Odleżyny: jak o nie dbać i się przed nimi chronić?

Odleżyny: jak o nie dbać i się przed nimi chronić?

Napisany przez Edith Sánchez

Ostatnia aktualizacja: 09 sierpnia, 2022

Właściwa pielęgnacja odleżyn jest niezwykle ważna. Powstają głównie z powodu niedbałości w troszczeniu się o osobę, która musi pozostawać przez dłuższy czas w bezruchu. Odleżyny to urazy, których można uniknąć i uchronić się przed wynikającymi z nich komplikacjami, jeśli tylko będzie się stosowało odpowiednie środki zapobiegawcze.

Pielęgnacja odleżyn odgrywa kluczową rolę. Rany tego rodzaju pojawiają się w wyniku pozostawania przez długi czas w tej samej pozycji, w miejscu, w którym dana część ciała jest uciskana przez coś twardego. Odleżyny często występują u osób, które od dłuższego czasu leżą w łóżku, chociaż mogą również pojawić się u tych, które pozostają zbyt długo w jednej pozycji.

Zwróć uwagę na fakt, że możesz nie dopuścić do powstania odleżyn, jeśli tylko będziesz przestrzegać podstawowych zasad pielęgnacyjnych i uważać na to, co się dzieje. W kilku częściach świata pojawienie się takich urazów może mieć konsekwencje natury prawnej dla opiekuna.

Odleżyny mogą prowadzić do powstania licznych komplikacji, które w najpoważniejszych przypadkach mogą zagrażać życiu. Takie obrażenia pojawiają się często u kobiet, jednak najczęściej występują u osób w wieku od 71. do 90. roku życia.

Odleżyny: opis i sposoby pielęgnacji

Ilustracja skóry
Odleżyny pojawiają się często u pacjentów, którzy przez długi czas nie mogą się poruszać.

To schorzenie to jeden z rodzajów martwicy, czyli obumierania tkanek, która dotyka skórę i tkanki podskórne. Pojawiają się, kiedy którakolwiek z części skóry jest uciskana z obu stron. Zazwyczaj z jednej strony znajdują się kości danej osoby, zaś z drugiej twarda powierzchnia, taka jak łóżko czy krzesło.

Ten stały ucisk prowadzi do zmniejszenia dopływu tlenu i składników odżywczych do uciskanej skóry. Dzieje się tak, ponieważ naczynia krwionośne są uciskane. Z tego powodu skóra nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu i składników odżywczych, a tkanka obumiera. W konsekwencji zazwyczaj powstają odleżyny.

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, takie zmiany chorobowe pojawiają się głównie u osób, które pozostają unieruchomione przez dłuższy czas lub u których występują trudności z leczeniem ran. Wrzody wywierają znaczący wpływ na jakość życia pacjenta i wymagają specjalistycznej opieki.

Może Cię również zainteresować: Syndrom Wendy: dbasz o innych. A o siebie?

Przyczyny i rodzaje wrzodów

Odleżyny pojawiają się głównie z powodu braku odpowiedniej pielęgnacji i podjęcia działań, które pomogą ich uniknąć. Należy przedsięwziąć odpowiednie środki ostrożności, aby nie dopuścić do pojawienia się takich zmian u osoby, która z jakiegoś powodu musi pozostać przez dłuższy czas unieruchomiona.

Istnieją cztery rodzaje odleżyn, a ich klasyfikacja zależy od ich wyglądu i głębokości:

  • I stopień. Pojawiają się około dwie godziny po rozpoczęciu nacisku. To rodzaj rumienia (zaczerwienienia skóry), który nie zawsze zanika.
  • II stopień. Dotykają zarówno skórę właściwą, jak i naskórek oraz wyglądają jak pęcherz lub otarcie.
  • III stopień. Takie odleżyny obejmują skórę właściwą, naskórek oraz tkankę podskórną. Kiedy dojdzie do infekcji, pojawia się drenaż surowiczego ropnego płynu.
  • IV stopień. Obejmują mięśnie, kości, chrząstki i wnętrzności, a martwa tkanka jest często widoczna gołym okiem.

