Witamina A: za co odpowiada i jak działa?

Witaminę A można znaleźć w żywności, takiej jak ryby, mleko oraz owoce i warzywa w kolorze pomarańczowym. Utrzymuje nasze oczy w dobrym stanie, a także wzmacnia wzrok i układ odpornościowy. Promuje także zdrowszą skórę. Czytaj dalej, aby dowiedzieć się więcej o jej korzyściach zdrowotnych i źródłach.

Napisane i zweryfikowane przez dietetyk Anna Vilarrasa.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Witamina A rozpuszcza się się w tłuszczach i występuje naturalnie w niektórych produktach spożywczych. Przejawia się jako retinol w produktach pochodzenia zwierzęcego i jako forma prowitaminy A w owocach i warzywach.

Jak w przypadku wszystkich witamin, ludzie potrzebują jej w niewielkich ilościach, aby zachować zdrowie. Dlatego też powinniśmy dodać ją do naszej codziennej diety. Ale co takiego robi witamina A?

Funkcje i korzyści zdrowotne płynące z witaminy A

Witamina A jest niezbędna do rozwoju niektórych funkcji organizmu. Oddziałuje ona na wiele układów.

Funkcjonowanie układu odpornościowego

Po pierwsze, witamina A ma działanie przeciwinfekcyjne i jest kluczowa do normalnego funkcjonowania układu odpornościowego. Zapobiega infekcjom, szczególnie układu oddechowego. Wpływa na infekcje gardła, zapalenie gardła, zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli i tym podobne.

Witamina A bierze udział w funkcjonowaniu układu odpornościowego i pomaga zapobiegać niektórym chorobom zakaźnym.

Rozmnażanie się i rozwój

Witamina A ogrywa ważną rolę w rozwoju embrionalnym. Jest to jedna z pierwszych jej funkcji, którą poznaliśmy.

Niedobór witaminy A podczas ciąży może prowadzić do problemów w tworzeniu dróg moczowych, przepony i nerek zarodków. Ponadto badania naukowe wykazały, że jest ona niezbędna do prawidłowego rozmnażania u obu płci.

Ochrona oczu

Witamina A jest niezbędna dla prawidłowego widzenia. Odpowiedni jej poziom umożliwia przekształcenie światła w sygnały elektryczne, które mózg może interpretować. Witamina ta poprawia także widzenie i zapobiega ślepocie nocnej (zmniejszone widzenie w warunkach słabego oświetlenia).

Pomaga również zapobiegać niektórym chorobom oczu dzięki działaniu przeciwutleniającemu: starczowzroczności, zwyrodnieniu plamki żółtej, zaćmie, jaskrze, dalekowzroczności, krótkowzroczności lub odwarstwieniu siatkówki.

Działanie przeciwutleniające

Kolejną cechą witaminy A jest to, że jest ona doskonałym przeciwutleniaczem. Może zapobiegać rozwojowi niektórych chorób zwyrodnieniowych, takich jak choroba Alzeimera, choroba niedokrwienna serca i przewlekłe choroby płuc. Naukowcy uważają, że może także zapewniać ochronę przed rozwojem innych chorób niezakaźnych, takich jak rak.

Wpływ na skórę i błony śluzowe

Witamina A pomaga zachować dobry stan skóry. Ponadto doskonale chroni błony śluzowe, zwłaszcza przewodu pokarmowego i oddechowego. Nasz organizm potrzebuje jej do regeneracji tkanek, więc witamina ta jest dobrym lekiem na gojenie się ran w przewodzie pokarmowym, na przykład w przypadku wrzodów lub uchyłkowatości.

Obecnie wiele produktów kosmetycznych zawiera witaminę A, ponieważ jest to składnik odżywczy, który pomaga chronić skórę przed pierwszymi oznakami starzenia.

Skąd brać witaminę A?

Wiemy już, dlaczego nasze ciało potrzebuje tego rodzaju witaminy, aby spełniać ważne funkcje życiowe. Ludzie nie mogą jej wytwarzać, dlatego musimy ją uzyskać z zewnętrznych źródeł.

Istnieją dwie różne formy:

1. Preformowana witamina A

Jest ona obecna w żywności pochodzenia zwierzęcego. Organizm może ją łatwo wchłonąć i przechowywać oraz hydrolizować do postaci retinolu. W tej grupie wyróżniają się:

• Wątróbka wołowa,
• Tran,
• Żółtko jaja,
• Masło i pełne mleko,
• Ryby, takie jak sardynki, śledzie, makrele, tuńczyk i łosoś.

2. Prowitamina A (prekursory witaminy A)

Niektóre karotenoidy roślinne są prekursorami witaminy A. Jest tak w przypadku beta-karotenu, który przekształca retinol poprzez działania enzymatyczne w jelicie.

Karotenoidy są obecne głównie w żółtych i pomarańczowych warzywach, ale występują one także w niektórych zielonych liściach. Żółte i pomarańcze pigmenty karotenoidów są „ukryte” pod kolorem chlorofilu. Najlepsze źródła karotenów to:

• Czerwona papryka, słodkie ziemniaki, dynia, marchewka
• Kantalupa, mango, brzoskwinia, nektarynka (w mniejszych ilościach)
• Szpinak, brokuły, boćwina i jarmuż

Aby lepiej wchłaniać witaminę A, należy ugotować warzywa i wymieszać je z odrobiną oliwy z oliwek.

Niektóre owoce i warzywa, zwłaszcza żółte i pomarańczowe, są świetnym źródłem beta-karotenu.

Skutki zdrowotne deficytu witaminy A

Niedobór witaminy A jest zwykle spowodowany długotrwałym złym odżywianiem. Nie jest to powszechne w krajach rozwiniętych, ale może występować w niektórych częściach Afryki i Azji Południowo-Wschodniej. Wynika to głównie z tego, że brakuje tam pokarmów bogatych w witaminę A.

Niektóre zaburzenia wpływające na wchłanianie tłuszczów do jelita mogą zwiększyć ryzyko niedoboru. Istotną rolę odgrywają w szczególności przewlekła biegunka, celiakia, niektóre problemy trzustki i niedrożność dróg żółciowych.

Niektóre objawy niedoboru witaminy A to:

• Przesuszona skóra, wysypka, łuszczenie się skóry i zmarszczki,
• Kruche paznokcie,
• Słabe widzenie, ślepota nocna i bardzo suche oczy,
• Brak apetytu i węchu,
• Zakażenia.

Lekarze stawiają diagnozę na podstawie oceny objawów i wyników badania krwi. Suplementacja jest dobrym sposobem, aby odwrócić tę sytuację – zawsze rób to jednak pod opieką lekarza, aby mógł ci on poradzić, jaką dawkę stosować do konkretnego przypadku.

Uważaj na nadmiar

Nadmierne spożycie witaminy A może być toksyczne. Doprowadza to do stanu zwanego hiperwitaminozą. Szacuje się, że spożywanie dawki 10-krotnie większej niż dzienna zalecana może być niebezpieczne.

Trudno jest doprowadzić do zatrucia poprzez spożywanie warzyw i owoców. Problem może pojawić się przy zażywaniu zbyt dużej ilości suplementów. Zawsze postępuj zgodnie z poradami lekarza lub pracownika służby zdrowia.

Ogólnie rzecz biorąc, jesienią łatwo jest napełnić talerz zielonymi, pomarańczowymi i żółtymi warzywami. Jeśli dodasz do swojej diety mleko, ryby i jajka, będziesz miał wszystko, czego potrzebujesz, aby powstrzymać niedobór witaminy A.