Jak mikrobiom matki wpływa na rozwój mózgu dziecka?

Napisane i zweryfikowane przez neurobiolog Raquel Marín.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Ciąża to kluczowy etap rozwoju płodu. Na przykład mikrobiom matki wywiera znaczący wpływ na rozwój płodu. W dzisiejszym artykule zajmiemy się chorobami pojawiającymi się w okresie ciąży, które mogą w przyszłości dotknąć mózg dziecka.

Czy wiedziałaś, że mikrobiom matki wywiera wpływ na rozwój mózgu dziecka?

Większość osób doskonale zdaje sobie sprawę z faktu, że ciąża to kluczowy etap w rozwoju płodu i jego ogólnego stanu zdrowia. Jednak do niedawna nie mieliśmy pojęcia, że niektóre choroby mogą pojawić się w późniejszych latach życia. Oznacza to, że niektóre schorzenia mogą być związane z tym, co kobieta jadła i robiła w trakcie ciąży.

Nie jest łatwo “zbudować” mózg dziecka

Kształtowanie się mózgu dziecka podczas rozwoju płodu jest związane z dużym kosztem metabolicznym. Neurony mnożą się gwałtownie i przenoszą się do początków przyszłego mózgu w pierwszym miesiącu ciąży. Postępują zgodnie z perfekcyjnie opracowanym programem.

Na tym etapie współczynnik podziału neuronów osiąga rekordową wartość 250 000 komórek na minutę! Rozwój mózgu płodu zabiera dużą część całkowitej energii, jaką matka wkłada w rozwój swojego dziecka.

Całkowity koszt energetyczny konieczny do stworzenia nowego mózgu wynosi pod koniec ciąży około 40 000 kilokalorii. To ponad połowa całkowitego kosztu energetycznego. Potwierdzają to badania takie jak to opublikowane w 1981 r.  w magazynie Progress in Lipid Research (dostępne w języku angielskim).

Widzisz więc, że mózg dziecka już w tym momencie, jeszcze przed narodzeniem, jest zależny od tego, co jego matka je i robi. Okazuje się, że jelito matki może odgrywać rolę sprzymierzeńca w rozwoju mózgu dziecka.

Mikrobiom matki i rozwój mózgu dziecka

Należy to jeszcze potwierdzić, ale niektórzy badacze uważają, że infekcje jelita pojawiające się w trakcie pierwszych sześciu miesięcy ciąży zwiększają ryzyko wystąpienia dysfunkcji w mózgu dziecka. Wskazują na to m. in. badania takie jak to opublikowane w 2018 r. przez The American Journal of Maternal/Child Nursing (dostępne w języku angielskim).

Jeśli to prawda, należałoby rozważyć zastosowanie strategii, które przed tym ochronią. Koncentrowałyby się one na nadzorowaniu stanu flory bakteryjnej jelit dzięki stosowaniu kontrolowanych diet, prebiotyków i probiotyków (czyli produktów spożywczych, które pomogą utrzymać ją we właściwym stanie).

Cukrzyca może wywierać wpływ na rozwój mózgu płodu

Inne badania, takie jak to opublikowane w 2018 r. w magazynie JAMA (dostępne w języku angielskim), ujawniły, że rozwój cukrzycy (typu I lub typu II) stanowi czynnik ryzyka zwiększający prawdopodobieństwo rozwoju autyzmu u dziecka.

Naukowcy przeprowadzili badanie na dzieciach śledząc ich rozwój przez kilka pierwszych lat ich życia. Odnotowali te z nich, u których rozwinął się autyzm i odkryli, że ich matki cierpiały na cukrzycę ciążową typu I lub II.

Wyniki ujawniły, że ryzyko rozwoju autyzmu u dziecka wzrastało o 62% w przypadku kobiet w ciąży cierpiących na cukrzycę. Jednak jasne jest dlaczego są one ze sobą związane.

Zła dieta i śmieciowe jedzenie zwiększają częstotliwość występowania cukrzycy typu II. Jednak istnieją również nieuniknione odmiany cukrzycy, takie jak cukrzyca typu I.

