Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu: objawy, przyczyny i leczenie

Nietrzymanie moczu to sytuacja, która występuje najczęściej wśród dzieci, osób starszych i kobiet. Dziś wyjaśnimy, jakie są jego przyczyny i możliwe metody leczenia.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Leonardo Biolatto.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Inkontynencja, czyli nietrzymanie moczu nie jest chorobą samą w sobie. Pojawia się jako konsekwencja jakichś bazowych zmian w organizmie, które wpływają również na pęcherz. W konsekwencji wpływa to na proces wypełniania pęcherza lub kontroli wydalania moczu, a objawem jest nietrzymanie moczu.

Charakterystyczną cechą są mimowolne wycieki moczu. Osoba z nietrzymaniem moczu nie może kontrolować, kiedy oddaje mocz, a kiedy wstrzymuje ten odruch. Dlatego pojawia się wyciek moczu w nieodpowiednim momencie lub niezależnie od woli danej osoby.

Czasami niekontrolowane wycieki pojawiają się, gdy podejmujesz mimowolny wysiłek, jak to jest na przykład podczas kichania. Innym razem dzieje się tak, ponieważ pęcherz moczowy został napełniony i ciśnienie powoduje wyciek.

Nietrzymanie moczu, czyli inkontynencja jest nie tylko problemem zdrowotnym w sensie patologicznym. Osoby, którzy cierpią z powodu nietrzymania moczu, obserwują również, jak zmienia się ich życie towarzyskie. Powodem są wewnętrzne obawy przed wyciekiem moczu w nieodpowiednich chwilach, w obecności innych ludzi.

Przyczyny przejściowego nietrzymania moczu

Przejściowa inkontynencja to takie nietrzymanie moczu to takie, które nie przedłuża się w czasie. Zasadniczo ten typ może być spowodowany przez jakąś żywność, napoje lub leki, które stymulują produkcję moczu. Po ustaniu działania moczopędnego nietrzymanie moczu samoczynnie ustępuje.

Przy tej okazji należałoby wspomnieć o takich przyczynach jak spożywanie napojów gazowanych, alkoholu, cytrusów i niektórych leków przyjmowanych na wysokie ciśnienie krwi.

Inne przyczyny przejściowego nietrzymania moczu mogą być następujące:

• Infekcje dróg moczowych: podrażnienie pęcherza moczowego może być tak intensywne, że spowoduje niekontrolowane wydalanie moczu.
• Zaparcia: Jelito jest blisko pęcherza moczowego i może go stymulować w przypadku twardego stolca, który przechodzi przez odbytnicę.
• Ciąża: w ciąży zarówno zmiany hormonalne, jak i powiększenie macicy powodują nadmierną aktywność pęcherza moczowego.

Przyczyny przewlekłego nietrzymania moczu

Z drugiej strony, za nietrzymanie moczu, które nadmiernie przedłuża się w czasie, odpowiada kilka przyczyn:

• Wypadanie macicy: Kiedy mięśnie miednicy są osłabione, na przykład u kobiet, które doznały skomplikowanych porodów lub porodów mnogich, obsunięcie się narządów miednicy powoduje nietrzymanie moczu. To opuszczenie struktur wewnętrznych jest znane jako „wypadanie macicy”.
• Wiek: w procesie starzenia osłabiają się mięśnie ciała, w tym mięśnie pęcherza moczowego. U kobiet w okresie menopauzy obniża się poziom estrogenów, a także pogarsza się stan tkanek układu moczowego.
• Operacje ginekologiczne: pęcherz jest narządem utrzymywanym na miejscu również poprzez obecność innych narządów, zwłaszcza macicy. Kiedy kobieta przechodzi operację w tym obszarze, jej konsekwencją może być inkontynencja, czyli problemy z nietrzymaniem moczu.
• Problemy z prostatą: u mężczyzn z kolei to problemy z prostatą najczęściej powodują nietrzymanie moczu. Przede wszystkim należy tu wymienić łagodny rozrost gruczołu krokowego, ale również jego poważniejszy stan, czyli rak prostaty.
• Zaburzenia neurologiczne: niektóre patologie układu nerwowego również mogą wpływać na komórki i połączenia unerwiające pęcherz moczowy i sterować czynnością opróżniania pęcherza. Taka sytuacja kliniczna nazywa się „pęcherzem neurogennym” i może towarzyszyć takim chorobom jak choroba Parkinsona lub stwardnienie rozsiane.
• Przyczyny psychologiczne: stany stresowe lub niemożność rozwiązania jakiejś sytuacji w życiu codziennym mogą manifestować się w klinicznych objawach takich jak nietrzymanie moczu. Przykładem tego jest moczenie nocne u dzieci poniżej szóstego roku życia.

Inkontynencja – niefarmakologiczne metody leczenia

Leki nie zawsze są potrzebne do leczenia nietrzymania moczu. Jednym z głównych zaleceń jest przede wszystkim regulowanie spożycia płynów w ciągu dnia.

Można to zrobić bez zmniejszania ilości, ale poprawiając dystrybucję, czyli przyjmując mniejsze ilości płynów, ale częściej. Dzięki temu można uniknąć powstawania dużych ilości moczu w krótkim czasie, którego wydalanie może sprawiać problemy, gdyż kontrola jest utrudniona.

Inkontynencja – leczenie farmakologiczne

Czasami, pomimo podjęcia środków higieniczno-dietetycznych, problem nie zostaje rozwiązany i wymaga użycia leków. W innych przypadkach przyczyną, która wywołuje nietrzymanie moczy jest choroba, która nie dopuszcza innego rozwiązania niż leczenie farmakologiczne.

Stosowane leki mają na celu zapobieganie mimowolnemu kurczeniu się pęcherza moczowego i pozostawienie cewki moczowej zamkniętej, gdy mocz dostaje się do pęcherza moczowego. W tym celu najczęściej wybiera się substancje znane jako leki przeciwcholinergiczne.

Zadaniem leków antycholinergicznych jest zmniejszenie zdolności mięśni pęcherza do kurczenia się. Najczęstszym jest oksybutynina. Leki przeciwcholinergiczne są bardzo skuteczne, ale u niektórych osób są przeciwwskazane ze względu na ich niekorzystne skutki uboczne.

Na przykład, pacjenci cierpiący na jaskrę i osoby z zaburzeniami rytmu serca nie mogą spożywać oksybutyniny. Natomiast u tych, którzy nie mają przeciwwskazań, jednak działania niepożądane są bardzo intensywne, leczenie tym lekiem należy przerwać lub całkowicie porzucić.

Wreszcie, jeśli ani środki higieniczno-dietetyczne, ani leczenie farmakologiczne nie przyniosą rezultatów, ostateczną opcją jest operacja.