Co to jest dysbioza jelitowa i jak wpływa na nasze zdrowie?

Mikrobiota odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia, ponieważ współdziała z funkcjami przewodu pokarmowego i układu nerwowego. Dowiedz się, czym jest, jakie ma funkcje i jak można doprowadzić do zaburzenia jej równowagi, powodując dysbiozę jelitową.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyczka Mariana Sánchez Huergo.

Ostatnia aktualizacja: 09 sierpnia, 2022

Dysbioza jelitowa odnosi się do utraty pożytecznej masy bakteryjnej lub mikroflory jelitowej. Problem ten bardzo często występuje w populacji, szczególnie w krajach uprzemysłowionych.

Ponadto dysbioza jelitowa wiąże się z występowaniem chorób autoimmunologicznych, stanów zapalnych, alergii, otyłości, a także innych chorób przewlekłych. Dlaczego jednak powstaje i co do niej prowadzi?

Przede wszystkim należy wziąć pod uwagę, że florę jelitową uznano w ostatnich latach za osobny narząd w naszym organizmie. Wniosek ten wysnuto, ponieważ pełni ona różnorodne funkcje, które wpływają na stan zdrowia i metabolizm składników odżywczych.

Co to jest mikrobiota? Stan symbiozy i dysbioza jelitowa

Na początek musimy porozmawiać o tym, czym jest ten niedawno uznany “narząd”. Mikrobiota to mianowicie zbiorowisko różnych mikroorganizmów rozmieszczonych w całym ludzkim ciele (skórze, ustach, oczach, narządach płciowych i, obficie, w jelicie).

Te populacje tworzą wzajemnie korzystną relację z gospodarzem, znaną jako stan symbiozy. Dowodzi tego badanie opublikowane w World Journal of Gastrotenterology. Kiedy jednak występuje brak równowagi i relacja z mikrobiotą staje się szkodliwa, mówimy o dysbiozie jelitowej.

Wiele osób określa mikroflorę jelitową jako „narząd metaboliczny”, ponieważ bierze ona udział w następujących procesach:

• W pierwszej kolejności zachowuje integralność błony śluzowej.
• Stanowi ponadto pierwszą barierę dla mikroorganizmów chorobotwórczych, takich jak E. Coli.
• Reguluje również funkcje komórek układu odpornościowego.
• Wreszcie sprzyja syntezie witamin takich jak K, D i kompleks B.

Charakterystyka mikroflory jelitowej

Skład mikrobioty jest dość złożony i może ulegać zmianom (ostrym lub przewlekłym). Dochodzi do tego pod wpływem czynników egzogennych (takich jak styl życia, nawyki, interakcje z patogenami i / lub chemikaliami, czynnikami środowiskowymi) i endogennych (genetyka).

Co ciekawe, wiadomo, że w organizmie człowieka jest więcej mikroorganizmów niż samych komórek. W szczególności w organizmie żyje ponad 1000 gatunków bakterii (100 miliardów bakterii), chociaż przeważają gatunki z rodzaju Firmicutes i Bacteroidetes.

Ludzka mikrobiota

Wzrost populacji drobnoustrojów kolonizujących jelita następuje od urodzenia. Proces ten wzmacnia się, jeśli nastąpił poród siłami natury i w ciągu pierwszych 6 miesięcy dziecko jest wyłącznie  karmione piersią. Wraz z pożywieniem i interakcją ze środowiskiem zaczynają pojawiać się zmiany w składzie mikrobioty, które określą stan zdrowia jednostki.

Według badania opublikowanego w Hiszpańskim Przeglądzie Endokrynologii Dziecięcej przez Tinahones F i wsp., dominującymi mikroorganizmami w przewodzie pokarmowym człowieka są:

• Żołądek: Helicobacter pylori (Proteobacteria), Lactobacillus (Firmicutes), Streptococcus (Firmicutes)
• Dwunastnica: Bacteroides (Bacteroidetes), Lactobacillus (Firmicutes), Streptococcus (Firmicutes), Staphylococcus (Firmicutes).
• Jelito czcze: Bacteroides (Bacteroidetes), Lactobacillus (Firmicutes), Streptococcus (Firmicutes), Bacillus (Firmicutes).
• Jelito kręte: Bacteroides (Bacteroidetes), Clostridium (Firmicutes), Enterobacteriaceae (Proteobacteria), Enterococcus (Firmicutes), Lactobacillus (Firmicutes), Veillonella (Firmicutes).
• I wreszcie okrężnica: Bacteroides (Bacteroidetes), Bacillus (Firmicutes), Bifidobacterium (Actinobacteria), Clostridium (Firmicutes), Enterococcus (Firmicutes), Eubacterium (Firmicutes), Fusobacterium (Fusobacteria), Peptostreptococusic (Firmicutes), Streptococcus (Firmicutes).