Kwasy omega i ryzyko ADHD

Badanie przeprowadzone przez hiszpańskich naukowców, które zostało opublikowane w 2019 r., wykazało, że dieta stosowana w ciąży może wywierać wpływ na ryzyko rozwoju ADHD (zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi). Jego objawy zazwyczaj pojawiają się w okolicy 7. roku życia.

W wyżej wspomnianym badaniu naukowcy przeanalizowali współczynnik kwasów tłuszczowych omega 6 do omega 3, które były spożywane przez przyszłe matki w trakcie ciąży. Oba z nich odgrywają kluczową rolę w rozwoju mózgu płodu i jego funkcjonowaniu przez całe życie.

Jednak właściwa ilość tych kwasów tłuszczowych jest najważniejsza w trakcie ciąży. Spożywanie kwasów omega 6 i omega 3 musi być proporcjonalne (właściwy współczynnik to 3 do 1).

Kwasy tłuszczowe omega 6 znajdują się zwłaszcza a nasionach, zbożach i mięsach, a tym samym w olejach roślinnych. Z kolei kwasy omega 3 znajdują się w dużych ilościach w tłustych rybach oraz innych produktach morskich.

Wyniki tego badania wskazują na związek między dysproporcjami kwasów omega 6 i omega 3 oraz zwiększonym ryzykiem rozwoju ADHD w okolicach 7. roku życia.

Co więcej, badacze podkreślają, że właściwa dieta podczas ciąży może w dłuższym okresie zmniejszać ryzyko rozwoju ADHD.

Orzechy sprawdzają się świetnie podczas trzech pierwszych miesięcy ciąży

Zgodnie z badaniem opublikowanym w European Journal of Epidemiology (dostępne w języku angielskim), spożywanie orzechów (orzechów włoskich, migdałów, orzechów ziemnych, nerkowców, orzechów makadamia, pistacji, orzeszków piniowych, itp.) w trzech pierwszych miesiącach ciąży poprawia uwagę, pamięć i uczenie się u dzieci.

Korzyści płynące ze spożywania orzechów wiążą się głównie z wysoką ilością zawartych w nich kluczowych kwasów tłuszczowych (omega 6 i omega 3) oraz dużej zawartości mikrominerałów i witamin B9. Wywierają one również znaczący wpływ na rozwój mózgu płodu, zwłaszcza podczas tego kluczowego etapu.

Co ciekawe, takie same korzyści dla rozwoju neuropsychologicznego rozwoju dziecka nie były obecne u matek, które spożywały orzechy w nadmiarze podczas ostatnich trzech miesięcy ciąży.

Mikrobiom matki odgrywa istotną rolę, dlatego cięcie cesarskie nie jest najlepszą procedurą

Historyczny rozwój i postęp technik cięcia cesarskiego oraz logistyki zmniejszyły ryzyko dla matki i dziecka kojarzone z tą procedurą. Jednocześnie zwiększyły liczbę kobiet korzystających z tej techniki bez jakichkolwiek przesłanek medycznych.

Taka sytuacja jest problematyczna, ponieważ cięcie cesarskie może odbijać się na zdrowiu urodzonych za jego pomocą dzieci. Potwierdzają to badania opublikowane w 2013 r. w magazynie Medical Archives.

Według tego badania, gdy dziecko rodzi się przez cięcie cesarskie, “dobry” mikrobiom matki nie dostaje się do jego organizmu. Dzieje się tak, ponieważ jest on przekazywany zazwyczaj z kanały rodnego i odbytu. Jednak złe bakterie są często obecne i mogą zaszkodzić układowi odpornościowemu dziecka.

Z kolei “dobre” bakterie obecne u dziecka, które rodzi się w sposób naturalny, stymulują białe krwinki. A także inne składniki układu odpornościowego nowonarodzonego dziecka. To podstawa hipotezy, która wyjaśnia jasny związek między śmiertelnością i porodem za pomocą cięcia cesarskiego.

Kobiety w ciąży są często niezwykle ostrożne i chcą dać swojemu dziecku wszystko co najlepsze. Nie ma wątpliwości, że “dobre” bakterie jelitowe są świetnym sprzymierzeńcem, który pomoże osiągnąć ten cel. Dlatego dbaj o swoje jelita.