Ostre zapalenie trzustki: poznaj podstawowe objawy, przyczyny i leczenie

Ostre zapalenie trzustki można leczyć i łagodzić w większości przypadków. Jednak gdy pojawiają się komplikacje lub stan jest bardzo poważny, sytuacja staje się znacznie bardziej niebezpieczna, a nawet może prowadzić do śmierci.

Ostre zapalenie trzustki jest nagłym stanem zapalnym tego organu. Zazwyczaj jednak po przejściu takiego epizodu funkcja gruczołu jest całkowicie przywrócona. Tego rodzaju nagłe i ostre stany zapalne występują częściej wśród osób w wieku od 50 do 70 lat.

Praktycznie każda osoba, która cieszy się dobrym zdrowiem może doznać ostrego zapalenia trzustki. Jednak najczęściej ta choroba występuję u osób, które mają pewne charakterystyczne cechy i nieprawidłowości, które je predysponują do wystąpienia tego stanu zapalnego. Najczęstszym czynnikiem ryzyka są przede wszystkim kamienie woreczka żółciowego.

Innym czynnikiem, który może powodować ostre zapalenie trzustki, jest spożywanie alkoholu w dużych ilościach lub bardzo regularnie. Złe nawyki żywieniowe również mogą wpłynąć na rozwinięcie się tej choroby.

Co to jest ostre zapalenie trzustki?

Zapalenie trzustki to proces zapalny, który rozwija się w tkankach trzustki. To szczególnie ważny gruczoł, który znajduje się w górnej części jamy brzusznej, za żołądkiem. Trzustka wytwarza enzymy, które biorą udział w procesie trawienia oraz hormony, które przyczyniają się do regulacji przetwarzania cukru czyli glukozy.

Istnieją dwa rodzaje zapalenia trzustki:

• Ostre zapalenie trzustki: występuje nagle i utrzymuje się tylko przez kilka dni.
• Przewlekłe zapalenie trzustki: tego typu zapalenie pozostaje aktywne przez ponad sześć miesięcy.

Ostre zapalenie trzustki może się rozwinąć w sposób poważny, umiarkowany lub łagodny, w zależności od konsekwencji, jakie wywołuje na inne funkcje organizmu i związanych z tym powikłań. Ogólnie rzecz biorąc, gdy zapalenie trzustki przebiega w sposób łagodny lub umiarkowany, zwykle nie ma śmiertelnych konsekwencji. Jednak jeśli mówimy o poważnym stanie, ryzyko śmierci jest wysokie.

Co powoduje ostre zapalenie trzustki

Główne przyczyny ostrego zapalenia trzustki są następujące:

• Kamienie żółciowe: odpowiadają za około 40% przypadków. Chociaż pełny mechanizm rozwoju choroby nie jest jasny, kamienie mają blokować przewód trzustkowy, powodując aktywację procesu enzymatycznego w trzustce. Prowadzi to do niszczenia tkanek narządu.
• Spożywanie alkoholu: odpowiada za około 30% przypadków. Systematyczne spożywanie alkoholu, nawet jeśli jego spożycie jest umiarkowane, prowadzi do przewlekłego zapalenia trzustki po kilku latach. Nie występuje jednak u wszystkich pijących. Muszą bowiem wystąpić również inne czynniki, aby doszło do zapalenia.
• Inne czynniki: w kationowym genie trypsynogenowym wykryto mutację genetyczną, która powoduje ostre zapalenie trzustki u 80% nosicieli. Jest to również powikłanie, które pojawia się w 5–10% przypadków wykonujących endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP).

Objawy jakie daje ostre zapalenie trzustki

Typowym objawem ostrego zapalenia trzustki jest ból brzucha. Pojawia się w ponad 95% przypadków. Jego intensywność waha się od umiarkowanej do ciężkiej i jest opisywany jako przeszywający ból przechodzący przez plecy. Pacjent odczuwa ulgę tylko w całkowitym bezruchu. Taki symptomatyczny ból pojawia się nagle, w określonym momencie.

U 80 do 90% osób, które przechodzą ostre zapalenie trzustki występują również nudności i wymioty. Początkowo pacjent wymiotuje zjedzonym pokarmem, ale następnie wymiociny stają się śluzowe lub wodniste. Często zdarza się również, że występuje wzdęcie brzucha i gorączka.

W niektórych przypadkach pojawiają się jeszcze inne objawy, które obejmują niewydolność oddechową lub niewydolność nerek. Może również wystąpić niewydolność serca, niskie ciśnienie krwi a nawet zaburzenia psychiczne. W przypadku łagodnego zapalenia trzustki ból jest znacznie bardziej umiarkowany, a pozostałe objawy mogą niekiedy pozostać niezauważone.

Leczenie

Zazwyczaj tego rodzaju epizody ostrego zapalenia trzustki są leczone w szpitalu. Po pierwsze, pacjentowi zaleca się całkowity post na jeden lub dwa dni. Kiedy stan zapalny lekko ustąpi, rozpoczyna się dieta płynna, a następnie dieta miękka. Podawane są również leki przeciwbólowe i płyny dożylne, aby zapobiec odwodnieniu.

Po wstępnym leczeniu należy rozpocząć leczenie właściwe, odpowiednio dostosowane do przyczyn, które spowodowały ostre zapalenie trzustki. Może ono obejmować procedury odblokowania dróg żółciowych, chirurgię pęcherzyka żółciowego, chirurgię trzustki lub leczenie alkoholizmu.

Wskazane jest, aby osoba dotknięta tą dolegliwością, po przezwyciężeniu ataku choroby, przeszła na dietę o niskiej zawartości tłuszczu i obficie spożywała płyny. Podobnie, należy całkowicie przestać pić alkohol i unikać używania tytoniu.

Rokowanie zależy od ciężkości danego epizodu. Jeśli osoba dotknięta chorobą ma ponad 60 lat, a także ma inne problemy zdrowotne i/lub jest otyła, rokowania są zdecydowanie mniej optymistyczne. Sytuacja wygląda podobnie, jeśli pacjent ma objawy hipowolemii, zespół ogólnoustrojowej odpowiedzi zapalnej (SRIS), wysięk opłucnowy lub wykazuje oznaki zmian w stanie psychicznym.