Psychiatria żywieniowa: co to jest i jak pomaga?

Psychiatria żywieniowa bada związek między odżywianiem a zdrowiem psychicznym. Chociaż jest to nadal kwestia badań, odkrycia dają obiecujące perspektywy dla rozwoju nowych terapii.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Maria Patricia Pinero Corredor.

Ostatnia aktualizacja: 13 stycznia, 2023

Wszyscy chcemy mieć dobre zdrowie psychiczne, ale związane z nim czynniki są złożone. Wśród tych czynników kluczowe znaczenie ma odżywianie, które z kolei jest bardzo interesującym obszarem badań, jeśli chodzi o zaburzenia psychiczne. Brak składników odżywczych przyczynia się do złego stanu zdrowia mózgu. Właśnie w takich sytuacjach interweniuje psychiatria żywieniowa.

Jest to nowa dziedzina badań wykorzystująca żywność i suplementy diety w leczeniu i profilaktyce chorób psychicznych. Medycyna konwencjonalna bardziej opowiada się za stosowaniem leków i farmakologii na przykład w leczeniu depresji. Tymczasem ustalono, że brak apetytu, słodycze lub pomijanie posiłków mogą mieć istotny wpływ na to zaburzenie.

Dlatego należy zająć się czynnikami żywieniowymi, które mają ścisły związek z ludzkimi funkcjami poznawczymi, zachowaniem i emocjami. W tym artykule pokażemy, w jaki sposób psychiatria żywieniowa jest wykorzystywana do poprawy problemów ze zdrowiem psychicznym.

Jak dieta wpływa na zdrowie psychiczne?

Według magazynu Nutrititon Journal 4 z 10 głównych przyczyn niepełnosprawności w Stanach Zjednoczonych i innych krajach rozwiniętych to zaburzenia psychiczne. Z kolei jedną z ich przyczyn może być brak niektórych składników odżywczych.

Pewne badania wskazują, że wiele schorzeń psychicznych może rozpoczynać się jako reakcja zapalna jelit. Responsywność układu nerwowego jest związana z brakiem probiotyków, mikroelementów i kwasów omega-3.

Inna grupa ekspertów potwierdza te ustalenia. Na przykład osoby z lękiem i depresją mogą poprawić swój nastrój dzięki suplementom cynku, magnezu, omega-3 i witamin z grupy B oraz D3.

W szczególnym przypadku magnezu stwierdzono, że codzienna suplementacja cytrynianu magnezu prowadzi do znacznej poprawy w przypadku depresji i lęku, niezależnie od wieku, płci i stopnia zaawansowania choroby.

Jeśli chodzi o kwasy omega-3, niektóre badania uważają je za kluczowe dla rozwoju i funkcjonowania mózgu. Niski poziom został powiązany ze złym nastrojem, zaburzeniami poznawczymi i słabym zrozumieniem.

Psychiatria żywieniowa analizuje również stosowanie probiotyków. Badania wykazały, że codzienne przyjmowanie zdrowych, żywych bakterii może zmniejszyć depresję i niepokój. W rzeczywistości niektórzy specjaliści ukuli termin „psychobiotyki”, aby odnieść się do probiotyków o pozytywnym wpływie na zdrowie psychiczne.

Jaki cel ma psychiatria żywieniowa?

Badanie dotyczące psychiatrii żywieniowej stawia pewne cele, aby zająć się wpływem odżywiania na zaburzenia psychiczne. Kluczowymi wyzwaniami dla tej dziedziny nauki są:

• Rozszerzyć interwencję dietetyczną w zaburzeniach psychicznych na poziomie klinicznym i populacyjnym.
• Jasno zidentyfikować przyczyny biologiczne, które wspierają związek między odżywianiem a zaburzeniami psychicznymi.
• Opracować badania naukowe potwierdzające wpływ kluczowych składników odżywczych i psychobiotyków na choroby psychiczne. Ponadto należy przewidzieć spodziewaną odpowiedź pacjentów na leczenie.
• Prowadzić badania obserwacyjne i eksperymentalne w psychozach ukierunkowane na dietę i leczenie dietetyczne.

Jak powinno wyglądać jedzenie według psychiatrii żywieniowej?