Pielęgnacja odleżyn

Dwójka lekarzy z pacjentem
Aby uniknąć komplikacji związanych z powstawaniem wrzodów wywołanych uciskiem, opiekunowie muszą pilnować, aby skóra pacjenta była zawsze czysta i sucha.

Aby nie dopuścić do powstania odleżyn, należy przede wszystkim często sprawdzać skórę pacjenta, przynajmniej raz dziennie. Należy wiedzieć, co dzieje się w każdym obszarze skóry, na którym pojawia się rumień czy zaczerwienienie. Typowe obszary ucisku znajdują się na plecach, pośladkach, piętach, z tyłu głowy i na łokciach.

Skórę należy zawsze czyścić za pomocą miękkiej gąbki lub czystej tkaniny i dokładnie osuszać. Wyczyść każdy obszar, który jest zabrudzony. Poza tym upewnij się, że używasz mydeł, które nie podrażniają skóry oraz ciepłej wody. Nie używaj alkoholu.

Musisz regularnie nakładać kremy nawilżające i poczekać, aż skóra jest wchłonie. Poza tym używaj pościeli wykonanej  z naturalnych materiałów i suchych oraz czystych ubrań. Oprócz tego stosuj wyściełane lub ochronne opatrunki na wszystkich obszarach, które doznają ucisku.

Dodatkowe porady dotyczące pielęgnacji odleżyn

Właściwa pielęgnacja odleżyn jest ważna w przypadku osoby, która jest zmuszona leżeć przez dłuższy czas i polegaj na innych, aby nią poruszali. Musisz ją przekładać co 12 do 30 minut jeśli siedzi.

Bardzo ważną rolę odgrywa unikanie pocierania o siebie wystających kości — kolan, kostek, itp. Używaj poduszki lub innego elementu ochronnego w okolicy tych obszarów lub aby nie dopuścić do tego, że będą się dotykały. Nie ciągnij osoby, aby ją przesunąć.

Pamiętaj, aby unikać wilgoci, więc od razu czyść skórę, jeśli pojawi się pot, mocz, odchody, czy ropienie. Następnie osusz ją przykładając do niej szmatkę, ale nie pocierając skóry. Poza tym używaj pieluch, cewników lub zbieraczy moczu, jeśli dochodzi do jego nietrzymania.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Yepes, D., Molina, F., León, W., & Pérez, E. (2009). Incidencia y factores de riesgo en relación con las úlceras por presión en enfermos críticos. Medicina intensiva, 33(6), 276-281.
  • Bhattacharya S, Mishra RK. Pressure ulcers: Current understanding and newer modalities of treatment. Indian J Plast Surg. 2015;48(1):4–16. doi:10.4103/0970-0358.155260
  • Boyko TV, Longaker MT, Yang GP. Review of the Current Management of Pressure Ulcers. Adv Wound Care (New Rochelle). 2018;7(2):57–67. doi:10.1089/wound.2016.0697
  • Agrawal K, Chauhan N. Pressure ulcers: Back to the basics. Indian J Plast Surg. 2012;45(2):244–254. doi:10.4103/0970-0358.101287
  • Reddy M. Pressure ulcers. BMJ Clin Evid. 2011;2011:1901. Published 2011 Apr 28.
  • Moore, Z. E. H., & Cowman, S. (2013, March 28). Wound cleansing for pressure ulcers. Cochrane Database of Systematic Reviews. John Wiley and Sons Ltd. https://doi.org/10.1002/14651858.CD004983.pub3
  • Bluestein, D., & Javaheri, A. (2008, November 15). Pressure ulcers: Prevention, evaluation, and management. American Family Physician. American Academy of Family Physicians.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.