Czy soja zwiększa ryzyko raka piersi?

Związek między soją a rakiem piersi jest kontrowersyjny, ponieważ badania nie wskazują jednego kierunku. Rozwiej swoje wątpliwości dotyczące spożycia tej rośliny strączkowej.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Maryel Alvarado Nieto.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Rak piersi jest najczęstszym nowotworem występującym u kobiet na całym świecie. Jednak częstość jego występowania różni się w krajach azjatyckich i zachodnich, co doprowadziło do myślenia, że dieta może mieć znaczenie w tym względzie. Z tego powodu przeprowadzono kilka badań dotyczących niektórych produktów spożywczych, a w szczególności związku między jedzeniem soi a rakiem piersi. Zobaczmy więc, jaki wpływ ma soja na ryzyko raka piersi.

Wyniki badań są tak zróżnicowane, że wręcz sprzeczne ze sobą.

Największe kontrowersje budzą rodzaje nowotworów zależnych od estrogenów. W nowotworach tego typu tkanka nowotworowa posiada receptory, które umożliwiają komórkom proliferację w obecności tego hormonu. Dlatego uważa się je za guzy wrażliwe na estrogeny. Przyjrzyjmy się bliżej tej kwestii.

Soja: żywność o podobieństwie hormonalnym do estrogenu

Soja to roślina strączkowa o wysokiej wartości odżywczej. Ponadto w jej skład wchodzą izoflawony, pigmenty, których budowa chemiczna przypomina estrogen.

To z powodu obecności tych związków, które są również nazywane izoflawonami, pojawiły się obawy dotyczące guzów estrogenowych.

Estrogen to żeński hormon płciowy. Jest produkowany przez jajniki i, w mniejszym stopniu, przez nadnercza. Bierze udział w różnych funkcjach organizmu, w tym w proliferacji i różnicowaniu tkanki piersi. Poziom estrogenu zmienia się wraz z wiekiem kobiety i spada wraz z menopauzą.

Izoflawon i jego działanie estrogenne

Chociaż izoflawony mają podobieństwo strukturalne do estrogenów, niewiele odkryto na temat ich działania. W rzeczywistości ze wszystkich fitoestrogenów genisteina ma najwyższą aktywność biologiczną i jest najlepiej zbadana. Jednak jej działanie zmienia się w różnych tkankach, a także wydaje się różnić w zależności od poziomu endogennego estrogenu.

Kilka badań wykazało, że izoflawony obecne w soi mogą mieć działanie podobne do estrogenów i dlatego są uważane za agonistów. Lub wręcz przeciwnie, mogą blokować działanie hormonu i to działanie nazywa się antagonizmem.

Ta dwoistość zależy od rodzaju receptora estrogenowego, z którym się wiążą. Z tego powodu uważa się, że ich działanie ma słabe działanie estrogenne ale i antyestrogenne.

Czy soja jest czynnikiem ochronnym czy raczej zwiększa ryzyko raka piersi?

Przeprowadzono badania, które sugerują izoflawony jako źródło ochrony przed rozwojem raka piersi. Jednak badania te ostrzegają, że częste spożywanie soi i jej pochodnych musi mieć miejsce w dzieciństwie i okresie dojrzewania, aby wywrzeć znaczący wpływ na możliwe zapobieganie nowotworom.

Podobnie autorzy stwierdzają, że niskie spożycie w okresie dojrzewania, po którym następuje dieta bogata w soję w wieku dorosłym, nie wykazuje takiego samego działania ochronnego, a może nawet być nieistotne. Z tego powodu naukowcy nalegają na włączenie roślin strączkowych do zbilansowanej diety od wczesnych etapów życia.

Wyjaśnienie tego zjawiska przypisuje się temu, że w okresie dojrzewania fitoestrogeny stymulują proliferację i różnicowanie tkanki piersi. Dlatego zapewniają ochronę przed rozwojem nowotworu w przyszłych stadiach rozwoju kobiety. Są jednak tacy, którzy uważają, że działanie ochronne soi przed rakiem piersi następuje poprzez procesy, które nawet nie zależą od hormonów.

Estrogeny kontra fitoestrogeny

Z drugiej strony, poziom estrogenu endogennego – czyli rodzajów estrogenów wytwarzanych przez sam organizm – również wydaje się wpływać na działanie izoflawonów. Kiedy poziom hormonów jest niski, jak ma to miejsce po menopauzie, działanie estrogenne soi jest silniejsze. To jest powód, dla którego niektórzy uważają, że spożywanie roślin strączkowych po ustaniu cyklu miesiączkowego jest szkodliwe.

Soja i rak piersi: źródło kontrowersji

Obawa przed spożyciem soi i zachorowaniem na raka piersi po menopauzie lub u osób z wysokim ryzykiem zachorowania na nowotwór wynikała z badań eksperymentalnych przeprowadzonych na gryzoniach. Tym zwierzętom usunięto jajniki (główne źródło estrogenu) i grasicę oraz zaszczepiono je komórkami rakowymi z estrogeno-zależnego ludzkiego nowotworu piersi.

Aby naśladować dawkę hormonu u kobiet po menopauzie, myszom wstrzykiwano niewielkie ilości estradiolu. Podgrupie podawano następnie dzienne dawki genisteiny dietetycznej. W badaniach zaobserwowano, że guz sutka rozrósł się u zwierząt otrzymujących genisteinę. Doprowadziło to do założenia, że soja jest przeciwwskazana u kobiet z rakiem piersi.

Ograniczenia badania

Eksperymentu nie można jednak ekstrapolować na ludzi. To ograniczenie wynika z różnic fizjologicznych występujących w metabolizmie izoflawonów między obydwoma gatunkami, których nie brano pod uwagę od początku.

Dodatkowo podawano dietetyczną genisteinę, a nie soję jako źródło izoflawonów, pomijając interakcje innych składników rośliny strączkowej. Co więcej, takich efektów nie zaobserwowano w innych badaniach na gryzoniach, co powoduje konieczność dalszych badań w celu wyciągnięcia uzasadnionych naukowo wniosków.

Możliwe wnioski dotyczące soi i raka piersi

Potrzebne są dalsze badania, aby wyjaśnić, czy soja ma jakiekolwiek rzeczywiste korzyści w zapobieganiu rakowi piersi, czy też wręcz przeciwnie, stanowi ryzyko rozwoju nowotworów. Tymczasem uważa się, że umiarkowane spożycie tego produktu nie powoduje żadnych negatywnych skutków zdrowotnych.

Jednak badania nie wskazują jednoznacznie, jaki jest najlepszy sposób postępowania w przypadku pacjentek po menopauzie należących do trzech grup:

• u których zdiagnozowano estrogenozależnego raka piersi,
• które wykazują wysokie ryzyko jego zachorowania
• oraz u tych, które przeżyły nowotwór stosując leczenie antyestrogenowe.

Obecne poziomy dowodów są tak różne, że trudno jest zobaczyć całościowy obraz. Jednak spożycie soi nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka piersi; przynajmniej nie do tej pory.

Dlatego podejrzenia co do spożywania tej rośliny strączkowej są nieuzasadnione. Niemniej prawdą jest, że należy szanować indywidualne przekonania.

Oprócz przyznania soi wiodącej roli w różnicowaniu przypadków raka piersi między Azją a Zachodem, należy ocenić inne możliwe czynniki ryzyka związane z rozwojem nowotworu, ponieważ jest ich wiele. Celem badań jest odkrycie i zaproponowanie istotnych zmian w stylu życia kobiet w celu zapobiegania rakowi piersi.