Co to jest niedociśnienie wewnątrzczaszkowe? Objawy, przyczyny i leczenie

Silny ból głowy, niewyraźne widzenie i splątanie są znakami ostrzegawczymi niedociśnienia wewnątrzczaszkowego.

Przejrzane i zatwierdzone przez: pielęgniarka Leidy Mora Molina.

Napisany przez Luis Rodolfo Rojas Gonzalez

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

Niedociśnienie wewnątrzczaszkowe jest zespołem neurologicznym związanym ze spadkiem prawidłowego ciśnienia wewnątrz jamy mózgu. Ogólnie rzecz biorąc, powstaje w wyniku zmniejszenia płynu mózgowo-rdzeniowego (CSF). Interesują Cię objawy, przyczyny i leczenie niedociśnienia wewnątrzczaszkowego? Czytaj dalej, a wszystkiego się dowiesz.

Płyn mózgowo-rdzeniowy to przezroczysta, bezwonna, aseptyczna substancja, podobna do wody destylowanej. Jest produkowany głównie w splocie naczyniówkowym a także w bocznych komorach mózgu. Badania wskazują, że całkowita objętość płynu mózgowo-rdzeniowego u dorosłych wynosi od 90 do 159 mililitrów. Jego funkcje obejmują ochronę mózgu i eliminację produktów przemiany materii.

Zmniejszenie objętości płynu mózgowo-rdzeniowego powoduje podciśnienie w sklepieniu czaszki, co skutkuje niedociśnieniem wewnątrzczaszkowym. Ból głowy jest jednym z najczęstszych objawów, podobnie jak pojawienie się zaburzeń neurologicznych. Szybkie leczenie poprawia jednak długoterminowe rokowanie.

Typowe objawy

Niedociśnienie wewnątrzczaszkowe klasycznie objawia się silnym bólem głowy, który rozprzestrzenia się na całą czaszkę. Zwykle nasila się w pozycji stojącej i poprawia się lub ustępuje podczas leżenia, stąd nazywa się go ortostatycznym bólem głowy. Inne objawy związane z tym stanem są następujące:

• Wymioty i nudności
• Ból szyi i sztywność
• Szum w uszach
• Podwójne lub niewyraźne widzenie
• Zmiany słuchu
• Wrażliwość na światło i dźwięk
• Zawroty głowy i dezorientacja
• Zmiana zdolności motorycznych i równowagi

Z drugiej strony zdarzają się przypadki niedociśnienia wewnątrzczaszkowego związanego z przetokami występującymi przy wypływie płynu mózgowo-rdzeniowego przez nos lub wyciek z nosa. Podobnie może dojść do wycieku płynu przez ranę chirurgiczną z powodu pęknięcia opon mózgowych.

Przyczyny niedociśnienia wewnątrzczaszkowego

Badania sugerują, że zjawiskiem wyzwalającym niedociśnienie wewnątrzczaszkowe jest utrata i zmniejszenie stężenia płynu mózgowo-rdzeniowego na poziomie mózgu. Spadek ten pojawia się w wyniku wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego przez warstwy oponowe mózgu.

Trzy warstwy błon, zwanych wspólnie oponami mózgowymi, to opona twarda, warstwa podpajęczynówkowa i opona miękka, od zewnątrz do wewnątrz. Opona twarda odpowiada za otaczanie i ochronę mózgu i rdzenia kręgowego. Urazy na tym poziomie są najczęstszą przyczyną niedociśnienia wewnątrzczaszkowego. Przyczyny tego stanu obejmują:

• Nakłucie lędźwiowe
• Uraz czaszki lub rdzenia kręgowego
• Nabyta wada lub wrodzona słabość opony twardej
• Operacja chirurgiczna kręgosłupa
• Znieczulenie zewnątrzoponowe
• Zwapniałe dyski lub ostrogi kostne w kręgosłupie
• Boczniki wodogłowia

Jak diagnozuje się niedociśnienie wewnątrzczaszkowe?

Dokładne badanie lekarskie i szczegółowe badanie neurologiczne są kluczowe w rozpoznaniu niedociśnienia wewnątrzczaszkowego. Charakterystyka bólu głowy i mózgowych objawów ogniskowych jest pomocna w podejrzeniu ewentualnego przecieku płynu mózgowo-rdzeniowego.

Natomiast do ostatecznego rozpoznania tej choroby niezbędne są badania obrazowe. Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) mózgu z kontrastem może wykazywać pogrubione opony mózgowe z jasnym wzmocnieniem pachymeningalnym. Ponadto to badanie może uwydatnić zejście wzgórza i migdałków móżdżku.

Czasami tomografia komputerowa (CT) może ujawnić przepuklinę mózgową i wady kości, które wywołują tę nieprawidłowość. Podobnie wykrywanie i monitorowanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego ma kluczowe znaczenie dla określenia nienormalnie ujemnego ciśnienia w mózgu. Inne badania przydatne w diagnostyce niedociśnienia wewnątrzczaszkowego to:

• Dynamiczna mielografia z fluoroskopią
• Rezonans magnetyczny kręgosłupa
• Cysternografia radioizotopowa
• CT z dokanałowym jodowym kontrastem

Leczenie niedociśnienia wewnątrzczaszkowego

Według badań w większości przypadków niedociśnienie wewnątrzczaszkowe ustępuje samoistnie. Istnieją jednak poważne przypadki, w których tak się nie dzieje. To poważniejszy stan, który wymaga profesjonalnej interwencji. Plastry zewnątrzoponowe i zabiegi chirurgiczne to najczęstsze metody leczenia.

Nadtwardówkowy plaster krwi

Procedura ta polega na wstrzyknięciu niewielkiej ilości krwi na poziomie zewnątrzoponowym, wokół kanału kręgowego, w pobliżu miejsca wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego. Gdy krew skrzepnie, powstaje łatka lub zatyczka, która zatrzymuje przepływ wycieku płynu.

Interwencja chirurgiczna

Operacja jest opcją leczenia, gdy wyżej wymienione plastry zewnątrzoponowe co najmniej dwukrotnie zawodzą. Plany interwencji chirurgicznej obejmują:

• Naprawa rozdarć w oponie twardej
• Wycięcie uchyłków oponowych
• Duroplastyka w celu wzmocnienia opony twardej

W niektórych przypadkach ustąpienie niedociśnienia ortostatycznego może być związane z nawrotem nadciśnienia śródczaszkowego. W przypadku wzrostu ciśnienia w mózgu leczeniem z wyboru jest acetazolamid – lek moczopędny zmniejszający zatrzymywanie płynów w organizmie.

Wczesna pomoc medyczna i nadzór decydują o lepszym rokowaniu

Jak widać, niedociśnienie wewnątrzczaszkowe jest rzadkim schorzeniem związanym z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego i wynikającym z tego podciśnieniem w mózgu. Rokowanie w tym stanie poprawia się dzięki profesjonalnej opiece udzielonej na czas.

Na szczęście u większości ludzi stan ten poprawia się spontanicznie. Jednak niektórzy pacjenci wymagają bardziej złożonych interwencji, a rokowanie zależy od ciężkości uszkodzenia opon mózgowo-rdzeniowych i objętości utraconego płynu.