Modułowa teoria umysłu: jak działa ludzki mózg?

Modułowa teoria umysłu proponuje rekonceptualizację sposobu rozumienia jego funkcjonowania. Każdy składnik przyczynia się do osiągnięcia celu, ale oddzielnie.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Maria Fatima Seppi Vinuales.

Ostatnia aktualizacja: 10 lipca, 2023

Zrozumienie, jak działa ludzki mózg, nigdy nie opierało się na jednolitym podejściu. Pojawiły się różne teorie, a jedną z nich jest modułowa teoria umysłu.

Zgodnie z tą teorią mózg działa w oparciu o moduły, z których każdy ma swoją specjalność. W ten sposób mają istnieć moduły dotyczące różnych czynności, które wykonujemy na co dzień: pamięci, mowy i relacji społecznych.

Innymi słowy, mówimy o wysoce wyspecjalizowanych strukturach. W ten sposób mózg osiąga efektywność i optymalizację w swoim funkcjonowaniu.

Jak wyjaśniono tę teorię?

Aby zrozumieć, o co w tym chodzi, warto zrozumieć, że moduł ma być powiązany z narządem, choć na poziomie mentalnym. Tak jak istnieje narząd specjalizujący się w trawieniu, tak samo istniałby moduł zajmujący się pewnymi procesami umysłowymi.

Wydajność gwarantowałby fakt, że cały umysł nie angażowałby się we wszystkie operacje, ale tylko w te, których wymaga każda indywidualna czynność. Innymi słowy, moduły aktywowałyby się lub dezaktywowały na żądanie.

Ten typ teorii podkreśla, że organizacja modułowa działa bardzo korzystnie, ponieważ w przypadku awarii lub korekty każdy moduł można poprawić lub odtworzyć. Gdyby tak nie było, błąd miałby wpływ na cały system. Zmiany natomiast miałyby kaskadowy wpływ na pozostałe komponenty.

Modułów nie należy jednak mylić z ideą struktur anatomicznych. Chodzi o to, aby myśleć w kategoriach funkcji. Z drugiej strony prawdą jest, że modułowa organizacja jest wynikiem ewolucji filogenetycznej, czyli lat ewolucji i udoskonalania mózgu.

Modułowa teoria umysłu – geneza

Około lat 80. XX wieku psycholingwista Jerry Fodor postulował, że umysł funkcjonuje w oparciu o moduły funkcjonalne, wrodzone z natury i przeznaczone do określonej aktywności. Pomysł ten zastosowano do nauki języka.

Zgodnie z tą ideą istnieją wrodzone struktury lub predyspozycje, które ułatwiają przyswajanie lub naukę języka, poprzez specjalny i wyspecjalizowany do tego celu moduł. Tak więc istniałaby dyspozycja do zwracania uwagi lub współpracy w zrozumieniu sygnałów lub bodźców językowych.

Teraz, aby zilustrować jej kontrapunkt propozycją innych teorii, przejdźmy do języka. Gdyby język i jego przyswajanie nie stanowiły części określonego modułu, ale były częścią jednego systemu, to gdyby zaistniał problem, wpłynęłoby to również na język.

Wiemy jednak, że tak się nie dzieje. Skąd? Ponieważ są dzieci, które mogą wykazywać opóźnienia lub deficyty poznawcze, ale nie mają trudności w przyswajaniu lub używaniu języka.

Modułowa teoria umysłu a inne teorie przeciwstawne

Modułowa teoria umysłu przeciwstawia się klasycznym teoriom, według których umysł pojmowany jest jako jednolity system. Były one pod silnym wpływem niektórych z ich zwolenników, wśród których znajdujemy behawiorystów i Piageta.

Według Garcíi Garcíi (2008) ta modułowa wizja ma swój kontrapunkt z teoriami behawiorystycznymi lub asocjacjonistycznymi, które pojmują umysł jako system o ogólnym przeznaczeniu. W tym przypadku byłby wielozadaniowy.

Wszystko można by rozwiązać za pomocą tego systemu działającego jako całość. Innymi słowy, cały system byłby zaangażowany w rozwiązanie hasła lub problemu. W tym sensie użytą metaforą jest przedstawienie mózgu jako linii montażowej.

Natomiast z punktu widzenia tej teorii każdy komponent przyczynia się do osiągnięcia celu, ale w sposób modułowy lub oddzielny. Oznacza to, że przetwarzanie może odbywać się jednocześnie, w zakresie każdego używanego modułu.

Idee biegunowe

Od dawna, a nawet w niektórych aktualnych debatach, dominują idee biegunowe. Są to : natura kontra kultura, ciało kontra umysł i racjonalność kontra emocje.

Jednak postęp pokazuje nam, że nie są to dogmatyczne dyskusje, ale po prostu skrzyżowanie różnych stanowisk. Wśród punktów wspólnych i dyskusji między nimi pojawia się miejsce dla nauki. Teoria modułowa była rewolucją w sposobie pojmowania funkcjonowania umysłu.

Nie chodzi o fanatyzowanie ideami czy stanowiskami, ale o wzbogacenie się i otwarcie na potencjał, jaki daje nowe podejście i rewizja starych idei.