Psychiatria żywieniowa zaleca wysokie spożycie warzyw, produktów pełnoziarnistych, orzechów, ryb i nasion, z niewielką ilością przetworzonej żywności lub bez niej. Wiele badań wskazuje, że najlepsze pokarmy dla mózgu to te, które chronią serce i naczynia krwionośne. Oto najbardziej charakterystyczne pod tym względem:

• Tłuste ryby: tłuste ryby, takie jak łosoś, sardynki i pstrąg, są źródłem kwasów tłuszczowych omega-3. Według różnych badań mogą pomóc opóźnić pogorszenie stanu psychicznego i zapobiec chorobie Alzheimera. Inne badanie mówi o omega-3 i ich skuteczności przeciwdepresyjnej.
• Orzechy włoskie: według czasopisma Hospital Nutrition kwas tłuszczowy linolenowy zawarty w orzechach włoskich pomaga obniżyć ciśnienie krwi i utrzymać tętnice w czystości. Jest to dobre zarówno dla serca, jak i dla mózgu.
• Truskawki i jagody: barwnikami w tych owocach są antocyjany. Według grupy ekspertów działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco, chroniąc przed starzeniem się mózgu i chorobami neurodegeneracyjnymi.
• Brokuły i zielone warzywa liściaste: zielone warzywa, takie jak brokuły, szpinak, jarmuż i inne warzywa kapustne są bogate w witaminę K. Nauka sugeruje, że obecność tej witaminy może pomóc spowolnić spadek zdolności poznawczych i prowadzić do lepszej pamięci.
• Kawa i herbata: badania wykazują, że kofeina może stymulować uwalnianie serotoniny, substancji poprawiającej samopoczucie. W dłuższej perspektywie spożywanie kawy może zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera i Parkinsona.
• Kurkuma: kurkumina, aktywny składnik kurkumy, jest silnym przeciwutleniaczem i środkiem przeciwzapalnym. Pewna recenzja szczegółowo opisuje korzyści, jakie ma dla pamięci, a inni eksperci twierdzą, że pomaga w depresji.

Znaczenie mikrobiomu jelitowego

Mikrobiom jelitowy odnosi się do milionów „dobrych” bakterii, które żyją razem w przewodzie pokarmowym i odgrywają fundamentalną rolę dla naszego zdrowia. Obecnie toczą się spory na temat związku między funkcją mózgu a mikrobiomem jelitowym oraz możliwością jego wpływu na zaburzenia neuropsychiatryczne.

„Dobre” bakterie chronią wyściółkę jelit i zapewniają silną barierę przed toksynami i „złymi” bakteriami. Ponadto pełnią dwukierunkową rolę między przewodem pokarmowym a ośrodkowym układem nerwowym, zwaną osią jelitowo-mózgową.

Niektórzy eksperci uważają, że ta oś istotnie wpływa na wiele poważnych zaburzeń neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera, Parkinsona i stwardnienie rozsiane.

Psychiatria żywieniowa: rozwijająca się dziedzina

Chociaż istnieje wiele dowodów na jakość diety i powszechne choroby psychiczne, opierają się one na obserwacjach. Przeprowadzono niewiele badań z randomizacją, zwłaszcza w grupach klinicznych.

Większość badań koncentrowała się na związku między dietą a depresją. Jednak inne, poważniejsze choroby psychiczne, takie jak choroba afektywna dwubiegunowa i schizofrenia, zostały zbadane w ograniczonym zakresie.

Chociaż psychożywienie jest bardzo młodą dziedziną badań, stosowanie suplementów diety staje się środkiem wspomagającym poprawę zdrowia psychicznego we wszystkich grupach wiekowych.

Uderzające jest to, że edukacja medyczna nadal nie obejmuje obszaru wiedzy żywieniowej w leczeniu zaburzeń psychicznych w ramach szkolenia zawodowego. Jak wskazuje grono ekspertów, w leczeniu zachowawczym nadal dominują leki (np. antydepresanty) oraz leczenie psychiatryczne. Tymczasem zapobiegają one mniej niż połowie tych chorób.

W związku z tym przegląd naukowy sugeruje zebranie wyników wysokiej jakości badań i wdrożenie psychiatrii żywieniowej do praktyki klinicznej. Jest to ważne zadanie dla przyszłości tej dziedziny wiedzy.

W numerze opublikowanym przez Towarzystwo Żywienia postuluje się, że interwencje żywieniowe mogą znacznie zmniejszyć ciężar chorób psychicznych. Zalecają również przegląd solidnych dowodów i łączenie społeczności w celu podzielenia się swoimi odkryciami.

Jako kluczowe cele proponuje się w szczególności badania nad układem odpornościowym, biologią oksydacyjną, plastycznością mózgu i mikrobiomem jelitowo-mózgowym.

Jeśli społeczeństwo ma być bardziej zdrowe psychicznie, lekarze i psychiatrzy muszą mieć jasność co do związku między dietą a zaburzeniami psychicznymi. Psychożywienie powinno być terapią alternatywną lub uzupełniającą.