Arytmia serca – wszystko co musisz o niej wiedzieć

Zmiany i nieregularności rytmu serca oraz tętna są częste. Na szczęście w wielu przypadkach nie oznaczają żadnego poważnego problemu. Sprawa wygląda jednak inaczej, kiedy pojawia się arytmia serca.

Przejrzane i zatwierdzone przez: lekarz José Gerardo Rosciano Paganelli.

Napisany przez Equipo Editorial

Ostatnia aktualizacja: 18 kwietnia, 2023

W tym artykule wyjaśnimy czym jest arytmia serca, czym różnią się jej odmiany i przyjrzymy się też potencjalnym zagrożeniom oraz metodom leczenia tego schorzenia.

Czym jest arytmia serca?

Przede wszystkim, arytmia serca to zmiany bez żadnego fizjologicznego podłoża, które wpływają na rytm i tempo bicia serca. Tempo odnosi się do ilości uderzeń serca na minutę, a rytm może być regularny lub nieregularny. Arytmia serca jest więc zaburzeniem, które wpływa na rytm serca oraz puls.

Jeśli denerwujemy się z jakiegoś powodu i nasz puls rośnie, nie musi to oznaczać choroby. W rzeczywistości oznacza to po prostu, że tempo bicia naszego serca wzrasta wskutek napięcia spowodowanego zdenerwowaniem. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy czujemy się zagrożeni.

Z drugiej strony, jeśli zmiany zachodzą bez powodu, czy raczej nie można znaleźć powodu podniesionego tempa bicia serca, uznaje się, że jest to nieprawidłowość. W takim przypadku, udaj się koniecznie do lekarza, który powinien zlecić dokładne badania.

Pamięta, że arytmia serca może polegać nie tylko na wzroście ale i na spadku tempa bicia serca, a także na zaburzeniu regularności rytmu.

Arytmia serca może powstać wskutek:

• Zaburzeń rytmu pracy serca
• Zmian w pracy układu bodźcotwórczo-przewodzącego
• Wystąpienia obu tych czynników jednocześnie.

Tachykardia (tachyarytmia)

Tachykardia zwana jest częstoskurczem. Jest diagnozowana gdy wykryje się co najmniej trzy serie uderzeń w tempie większym niż 100 uderzeń na minutę. Zależnie od źródła pochodzenia, możemy wyróżnić dwa rodzaje tachykardii:

• Tachykardia nadkomorowa: powstaje nad pęczkiem Hisa. Na zapisie elektrokardiograficznym pojawią się wąskie (<0.12 sekundy) zespoły QRS.
• Tachykardia komorowa: powstaje pod pęczkiem Hisa. Na zapisie elektrokardiograficznym pojawią się szerokie (>0.12 sekundy) zespoły QRS.

Ekstrasystole

Ekstrasystole przedsionkowe pojawiają się w wyniku zadziałania rozrusznika ektopowego w przedsionku. Dochodzi do zaawansowanej depolaryzacji, która z kolei prowadzi do powstania “przedwczesnego” bicia serca.

Po uderzeniu ektopowym następuje krótka przerwa, a po niej normalne uderzenie serca. Impuls na poziomie węzła przedsionkowo-komorowego powoduje ekstrasystole przedsionkowo-komorowe. W rezultacie aktywacja komór jest standardowa podczas gdy przedsionki aktywowane są wstecznie.

Tachykardia

1. Tachykardia zatokowa jest normalną odpowiedzią organizmu na wiele sytuacji takich jak na przykład ćwiczenia fizyczne, niepokój, ból, gorączka czy spożycie kofeiny. Samej tachykardii nie trzeba leczyć. Leczenie ukierunkowane jest na jej przyczynę. Tachykardia zatokowa powoduje po prostu wzrost tempa bicia serca. W tym przypadku, uderzenia serca inicjowane są w węźle zatokowo-przedsionkowym, naszym “prawdziwym rozruszniku”, ale ich częstotliwość przekracza 100 uderzeń na minutę.
2. Tachykardia przedsionkowa powstaje w rozruszniku ektopowym i wiąże się z podwyższoną częstotliwością wyzwalania. Praca normalnego rozrusznika jest wtedy ograniczana a jego zadania przejmuje rozrusznik ektopowy i to on wyzwala uderzenia serca. To bardzo nietypowy proces. Tempo uderzeń serca stale rośnie, osiąga maksymalną wartość po czym spada. Leczenie obejmuje zastosowanie leków beta-adrenolitycznych lub blokerów kanału wapniowego.
3. Tachykardia komorowa: powstaje w rozruszniku ektopowym poniżej pęczka Hisa. Głównym powodem pojawiania się tego rodzaju tachykardii jest wystąpienie zawału mięśnia sercowego w przeszłości.

