomia to nacięcie chirurgiczne wykonywane przez chirurgów wzdłuż mostka. Stosuje się je podczas operacji klatki piersiowej od lat pięćdziesiątych XX wieku. Zastąpiło to wówczas obustronną torakotomię przednio-boczną (procedurę stosowaną dotychczas).

Ogólnie rzecz biorąc, sternotomia zyskała popularność, ponieważ w porównaniu z metodą stosowaną poprzednio jest procedurą związaną z mniejszymi doznaniami bólowymi. Jednak szybko stało się jasne, że może ona prowadzić do powikłań, takich jak infekcje lub rozejście się rany (spontaniczne otwarcie rany).

Sternotomia to zabieg chirurgiczny, w którym chirurg wykonuje pionowe nacięcie wzdłuż mostka. Umożliwia to dostęp do całego obszaru klatki piersiowej, w tym serca i płuc. Ma kilka zalet, takich jak mniejszy ból pooperacyjny, lepszy dostęp do jam opłucnowych i lepsza ochrona mięśni ramion.

Powikłania sternotomii

Ogólnie rzecz biorąc, sternotomia jest dość bezpieczną procedurą. Czasami jednak dochodzi do komplikacji.

W takim przypadku infekcja może być powierzchowna lub silna. Jednak konsekwencje w obu przypadkach bywają poważne. Na ogół wymagają hospitalizacji i mogą zagrażać życiu. Umiera od 4% do 47% pacjentów, którzy “złapią” infekcję związaną ze sternotomią.

Infekcja pochodzi zazwyczaj od mostkowego zapalenia kości i szpiku lub zapalenia śródpiersia. Średnio powikłania te pojawiają się między 7 a 12 dniem po operacji. Jednak większość pacjentów rozwija je w pierwszym tygodniu po operacji.

Zapalenie śródpiersia czyli ostre lub przewlekłe zapalenie śródpiersia (tkanek w środkowej części klatki piersiowej) jest najpoważniejszym powikłaniem. Zapalenie śródpiersia jest wynikiem infekcji i jest to stan bardzo poważny, a czasem śmiertelny. Zwykle wymaga leczenia chirurgicznego.

Czynniki ryzyka

Zakażenia związane ze sternotomią dotyczą trzech grup czynników.

1. Pierwsza grupa obejmuje czynniki przypisane do pacjenta, nabyte jeszcze przed zabiegiem chirurgicznym.
2. Druga grupa obejmuje czynniki występujące podczas procedury chirurgicznej.
3. Wreszcie trzecia i ostatnia grupa składa się z czynników pooperacyjnych.

Przyjrzyjmy się im bliżej:

• Czynniki przedoperacyjne. W tym przypadku czynniki ryzyka obejmują płeć męską, starzenie się, otyłość, cukrzycę, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc lub niewydolność nerek, a także palenie tytoniu.
• Czynniki związane z operacją. Należą do nich między innymi pilność interwencji, czas trwania interwencji, rodzaj interwencji, nadmierna elektrokauteryzacja i wstrząs kardiogenny.
• Czynniki pooperacyjne. Należą do nich między innymi przedłużony okres mechanicznego oddychania, krwawienie i stosowanie leków wpływających na skurcz mięśni.

Sternotomia – proces powrotu do zdrowia

Kiedy czynniki ryzyka zostaną wcześniej rozpoznane i się im odpowiednio przeciwdziała, powrót do zdrowia zwykle kończy się powodzeniem. Polega to na zmniejszeniu ryzyka powikłań i odpowiednie postępowanie, jeśli wystąpią. Otyłość, cukrzyca i starzenie się to czynniki ryzyka, które zasługują na szczególną uwagę.

Zwykle leczenie infekcji obejmuje drenaż, irygację, leczenie ran pod ujemnym ciśnieniem, chirurgiczne oczyszczenie rany, opatrunek i ogólnoustrojowe antybiotyki.

Pielęgnacja pacjenta po sternotomii obejmuje oczyszczenie rany łagodnym mydłem, a następnie dokładne jej wysuszenie. Szwy rozpuszczają się same po kilku tygodniach. Paski zamykające rany, które są samoprzylepnymi paskami ułatwiającymi gojenie, same opadają lub są usuwane przez pacjenta po tygodniu.

To normalne, że pacjent cierpi na przerywany i epizodyczny ból. Jeśli tak, zaleca się leczenie objawowe środkami przeciwbólowymi. Również opuchlizna w miejscu nacięcia jest stanem normalnym. Po kilku miesiącach wszystko powinno wrócić do normy.