Badanie cytologiczne - na czym polega?

Wśród rozmaitych badań i testów, jakie każda kobieta powinna wykonywać regularnie w celu wykrycia jakichkolwiek nieprawidłowych zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy, jest badanie cytologiczne. Dowiedz się, na czym ono polega!

Badanie cytologiczne jest rutynowym testem medycznym stosowanym do wykrywania zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy u kobiet. Ponadto badanie cytologiczne pomaga również rozpoznać szereg innych problemów z prawidłowym funkcjonowaniem żeńskiego układu rozrodczego.

Wyniki badania cytologicznego tradycyjnie przedstawiano w oparciu o skalę Papanikolau. Nazwa ta pochodzi od nazwiska jej twórcy, lekarza Jeorjusa Papanikolau. Ten amerykański ginekolog greckiego pochodzenia był jednym z pionierów diagnostyki raka szyjki macicy.

Badanie cytologiczne to nic innego jak diagnostyczne badanie mikroskopowe komórek pobranych ze śluzówki pochwy. Bywa nazywane również rozmazem szyjkowym, cytologią albo testem Pap. Jego celem jest wykrycie możliwych nieprawidłowości na poziomie komórkowym w obrębie szyjki macicy, które mogłyby prowadzić do rozwoju zmian nowotworowych.

Badanie cytologiczne – co to takiego?

Cytologia to badanie polegające na pobraniu rozmazów z pochwowej części szyjki macicy. Jego celem jest wczesne wykrycie zmian nowotworowych jeszcze w stadium przedklinicznym, czyli zanim pojawią się pierwsze objawy rozwijającego się raka.

Innymi powszechnymi patologiami, jakie pozwala wykryć badanie cytologiczne są rozmaite stany zapalne i infekcje.

Z dalszej części artykułu dowiesz się, w jakim wieku należy zacząć regularnie poddawać się cytologii oraz jak często warto to robić, aby wykryte zmiany nowotworowe nie stanowiły śmiertelnego zagrożenia dla naszego organizmu?

Na czym polega badanie cytologiczne?

Test Pap umożliwia wczesne wykrycie chorób związanych z szyjką macicy, w tym przede wszystkim zmian nowotworowych w jej obrębie. Badanie to jest wykonywane w gabinecie ginekologicznym przez wykfalifikowanego w tej dziedzinie lekarza specjalisty.

Zwykle nie ma problemu i badanie cytologiczne można przeprowadzić niemalże w każdym gabinecie, nawet w wielu podstawowych placówkach zdrowotnych. Nie wymaga ono zastosowania bardzo specjalistycznego sprzętu, a jego przeprowadzenie zajmuje niewiele czasu.

Tego typu badanie może być dla kobiety przyczyną niewielkiego dyskomfortu. Generalnie jednak nie jest bolesne ani nie powinno wiązać się z żadnymi obawami, wstydem czy strachem.

Kontrolne badanie ginekologiczne

Lekarz ginekolog może dodatkowo zbadać również jajowody, pęcherz moczowy i odbytnicę. W celu uzyskania dobrej widoczności wnętrza tego obszaru lekarz wkłada wziernik do pochwy pacjentki, aby ją poszerzyć. Po przeprowadzeniu kontroli wizualnej lekarz przystępuje do pobrania próbki tkanki z szyjki macicy.

Jak wygląda badanie cytologiczne?

• Pacjenta usadawia się wygodnie na fotelu ginekologicznym i usiłuje maksymalnie się rozluźnić.
• Jak już wspomnieliśmy wyżej, lekarz musi włożyć do pochwy wziernik, aby uzyskać dobrą widoczność badanego obszaru.
• Następnie lekarz pobiera z nabłonka szyjki macicy wydzielinę zawierającą komórki błony śluzowej macicy. Używa do tego specjalnej szczoteczki o elastycznych włóknach, wyglądem przypominającej trójząb.
• Aby uzyskać jak najbardziej wiarygodny wynik, zazwyczaj pobiera się rozmaz z dwóch miejsc: tarczy szyjki macicy oraz kanału, który znajduje się nieco głębiej.
• Próbki nanoszone są na specjalne szkiełka i niemalże natychmiast są utrwalane specjalnymi odczynnikami. Następnie wysyłane są do laboratorium w celu przeprowadzenia ich specjalistycznej analizy. Specjalista w tej dziedzinie, czyli cytolog, obserwuje komórki w dużym powiększeniu. A zatem jest w stanie wykryć nawet najmniejsze zmiany w ich kształcie, budowie czy wyglądzie.
• Wyniki są dostępne po kilku dniach. Pacjentka powinna wrócić do gabinetu, by wspólnie z ginekologiem dokonać interpretacji wyników.

