Narcystyczna dewaluacja - jak się przed nią bronić?

Jeśli z jakąś osobą wszystko układało się świetnie i nagle zaczęła cię poniżać i odsuwać od ciebie, możesz cierpieć z powodu narcystycznej dewaluacji. Dowiedz się więcej na ten temat tutaj.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Elena Sanz.

Napisany przez Raquel Lemos Rodríguez

Ostatnia aktualizacja: 02 października, 2022

Narcyzm pozostaje dla wielu osób wciąż nieznanym terminem. Jednak nierzadko wokół nas pojawiają się ludzie, których można z nim identyfikować. To ci, którzy wierzą, że są lepsi od reszty i wykorzystują innych dla własnej korzyści. Ich narzędziem staje się narcystyczna dewaluacja, kiedy najmniej się tego spodziewamy.

Zgodnie z tym, co wyjaśnia Podręcznik MSD, narcyzm brakuje empatii i ciągle potrzebują pochwał od innych. Jednak pomimo tego, że wydają się bardzo pewni siebie, w rzeczywistości cierpią na znaczący, niezdrowy brak poczucia własnej wartości.

W tym artykule nie skupimy się jednak na zagłębianiu się w to zaburzenie. Omówimy raczej, na czym polega narcystyczna dewaluacja. Przeanalizujemy, jak rozpoznać, kiedy człowiek zaczyna ją stosować i jakie może mieć konsekwencje dla tych, którzy stali się jej ofiarami. Podpowiemy Ci też, jak uchronić się przed tego rodzaju psychologicznym znęcaniem się.

Czym jest narcystyczna dewaluacja?

Narcystyczna dewaluacja często zaczyna się nagle, bez ostrzeżenia. Prawdą jest jednak, że na początku można ją prowadzić subtelnie. Jak wyjaśnia Słownik Języka Polskiego (PWN), dewaluacja odnosi się do „obniżenia wartości waluty lub znaczenia czegoś”.

Dlatego w przypadku narcystycznej dewaluacji osoba stara się zdewaluować drugą osobę poprzez umniejszanie zasługi ze wszystkiego, co może osiągnąć, lub spłycanie znaczenia dowolnego celu, który może osiągnąć. Ale dlaczego narcyz to robi? Cóż, robi to, ponieważ w ten sposób już osiąga swój cel.

W rzeczywistości na początku narcyz jest zazwyczaj naprawdę uroczy. Może cię przyciągnąć i przywiązać do siebie zakładając sieć, z której niewielu udaje się uciec. Jednak potem wykorzystuje osobę, która jest w jego rekach, dopóki się nią nie zmęczy. I wtedy zaczyna się narcystyczna dewaluacja.

Narcystyczna dewaluacja i jej cykl

Narcystyczna dewaluacja przejawia się w formie cyklicznej. Jest jak fala, w której tego typu ludzie zanurzają swoje ofiary i która zawsze biegnie w ten sam sposób.

Na początku wszystko wydaje się cudowne. Ten dobry przyjaciel lub potencjalny partner, zawsze jest przy Tobie, troszczy się i wydaje się nie mieć ani jednej wady. Ponadto prawdopodobnie możecie nawet mieć wiele wspólnych cech.

Narcyz zazwyczaj przystosowuje się do drugiej osoby, wiedząc dokładnie, co jej się podoba, a co nie, tak aby jego przyjaciel lub partner obniżył czujność. Wtedy zaczyna się idealizacja.

Po zerwaniu lub inicjacji związku, narcyz przejmuje kontrolę nad sytuacją. Druga osoba nie jest dla niego priorytetem. Zamiast tego narcyz oferuje okruchy uczucia, ale idealizacja już zrobiła swoje. Kolejna faza to narcystyczna dewaluacja.

Na tym etapie narcyz może wymyślać wymówki, wypowiadać oczywiste upokorzenia i wykazywać brak zainteresowania, który z czasem rośnie. Ofiara narcyza często niczego nie rozumie. Nie wie dlaczego wszystko tak nagle się zmieniło. Może prosić o wyjaśnienia, czuć się przytłoczona i jeszcze bardziej potrzebować i uzależniać się od narcyza. Ghosting i manipulacja to popularne techniki, z których lubią korzystać osoby z tym zaburzeniem osobowości.

Jak się bronić przed narcystyczną dewaluacją i jej zapobiegać?

Aby zapobiec narcystycznej dewaluacji, wskazane jest unikanie idealizowania kogokolwiek. Twarde chodzenie po ziemi przez cały czas ma fundamentalne znaczenie w każdym związku. Nikt nie jest idealny; każdy ma wady. To ważne, aby to zrozumieć raz na zawsze.

Jednak w przypadkach, w których narcystyczna dewaluacja już się rozpoczęła, istnieją pewne wskazówki, które mogą pomóc, aby sytuacja nie wpłynęła na twoją samoocenę i pewność siebie. Tutaj podajemy kilka z nich:

• Wprowadzenie zerowego kontaktu: To jest decyzja, której nie chcesz podejmować, ale często jest to najlepsza droga. Blokowanie i odcinanie wszelkich kontaktów z narcyzem, który obraża, dewaluuje, poniża i wyrządza ci krzywdę, jest sposobem, aby zadbać o siebie.
• Rób dalej to, co kochasz: uprawiaj ulubione hobby, czytaj, spotykaj się z przyjaciółmi, skupiaj się na pracy… Życie się nie skończyło, ponieważ narcyz zabawił się twoimi emocjami i chce nimi manipulować.
• Wyznaczaj granice i trzymaj się ich: przestań odbierać telefon, odetnij kontakt i mów, że nie pozwolisz, by ktoś Tobą manipulował. To jedne z najlepszych sposobów komunikowania się narcyzowi, że zadziera z niewłaściwą ofiarą. Nie jest to jednak łatwe, więc pomoc psychologiczna zawsze może pomóc.

Kiedy iść do psychologa

Do psychologa należy udać się, gdy wykryjesz w sobie któreś z zachowań lub wzorców przypominających te, które opisaliśmy powyżej. Nie daj się wciągnąć w cykl narcystycznej dewaluacji. Nie jest to jednak łatwe.

Dlatego nawet jeśli jesteś ofiarą w takich okolicznościach, terapia może pomóc ci opuścić chory związek i odbudować uszkodzone części twojej samooceny. Podręcznik MSD szacuje, że 6,2% ludzi żyjących w Stanach Zjednoczonych cierpi na narcystyczne zaburzenie osobowości. Musimy więc założyć, że na świecie jest ich niestety sporo.

Wiedza o tym typie osobowości i zachowanie ostrożności jest niezbędne, aby uniknąć zranienia. Czasami dzieje się to prawie bez naszej świadomości. Kluczem jest nie dopuścić do idealizacji.