Migotanie przedsionków

Migotanie przedsionków to najczęstszy typ arytmii ekstrasystolicznej. Polega ono na nieefektywnych skurczach przedsionka spowodowanych bardzo szybkim, nieregularnym i niezsynchronizowanym rytmem serca. Krew przestaje krążyć, ponieważ skurcze przedsionków nie są prawidłowe.

• Zastój krążenia powoduje, że wzrasta prawdopodobieństwo powstania zakrzepów, co z kolei prowadzi do zwiększonego ryzyka pojawienia się zatorów. Migotanie przedsionków jest najczęstszą przyczyną powstawania zatorów (zatorów płucnych, udarów mózgu itp.).
• Kiedy komory nie wypełniają się poprawnie krwią, zmniejsza się ilość krwi przepompowywanej przez serce i docierającej do wszystkich komórek ciała.
• Ostatecznie wraz z gromadzeniem się coraz większej ilości krwi, rośnie ciśnienie w przedsionkach co może prowadzić do możliwego obrzęku płuc.

Leczenie:

• Uregulowanie rytmu zatokowego i spowolnienie pracy komór.
• Zapobieganie powstawaniu zatorów.
• Zapobieganie występowaniu arytmii.

Kardiowersja elektryczna lub farmakologiczna stosowana jest do regulowania rytmu zatokowego. Kiedy rytm pracy serca pacjenta jest pod kontrolą, leki beta-adrenolityczne pomagają utrzymać częstotliwość skurczy na odpowiednim poziomie.

Ponadto możliwe jest zastosowanie leków przeciwzakrzepowych lub przeciwpłytkowych, co pomoże zapobiegać powstawaniu zatorów. Leki przeciw-arytmiczne zapobiegają nawrotowi nieprawidłowości.

Migotanie komór

Migotanie komór pojawia się zazwyczaj w wyniku tachykardii komorowej. To oznacza, że wskutek zaistnienia nieregularnego, gwałtownego i całkowicie nieefektywnego rytmu serca dochodzi do asystolii i pacjent umiera w ciągu kilku minut.

Czas jest w tym przypadku najważniejszy. Jeśli nie można uzyskać dostępu do defibrylatora, wykonywanie resuscytacji krążeniowo-oddechowej jest konieczne do momentu przyjazdu zespołu medycznego wyposażonego w defibrylator. Obejrzyj ten film by zapoznać się z procedurą wykonywania resuscytacji.

Natychmiastowe zastosowanie defibrylacji elektrycznej lub resuscytacji jest konieczne by utrzymać pacjenta przy życiu.

Bradykardia (bradyarytmia)

Bradykardia zatokowa: Zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego

Spadek tętna poniżej 60 uderzeń na minutę zachodzi wskutek zmian w węźle zatokowo-przedsionkowym, który jest naszym rozrusznikiem. Uszkodzenia węzła zatokowo-przedsionkowego mogą wystąpić z powodu takich czynników jak:

• Hipoperfuzja
• Uszkodzenie farmakologiczne
• Choroba Chagasa
• Pewne choroby układowe, na przykład niedoczynność tarczycy

Przedsionkowo-komorowy blok serca

Do bloku dochodzi gdy transmisja impulsu elektrycznego pomiędzy przedsionkami a komorami jest opóźniona. Arytmie tego rodzaju klasyfikuje się do trzech kategorii, zależnie od stopnia zaawansowania:

• Blok pierwszego stopnia: następuje spadek prędkości transmisji impulsu, ale nie zachodzi blokada.
• Blok drugiego stopnia: następuje częściowa blokada przepływu impulsów. Ten blok dzieli się na dwa podtypy, typ 1 (czyli blok typu Mobitz I, zwany dawniej blokiem Wenckebacha) oraz blok typu 2, czyli blok typu Mobitz II (dawniej zwany blokiem Mobitza).
• Typ 1: prędkość przepływu sygnału zmniejsza się stopniowo do momentu, w którym wystąpi blokada jego transmisji. Następnie powraca normalny rytm serca. Ten typ bloku jest uważany za bezobjawowy i niegroźny.
• Typ 2: dochodzi do nagłej blokady przepływu sygnału elektrycznego. Ten typ jest rzadziej spotykany, ale jest poważny, gdyż może zakończyć się całkowitą blokadą. Blokada ta może występować w określonej sekwencji lub też nieregularnie. Zazwyczaj wszczepia się pacjentowi rozrusznik.
• Blok trzeciego stopnia: całkowita blokada przepływu impulsów elektrycznych. Przedsionki i komory tracą połączenie. Objawy będą zależały od tego, czy uruchomi się “rytm ucieczki”. Blok ten polega na powstawaniu uderzeń serca poniżej poziomu blokady, co pozwala na kontynuację cyklu pracy serca. Konieczne jest zastosowanie rozrusznika.