Owrzodzenia jamy ustnej - czy istnieją pokarmy, które je powodują?

Wiele czynników powoduje owrzodzenia jamy ustnej, w tym różne produkty spożywcze. Dowiedz się o tym więcej w niniejszym artykule.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Mariel Mendoza.

Ostatnia aktualizacja: 20 kwietnia, 2023

Przez długi czas szeroko rozpowszechniony był pogląd, że niektóre pokarmy powodują owrzodzenia jamy ustnej. Jednak nie są to bezpośrednie wyzwalacze tego stanu. Objawy mogą się zaostrzyć pod wpływem spożywania pewnych produktów, jednak zawsze jest to efektem podrażnienia, które rozwinęło się już wcześniej. W dzisiejszym artykule bliżej omówimy zagadnienie, jakim są owrzodzenia jamy ustnej.

Przede wszystkim warto pamiętać, że owrzodzenia te nazywane są również aftą. Są to zmiany polegające na utracie ciągłości błony śluzowej jamy ustnej. Zwykle są małe, mnogie, nawracające, a czasem bardzo bolesne.

Ich dokładna przyczyna nie została jeszcze ustalona. Często wiążą się one z podrażnieniami spowodowanymi ostrymi krawędziami zębów, aparatami dentystycznymi, spożywaniem bardzo gorących pokarmów oraz paleniem. Ponadto ustalono, że niektóre pokarmy mają tendencję do zaostrzania owrzodzeń. Są one szczegółowo opisane w niniejszym artykule. Koniecznie przeczytaj!

Co to są owrzodzenia jamy ustnej?

Owrzodzenia jamy ustnej to utrata lub erozja delikatnej tkanki wyściełającej usta, zwanej również błoną śluzową. Są to małe, przypominające wrzody zmiany z zaczerwienionym otoczeniem. Na początku wyglądają jak mała zmiana pęcherzykowa, która następnie pęka.

Zwykle powodują one ból, ale większość goi się samoistnie w ciągu dwóch tygodni, nie pozostawiając żadnych następstw. Czasami zaczynają się jako czerwonawe plamy, które z czasem przybierają białawy odcień, a następnie mogą stać się owrzodzeniami w szarawym odcieniu. Są płytkie i czasem mają czerwonawą, nieco spuchniętą obwódkę.

Zmiana zwykle pojawia się na wewnętrznej powierzchni warg; może również wystąpić na błonie śluzowej policzka, na dnie jamy ustnej lub podniebieniu miękkim.

Charakterystyczne jest to, że oprócz bólu pojawia się zwiększona wrażliwość, a nawet uczucie pieczenia. Gdy towarzyszy temu gorączka, obrzęk węzłów chłonnych lub kaszel, należy podejrzewać możliwą infekcję.

Czynniki powodujące owrzodzenia jamy ustnej

Chociaż nie ma określonej dziedziny produktów, o których wiadomo, że powoduje owrzodzenia jamy ustnej, istnieją czynniki, które wpływają na zaognianie się lub nasilanie stanów zapalnych. Obejmują one między innymi:

• Stres emocjonalny (główny czynnik powiązany);
• Zmiany hormonalne u kobiet (najczęściej w okresie przedmiesiączkowym);
• Choroby układu odpornościowego;
• Niedobory żywieniowe;
• Alergie pokarmowe;
• Reakcja na wirusy lub bakterie;
• Historia rodzinna (istnieje pochodzenie genetyczne w nawracających przypadkach aft);
• Uraz jamy ustnej spowodowany zabiegiem dentystycznym lub aparatami ortodontycznymi;
• Zła higiena jamy ustnej;

Czy istnieją pokarmy, które powodują owrzodzenia jamy ustnej?

W pracy badawczej na Uniwersytecie w Santiago de Compostela naukowcy ustalili, że mikroelementy i makroelementy w diecie nie mają wpływu na pojawienie się owrzodzeń jamy ustnej. Z drugiej strony napoje alkoholowe i kofeina wydają się zwiększać ryzyko wystąpienia tego stanu.

Jednak nie ma badań, które dowodzą, że określony rodzaj żywności powoduje te zmiany. Na razie zidentyfikowano niektóre odmiany, które jedynie przyspieszają lub pogarszają objawy. Opisujemy je poniżej.

Kwaśne owoce

Jak wyszczególniono w artykule opublikowanym w National Center for Biotechnology Information, spożywanie kwaśnych owoców może dodatkowo podrażniać stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej. Z tego powodu może pojawić się większy ból i dyskomfort w przypadku owrzodzeń. Niektóre z tych owoców to:

• Ananas
• Pomarańcze
• Cytryny
• Limonka
• Winogrona
• Truskawki

Pomidor i jego pochodne

Pomidory i ich pochodne również charakteryzują się wysokim poziomem kwasowości. Z tego powodu nie zaleca się ich spożywania do czasu wygojenia zmian w jamie ustnej. Sięganie po nie może pogorszyć podrażnienie i ból błony śluzowej jamy ustnej. Może nawet doprowadzić do pojawienia się nowych ran.

