Co to jest echokardiografia płodu i kiedy jest potrzebna?

Echokardiografia płodu w drugim trymestrze ciąży jest idealnym narzędziem do oceny czterech komór serca dziecka. Kto powinien ją wykonywać?

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Mariel Mendoza.

Ostatnia aktualizacja: 04 maja, 2023

Echokardiografia płodu służy do tworzenia obrazu serca płodu podczas ciąży za pomocą fal dźwiękowych (na tej samej zasadzie, co zwykłe USG prenatalne). Ta procedura jest nieinwazyjna, nie stwarza żadnego ryzyka (ponieważ nie ma promieniowania) i pozwala zobaczyć anatomiczny i funkcjonalny rozwój serca dziecka.

Głównym celem jest identyfikacja wrodzonych wad rozwojowych serca.

Jednak echokardiografii płodu nie zaleca się we wszystkich ciążach. Nie ma bowiem uzasadnienia, chyba że jest to ciąża z czynnikami ryzyka. Dlatego generalnie zaleca się to badanie, gdy pojawia się wstępna wizualizacja wad rozwojowych serca w zwykłym USG prenatalnym. Także wtedy, gdy występuje którykolwiek z czynników ryzyka wymienionych poniżej.

Czytaj dalej, aby zrozumieć, czym jest echokardiografia płodu i jak działa.

Co to jest echokardiografia płodu?

Jak już wspomnieliśmy, echokardiografia płodu to nieinwazyjna metoda obrazowania serca dziecka. Procedura daje dwu- i trójwymiarowy obraz 4 komór serca i dróg odpływowych. Ponadto, dzięki efektowi spektralnego i kolorowego Dopplera pozwala na ocenę przepływów krwi.

Z drugiej strony pozwala ekspertom ocenić tętno i stan hemodynamiczny dziecka. Czyli „ruchomy obraz” funkcjonowania mięśnia sercowego.

Mówiąc prościej, powiedzielibyśmy, że echokardiografia płodu zapewnia dwa rodzaje obrazów:

• Echokardiogram dwuwymiarowy lub 2D: chociaż otrzymuje tę nazwę, jest to połączenie 2D i 3D. Lekarz obserwuje anatomię i funkcjonowanie komór serca, gdy krew wpływa i wypływa.
• EchoDoppler: wykorzystując efekt fizyczny, urządzenie mierzy prędkość, z jaką krew przepływa z jednej komory do drugiej i do naczyń. Dzięki temu możliwa jest ocena dynamiki przepływu płynu między różnymi częściami serca oraz funkcjonowania zastawek w czasie rzeczywistym. Według ekspertów jest to jedna z analiz, o które prosi się prawie zawsze w kontekście ciąży wysokiego ryzyka.

Kiedy należy ją wykonać?

Echokardiografię płodu można wykonać w pierwszym trymestrze ciąży, między 11. a 14. tygodniem. Wcześniej obrazy nie dostarczyłyby użytecznych informacji.

Z kolei przezbrzuszne badanie USG zaleca się między 18 a 24 tygodniem ciąży (drugi trymestr). Po 30 tygodniach struktury kostne płodu oraz powietrze w płucach uniemożliwiają dobry widok serca.

Podsumowując, idealny czas na badanie to okresy 11-14 i 18-24 tydzień ciąży.

Kto potrzebuje badania?

Jak wspomniano, echokardiografia płodu nie jest konieczna we wszystkich ciążach. Należy ją wykonać w ciążach z dużym podejrzeniem wad serca. Zakłada się, że to badanie potwierdzi wstępne podejrzenie czegoś, co pokazało zwykłe prenatalne USG.

Zaleca się ją również u kobiet z pewnymi czynnikami ryzyka, takimi jak:

• Fenyloketonuria matki
• Znane zmiany genetyczne
• Wywiad rodzinny dotyczący wrodzonych wad serca
• Choroby metaboliczne matki (cukrzyca ciążowa i nadciśnienie tętnicze) lub choroby zapalne (toczeń)
• Infekcje wirusowe matki: różyczka, toksoplazmoza, wirus cytomegalii, odra i ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV)
• Spożycie przez matkę teratogenów sercowych: indometacyna, sterydy, tytoń, alkohol, amfetaminy, progestageny i leki przeciwdrgawkowe
• Wysoce złożone techniki reprodukcji poprzez dawstwo komórek jajowych lub wewnątrzcytoplazmatyczną iniekcję plemników
• Ciąże bliźniacze, zwłaszcza te, które dzielą jedno łożysko (jednokosmówkowe)
• Historia ciąży z wadami wrodzonymi

Jeśli w rutynowym badaniu ultrasonograficznym pojawi się zwiększona przezierność karku, należy wykonać echokardiogram płodu. Wskazuje na to przegląd z 2016 roku. Powinno się ją wykonywać zawsze, gdy ultrasonograf stwierdzi coś, co budzi niepokój nie tylko co do kształtu serca, ale również rytmu bicia.

Jak wygląda echokardiografia płodu?

Procedura echokardiografii płodu wygląda praktycznie tak samo jak w przypadku USG prenatalnego. Badanie przeprowadza się w zaciemnionym pokoju, gdzie kobieta w ciąży leży na łóżku. Najczęściej stosuje się technikę przezbrzuszną, ale w pierwszym trymestrze można wykonać technikę przezpochwową.

W przypadku zabiegu przezbrzusznego na brzuchu umieszcza się żel przewodzący, który umożliwia przemieszczanie się fali dźwiękowej z urządzenia do serca i pleców dziecka. Pozwala to na uzyskanie obrazów na monitorze.

Procedura zwykle zajmuje nie więcej niż 30 minut do godziny. Czas będzie zależeć od pozycji dziecka, struktur, które mają zostać zbadane, i możliwych wad rozwojowych, a także zaawansowania ciąży i doświadczenia lekarza wykonującego zabieg.

Wyniki są dostępne tego samego dnia, jeśli istnieje pilna potrzeba. Czasami jednak specjalista radiolog wymaga więcej czasu na szczegółową ocenę przez specjalistów.

Kiedy echokardiografia płodu wykryje wadę serca, kardiolog dziecięcy szczegółowo wyjaśnia rodzicom wyniki i kroki, które należy podjąć.

Echokardiografia płodu nie jest bolesna i nie stanowi zagrożenia

Echokardiografia płodu jest nieszkodliwą, nieinwazyjną i bezbolesną procedurą. Matka może odczuwać niewielki nacisk podczas umieszczania przetwornika, ale nic poza tym. Nie wymaga też wcześniejszego przygotowania.

Znaczenie badań przesiewowych za pomocą echokardiografii płodu

Echokardiografia płodu wykrywa do 90% wrodzonych wad serca. Chociaż jest przeznaczona do wczesnego wykrywania, czasami niektórych wad nie można potwierdzić przed porodem. Należą do nich łagodne problemy z zastawkami lub niewielka komunikacja między komorami serca.

Wrodzone wady serca są najczęstszą wadą u noworodków, stanowią również częstą przyczynę śmierci w okresie noworodkowym oraz w pierwszym roku życia dziecka. Z tego powodu echokardiografia płodu została obecnie zaproponowana jako część badania przesiewowego u wszystkich ciężarnych matek.

Mimo to, nie wchodzi jeszcze w zakres standardowych badań wymaganych w każdym trymestrze normalnej ciąży. Jeśli twój położnik lub specjalista od ultrasonografii ma jakiekolwiek wątpliwości, zleci to badanie.