W jakim wieku należy wykonywać badanie cytologiczne?

Generalnie zaleca się, aby pierwsza wizyta u ginekologa miała miejsce tuż po rozpoczęciu współżycia płciowego lub gdy występują jakiekolwiek niepokojące objawy w obrębie narządów rodnych u nastolatek. Od dawien dawna wiek, w którym kobieta powinna po raz pierwszy udać się do gabinetu ginekologicznego jest w naszym kraju tematem budzącym wiele kontrowersji.

Jeszcze kilka lat temu lekarze zalecali, aby młode kobiety po raz pierwszy poddawały się badaniu cytologicznemu w wieku 16-18 lat. Obecnie jednak lekarze są zdania, że nie ma potrzeby, aby zdrowe nastolatki, które jeszcze nie zainicjowały współżycia seksualnego, poddawały się badaniu ginekologicznemu ani cytologicznemu.

Idealnym momentem na rozpoczęcie monitorowania zdrowia narządów rodnych kobiety jest rozpoczęcie przez młodą kobietę współżycia seksualnego. Od tego momentu należy regularnie zgłaszać się na badania kontrolne. W pozostałych przypadkach należy to robić wówczas, gdy pojawiają się nieprawidłowości lub jakiekolwiek niepokojące objawy.

Rzeczywiście, rozpoczęcie aktywności seksualnej implikuje zwiększone ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), co w niektórych przypadkach może prowadzić do rozwoju zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy.

Jednocześnie zwiększa się także ryzyko zarażenia innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz rozmaitych infekcji.

Jak często należy przeprowadzać test Pap?

Lekarze i specjaliści zalecają przeprowadzanie badania cytologicznego regularnie, zwłaszcza w przypadku kobiet seksualnie aktywnych.

Chociaż do tej pory uważano, że test Pap powinno się wykonywać raz w roku, obecnie panuje tendencja indywidualnego podejścia do pacjentki. To sam lekarz decyduje o częstotliwości poddawania się cytologii, mając na względzie jej indywidualne uwarunkowania i historię badań. 

Częstotliwość wykonywania cytologii zależy w wielkiej mierze od historii kobiecych chorób nowotworowych w rodzinie lub osobistych wcześniejszych problemów zdrowotnych.

Jeśli brak przypadków raka szyjki macicy w rodzinie, kobieta nie przedstawia żadnych szczególnych objawów, a wyniki cytologii z ostatnich lat (zazwyczaj bierze się pod uwagę ostatnie 3 lata) są negatywne, prawdopodobnie lekarz wydłuży czas między kolejnymi badaniami cytologicznymi.

W powyższym przypadku zalecenia są następujące:

• Kobiety w wieku 21-29 lat powinny wykonywać badanie cytologiczne co trzy lata.
• Kobiety w wieku 30-65 lat powinny wykonywać badanie cytologiczne co trzy do pięć lat, w zależności od indywidualnego stanu zdrowia.
• Po 65. roku życia okresowe badania cytologiczne generalnie nie są już konieczne. Nie należy ich jednak zaniedbywać w konkretnych przypadkach, takich jak zakażenie wirusem HIV, niedobór odporności czy historia tego typu chorób.

Mimo szerokiej dostępności badania i jego bezbolesności wciąż niewielki odsetek kobiet regularnie poddaje się badaniu cytologicznemu. Warto mieć jednak świadomość, że pozwala ono na bardzo wczesne wykrycie jakichkolwiek zmian nowotworowych. A co za tym idzie, umożliwia całkowite wyleczenie pacjentki.

Ponadto badanie to umożliwia wykrycie rozmaitych stanów zapalnych i nadżerek, które również mogą mieć niszczycielski wpływ na zdrowie kobiety.