Urobilinogen w moczu: przyczyny i prawidłowe wartości

Urobilinogen jest pochodną bilirubiny powszechnie występującej w moczu. Podwyższone wartości mogą sugerować obecność choroby.

Napisane i zweryfikowane przez lekarz Maryel Alvarado Nieto.

Ostatnia aktualizacja: 24 sierpnia, 2022

Badanie lub analiza moczu jest najstarszym badaniem uzupełniającym i jednym z najczęściej zlecanych badań w praktyce medycznej. Interpretacja uzyskanych wyników powinna brać pod uwagę kontekst każdego pacjenta, aby uniknąć błędów diagnostycznych. Ten częściowy test określa obecność pewnych związków, takich jak urobilinogen, który jest odpowiedzialny za żółtawe zabarwienie moczu.

Stężenie urobilinogenu w moczu ocenia się zwykle za pomocą pasków testowych. Te plastikowe paski określają różne parametry poprzez wizualizację na podkładkach z odczynnikami ułożonymi dla każdego związku.

Następnie porównanie zabarwienia obserwowanego na każdej podkładce ze skalą dostarczoną przez producenta pozwala na oszacowanie względnego stężenia substancji w moczu.

Jak powstaje urobilinogen?

Urobilinogen jest pigmentem pochodzącym z metabolizmu bilirubiny. Pochodzi w dużej mierze z degradacji erytrocytów.

W tym procesie grupa hemowa hemoglobiny przekształca się w biliwerdynę, którą następnie enzym przekształca w bilirubinę. Ta cząsteczka, znana jako „nieskoniugowana” lub „pośrednia” bilirubina (NCB), ma konfigurację utrudniającą wydalanie, dlatego musi wiązać się z albuminą, która transportuje ją do wątroby.

Po dotarciu do wątroby, NCB wchodzi do komórki, gdzie sprzęża się z kwasem glukuronowym, tworząc bilirubinę bezpośrednią lub sprzężoną (CB). Bardziej rozpuszczalna konfiguracja tej formy umożliwia jej wydalenie do jelita przez żółć.

W jelicie flora bakteryjna przekształca część bilirubiny w szereg pigmentów znanych jako „urobilinogeny”, których pochodne nadają kałowi brązowe zabarwienie.

Krążenie jelitowo-wątrobowe

Jednak część urobilinogenu jest ponownie wchłaniana w jelicie do naczyń krwionośnych, uczestnicząc w krążeniu jelitowo-wątrobowym. Ponieważ urobilinogen jest dość rozpuszczalnym pigmentem, nie musi wiązać się z żadnymi białkami w celu transportu, jest wydalany z powrotem do żółci.

Jednak niewielki procent pozostaje w ogólnym obiegu. Po dotarciu do nerek jest filtrowany do moczu, nadając mu charakterystyczny bursztynowy kolor.

Prawidłowe wartości urobilinogenu

Gdy oznaczanie poziomu urobilinogenu w moczu przeprowadza się za pomocą pasków testowych moczu, otrzymana wartość jest jedynie szacunkowa. Dlatego ten rodzaj analizy uważa się za jakościową lub półilościową.

Podobnie, ponieważ urobilinogen jest związkiem łatwo utleniającym się, na jego rzeczywiste stężenie może wpływać ekspozycja na światło, zwłaszcza gdy przetwarzanie próbki zajmuje dużo czasu.

Firmy komercyjne uważają, że stężenie niższe niż 1 mg/dl mieści się w normalnych granicach. Jednak niektórzy autorzy zgadzają się, że stężenia do 3 mg/dl mogą nie wskazywać na patologie. Jednak zawsze należy to oceniać w kontekście każdego pacjenta.

Z drugiej strony brak urobilinogenu w analizie moczu zwykle nie ma znaczenia klinicznego ze względu na łatwą degradację tego pigmentu.

Przyczyny zwiększonego urobilinogenu w moczu

Sam urobilinogen nie jest uważany za parametr diagnostyczny choroby, ale jest klinicznie użyteczny w pewnych warunkach. Ponieważ chodzi o pigment będący produktem metabolizmu bilirubiny, interpretacja zmienionego wyniku zazwyczaj obejmuje analizę zachowania obu substancji.

Choroby związane z zapaleniem wątroby

Zapalenie wątroby powoduje stan zapalny i zmienne uszkodzenie tkanki wątroby. Najczęstsza przyczyna wiąże się z zakażeniem jednym z wirusów zapalenia wątroby.

W ostrych postaciach pojawiają się niespecyficzne objawy, a następnie rozpoczyna się faza żółtaczkowa, która charakteryzuje się wyraźnym zażółceniem skóry i błon śluzowych. Ta pigmentacja śluzówkowo-skórna wynika z akumulacji bilirubiny we krwi.

Podwyższony urobilinogen w moczu może służyć jako wczesne stwierdzenie uszkodzenia wątroby. Z tego powodu uważa się, że obecność nieistotnych objawów klinicznych wraz ze zmianami zwiększonego urobilinogenu w badaniu moczu może służyć jako wczesne podejrzenie choroby wątroby.

Niedokrwistość hemolityczna

W przypadku anemii hemolitycznych dochodzi do zwiększonego niszczenia erytrocytów. Przyczyny tego zjawiska są różne.

W miarę degradacji większej ilości hemoglobiny następuje wzrost stężenia bilirubiny, z przewagą frakcji pośredniej (CB). Ponieważ jednak czynność wątroby pozostaje niezmieniona, część tej substancji jest przekształcana w bilirubinę sprzężoną.

Ten niewielki wzrost CB pozwala na większe wydzielanie cząsteczki przez żółć, docierając do przewodu pokarmowego. Tam bakterie metabolizują ten związek, wytwarzając nieco większą ilość urobilinogenu niż jest normalnie syntetyzowana. Dlatego ten nadmiar ulega ponownemu wchłonięciu przez krążenie jelitowo-wątrobowe, a jego część jest filtrowana do moczu. W tym przypadku zostanie odnotowane zwiększone stężenie tej substancji.

Stany zmniejszające urobilinogen w moczu

Chociaż brak urobilinogenu nie jest uważany za objaw choroby, korelacja z objawami klinicznymi pacjenta pozwala na interpretację tego wyniku. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, gdy warunki pobierania i przetwarzania próbki moczu są optymalne.

Dlatego nie jest rozsądne, aby lekarze odrzucali w tych warunkach stwierdzenie zwiększonego urobilinogenu. Założenie, że wiąże się to z utlenianiem związku, nie zawsze jest poprawne.

Negatywny urobilinogen w moczu może być wyrazem obturacyjnej patologii dróg żółciowych. W takim przypadku pacjent zwykle zgłasza się również z bólem brzucha i żółtaczką (choć ta ostatnia może nie występować).

Ponadto stolec również staje się białawy (acholia) z powodu braku pigmentacji. Z drugiej strony mocz ma ciemny kolor (choluria) ze względu na przechodzenie bilirubiny sprzężonej (CB) przez filtrację nerkową.

Z drugiej strony stosowanie leków może również zmniejszać urobilinogen w moczu. Główną przyczyną tego zjawiska jest antybiotykoterapia sulfonamidami. Dlatego lekarze powinni zapytać, czy przyjmujesz jakieś leki, jeśli wystąpi ten objaw.

Podobnie należy podać ogólne zalecenia dotyczące prawidłowego pobrania i transportu próbki do laboratorium. Ma to na celu uniknięcie pomyłek w wynikach.