Wysięk w osierdziu - czy jest groźny

Wysięk w osierdziu to patologiczna obecność dużej ilości płynu w osierdziu- strukturze serca. Przeczytaj i dowiedz się jak się diagnozuje ten stan.

Podstawowym badaniem określającym czy występuje wysięk w osierdziu jest echokardiografia lub echokardiogram. Inne testy obejmują elektrokardiogram, prześwietlenie klatki piersiowej, tomografię komputerową i rezonans magnetyczny.

Jest to stan zapalny blaszek znajdujących się w sercu człowieka. Ma on różne możliwe przyczyny, ale zazwyczaj towarzyszy mu gromadzenie się płynu w tak zwanym worku osierdziowym.

Jakie testy wykrywają wysięk w osierdziu?

Wysięk w osierdziu to stan, w którym dochodzi do nadmiernego gromadzenia się płynu między sercem a osierdziem. To ostatnie to swoisty worek okrywający serce. Szacuje się, że po przekroczeniu objętości 50 ml płynu występuje wysięk. Jak więc możemy wykryć taki stan oznaczający wysięk w osierdziu?

Pomiędzy sercem a osierdziem zawsze znajduje się cienka warstwa płynu. Nie przeszkadza to w pracy tego mięśnia. Jednak gdy stan ten jest patologiczny oznacza chorobę lub uraz, może dojść do zapalenia. To z kolei zwiększa ilość płynu jeszcze bardziej.

Czasami wysięk w osierdziu można uzyskać bez wcześniejszego pojawienia się zapalenia.

Występowanie

Najczęstszą przyczyną wysięku w osierdziu jest zakażenie wirusowe. Często przebiega ono z jednoczesnym zapaleniem mięśnia sercowego. Zakażenie bakteryjne w tych czasach występuje bardzo rzadko, z wyjątkiem przypadków gruźlicy.  Zdarza się to najczęściej przy chorobie AIDS – gdy układ odpornościowy jest osłabiony.

Sposoby pozwalające wykryć wysięk w osierdziu

Echokardiogram- wysięk w osierdziu

Obrazy z echokardiogramu, to jedna z miar do wykrywania wysięku w osierdziu. Ta technika jest jedną z najczęściej stosowanych w diagnozowaniu chorób serca i najczęściej stosowaną metodą ilościowego określania nagromadzonej w osierdziu cieczy.

Echokardiogram jest zazwyczaj najpopularniejszym preferowanym badaniem do wykrywania wysięku osierdziowego. Nazywa się go również echokardiografią lub USG serca i jest to badanie, które pozwala lekarzom zobaczyć całą strukturę serca i zbadać jego zdolność do prawidłowego pompowania krwi.

Echokardiogram dopplerowski pozwala również lekarzom określić dokładną prędkość przepływu krwi z serca. Z technicznego punktu widzenia dwuwymiarowy echokardiogram w trybie M jest idealną techniką do diagnozowania, oceny ilościowej i monitorowania wysięku osierdziowego.

Badanie to umożliwia w sposób nieinwazyjny ocenę anatomii serca, a także ocenę ruchu mięśnia sercowego i zastawek  oraz przepływ krwi w obrębie przedsionków i komór serca. Ocenia też duże naczynia sercowe (aorta, żyły główne, tętnica i żyły płucne) i naczynia wieńcowe.

Należy zauważyć, że istnieją zasadniczo dwa rodzaje echokardiogramu. Pierwszy z nich określany jest jako przezklatkowy, w którym urządzenie jest umieszczane na klatce piersiowej, nad sercem i emituje ultradźwięki. Drugim rodzajem jest przezprzełykowy, w którym urządzenie wprowadza się do przewodu pokarmowego aż do przełyku.

Ta ostatnia opcja dostarcza bardziej szczegółowych danych.

Elektrokardiogram

Jest to metoda pośrednia polegająca na rejestracji czynności mięśnia sercowego z powierzchni klatki piersiowej w postaci różnicy napięć pomiędzy dwiema elektrodami. Technik lub lekarz graficznie odczytuje zapis w formie krzywej elektrokardiograficznej, na specjalnym papierze milimetrowym bądź na ekranie monitora.

Generalnie lekarze mogą zauważyć pewne nieprawidłowości w zespole QRS –  fragmencie zapisu elektrokardiograficznego. Jest to wektor, który odzwierciedla sumę wszystkich wyładowań elektrycznych, które występują w komórkach komór. Ogólnie rzecz biorąc, gdy występuje wysięk osierdziowy, lekarze mogą zauważyć zmniejszenie napięcia zespołu QRS.

Podobnie w takich przypadkach mogą zaobserwować spłaszczenie załamków T. Jeśli wysięk jest bardzo silny i występuje blokada, mogą zaobserwować przemianę wykresu elektrycznego. Zazwyczaj załamek P wydaje się szeroki i bimodalny, co sugeruje nieprawidłowość w przepływie krwi.

RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny

Urządzenie rezonansu magnetycznego

Chociaż na zdjęciu rentgenowskim można zobaczyć zmiany strukturalne w sercu, najlepsze wyniki daje rezonans magnetyczny.

Radiografia klatki piersiowej to zdjęcie rentgenowskie, które pozwala lekarzom zobaczyć wszystkie narządy w okolicy klatki piersiowej. Tomografia komputerowa osiowa, czyli tomografia komputerowa, to badanie wykorzystujące również promieniowanie rentgenowskie i umożliwiające lekarzom uzyskanie obrazów w postaci przekrojów lub w trzech wymiarach.

Z kolei obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) jest badaniem, w którym lekarze uzyskują szczegółowe obrazy wnętrza ciała w dwóch lub trzech wymiarach. Dostarcza znacznie bardziej szczegółowych informacji niż zwykłe prześwietlenie lub skan CAT.

Kiedy pojawia się wysięk osierdziowy, następuje zmiana sylwetki serca, którą można wykryć w jednym lub wszystkich testach. Zazwyczaj sylwetka ta powiększa się, gdy w worku osierdziowym gromadzi się ponad 250 ml płynu.

Jednak tylko przy więcej niż 50 ml objętości płynu można mówić o patologicznym wysięku osierdziowym. Dlatego na przykład prześwietlenie klatki piersiowej nie pokazuje powiększonej sylwetki, nawet jeśli występują nieprawidłowości. Skany CAT i MRI są znacznie bardziej rozstrzygające i są często używane.

Ocena ilościowa wysięku w osierdziu

Nie ma ogólnie przyjętych kryteriów ilościowego określania objętości wysięku osierdziowego. Dzieje się tak, ponieważ wszystkie metody mają ograniczenia w określaniu rzeczywistej ilości płynu w worku osierdziowym.

Najbardziej akceptowaną techniką kwantyfikacji jest ta zaproponowana przez doktora Weitzmana. Opiera się na echokardiografii M-mode. Proponuje dodanie wolnych od echa przestrzeni w przednich i tylnych workach na końcu rozkurczu.

Nazywają to niewielkim wysiękem, gdy suma objętości płynu wynosi 10 mm lub mniej; średnim ( między 10 a 19 mm) lub poważnym, gdy wynosi 20 mm lub więcej.

Ważne jest, aby przed postawieniem diagnozy wykluczyć obecność guzów serca i torbieli osierdzia. Ponadto lekarze powinni sprawdzić, czy nie ma wysięku w opłucnej ani obecności nadmiaru tłuszczu nasierdziowego.