Czekolada

Czekolada zawiera alkaloid zwany obromidem, który u niektórych osób powoduje nadwrażliwość jamy ustnej. Publikacja wydana przez Valley Ridge Dental Center wyjaśnia, że u osób z łagodną alergią na czekoladę spożywanie tego produktu może wywołać pojawienie się ran na języku i wewnętrznej stronie policzków.

Należy wyjaśnić, że nie jest konieczne całkowite wyeliminowanie tego pokarmu z diety. Jego spożycie nie jest zalecane, dopóki rany się goją. Należy go również unikać, jeśli występują oznaki alergii.

Pikantne jedzenie

Pikantne potrawy nie powodują owrzodzeń jamy ustnej, ale mogą nasilać ich objawy. Podobnie jak kwaśne pokarmy, naruszają one wewnętrzną wyściółkę jamy ustnej i powodują podrażnienia. Należy unikać curry, ostrych sosów, papryczek jalapeno i wszelkich innych pikantnych potraw.

Twarde lub szorstkie jedzenie

Twarde lub szorstkie pokarmy podrażniają miękkie tkanki jamy ustnej, pogarszając w ten sposób stany zapalne. Do tej grupy należą między innymi orzechy, marchew, kokos i rzodkiewka.

Produkty mleczne i nabiał

Chociaż brakuje jednoznacznych badań dotyczących roli nabiału w pojawianiu się owrzodzeń jamy ustnej, uważa się, że niektóre białka w tych pokarmach wywołują reakcję immunologiczną, która objawia się tym objawem u niektórych pacjentów. Ogólnie rzecz biorąc, zaleca się zaprzestanie spożywania nabiału, jeśli występują nawracające owrzodzenia jamy ustnej.

W studiach przypadków opisanych w The Journal of the American Dental Association autorzy opisali ustąpienie nawracających owrzodzeń aftowych po wyeliminowaniu produktów mlecznych.

Inne pokarmy związane z owrzodzeniami jamy ustnej

• Mąka i jej pochodne. Osoby z alergią na gluten mogą odczuwać ten objaw silniej, niż inni.
• Kawa i alkohol. Podobnie jak kilka z wyżej wymienionych pokarmów, mogą być bardzo kwaśne, a ponadto są zwykle przyjmowane w dużych ilościach.
• Mocno przyprawione jedzenie. Ze względu na wysoką zawartość soli te pokarmy mogą uszkadzać błonę śluzową jamy ustnej.

Niedobory witamin i minerałów, które mogą powodować owrzodzenia jamy ustnej

Aby uniknąć owrzodzeń jamy ustnej, konieczne jest nie tylko ograniczenie niektórych pokarmów. Zaleca się spożywanie różnych niezbędnych składników odżywczych, takich jak kwas foliowy, witamina C, witamina B, żelazo, cynk i wapń.

Ich niedobór wiąże się również z pojawieniem się owrzodzeń jamy ustnej. Aby zwiększyć ich poziom, można jeść różne pokarmy, takie jak te wymienione poniżej.

• Cynk: ostrygi, produkty pełnoziarniste i rośliny strączkowe
• Żelazo: zielone warzywa, czerwone mięso, fasola i soczewica
• Kwas foliowy: chleb, ryż, ciecierzyca, fasola, owoce i warzywa
• Wapń: jarmuż, brokuły i niektóre rodzaje ryb, takie jak łosoś
• Witamina B: czerwone mięso, drożdże i zboża
• Witamina C: kapusta, pietruszka, rukiew wodna, papaja, kalafior

Owrzodzenia jamy ustnej – o czym należy pamiętać

Na koniec warto wspomnieć, że istnieje kilka czynników, które powodują owrzodzenia jamy ustnej. Jedzenie samo w sobie nie wywołuje jednak tej bolesnej przypadłości. W rzadkich przypadkach wywołują one jedynie reakcje alergiczne, które objawiają się owrzodzeniami. Ponadto niektóre z nich przyspieszają lub nasilają dyskomfort. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jakie to produkty i oczywiście ograniczyć ich spożycie w obliczu wystąpienia zmian chorobowych.

Należy pamiętać, że leczenie owrzodzeń jamy ustnej ma na celu złagodzenie objawów (za pomocą środków znieczulających lub sterydów miejscowych) oraz zapobieganie nawrotom. Często nie wymagają one pomocy medycznej. Jeśli jednak nie poprawiają się z biegiem czasu lub powodują duży ból, najlepiej skonsultować się z lekarzem.