Co to jest dysbioza jelitowa?

Dzięki licznym badaniom wiadomo, że mikrobiota (a szczególnie mikrobiota jelitowa) odgrywa ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Jednak gdy dochodzi do zaburzeń jej populacji sprzyja to rozwojowi różnych chorób.

O dysbiozie jelitowej mówimy wtedy, gdy występuje nierównowaga między strukturą a składem populacji drobnoustrojów obecnych w jelicie. Zmiana ilościowa i jakościowa mikrobioty może bezpośrednio lub pośrednio przyczyniać się do rozwoju wielu patologii.

Oś jelitowo-mózgowa i mikroflora jelitowa

Przewód pokarmowy i układ nerwowy są ściśle połączone poprzez oś znaną jako „jelito-mózg”. Jest to złożony dwukierunkowy system, w którym układ jelitowy i ośrodkowy układ nerwowy oddziałują ze sobą. To wzajemne oddziaływanie odbywa się z kolei poprzez obwody hormonalne, odpornościowe i neurologiczne.

Fakt ten doprowadził do powstania wielu teorii na temat wieloczynnikowego pochodzenia chorób neuropsychiatrycznych (takich jak zaburzenia ze spektrum autyzmu i depresja), metabolicznych (takich jak cukrzyca i otyłość) i nowotworów (takich jak rak jelita grubego).

Charakterystyka osi jelitowo-mózgowej

Ostatnie badania wskazują na silny związek między osią jelitowo-mózgową a składem mikroflory jelitowej z rozwojem wielu chorób. Konkretnie:

• Wiadomo, że istnieją sygnały neuronalne, które wpływają na funkcje motoryczne, czuciowe i wydzielnicze w przewodzie pokarmowym, które z kolei regulują procesy zapalne i strukturę mikrobioty.
• Ponadto sygnały jelitowe mogą regulować funkcje w układzie nerwowym.

Jak się wiąże dysbioza jelitowa z otyłością

Według badań opublikowanych w Nutrients przez Niccolai E i wsp., kiedy organizm jest poddawany przewlekłemu stresowi, uwalniany jest ładunek kortyzolu, który zmienia przepuszczalność jelita i jego barierę ochronną. W związku z tym wpływa na skład mikrobioty, powodując dysbiozę jelit.

W konsekwencji mikroflora jelitowa powoduje zaburzenia:

• Począwszy od neuroprzekaźników, które regulują sygnały apetytu i sytości (takie jak serotonina).
• Zwiększa produkcję zapalnych cytozyn.
• Powoduje zaburzenia w magazynowaniu tłuszczu

Zmiany te następnie tworzą środowisko sprzyjające dla rozwoju poważnych zaburzeń metabolicznych i niezrównoważonych zachowań żywieniowych.

Znaczenie utrzymania równowagi mikroflory

Na koniec należy podkreślić znaczenie utrzymania odpowiedniego składu populacji drobnoustrojów w jelicie. W związku z tym wiadomo, że charakterystyka diety i czynniki genetyczne mają decydujący wpływ na strukturę mikrobioty.

Tak więc zróżnicowana dieta, obejmująca duże spożycie warzyw, owoców, zbóż i pełnych nasion, dostarcza błonnika jako głównego pożywienia dla bakterii jelitowych.

A jak środki należy podjąć aby w naszym organizmie nie rozwinęła się dysbioza jelitowa? Przede wszystkim ograniczyć lub całkowicie wyeliminować spożywanie przetworzonej żywności bogatej w cukry lub substancje słodzące. Ponadto warto stosować techniki radzenia sobie ze stresem takie jak praktyka medytacji, ćwiczenia fizyczne i oddechowe.