Uraz zębowy - jak postępować w takim przypadku?

Wiedza o tym, co zrobić, gdy doznamy urazu zębów, jest niezbędna, aby uszkodzone zęby miały lepsze rokowanie. W tym artykule dowiesz się, jak radzić sobie w tej sytuacji.

Napisane i zweryfikowane przez dentysta Vanesa Evangelina Buffa.

Ostatnia aktualizacja: 27 maja, 2022

Zarówno dzieci, jak i dorośli mogą doznać urazów zębów, chociaż dzieciństwo i okres dojrzewania to okresy, w których występują one najczęściej. Kiedy dzieci uczą się chodzić, podczas zabaw i uprawiania sportu, często zdarza się uraz zębowy.

Każdemu urazowi zęba towarzyszy chwila nerwów i rozpaczy. I dotyczy to nie tylko osoby, która go doznała, ale także tych, które jej towarzyszą. Ale ważne jest, aby wiedzieć, co zrobić szybko, aby przejąć kontrolę nad sytuacją i poprawić rokowanie. Sprawdź, co możesz zrobić, jeśli wystąpił uraz zębowy.

Czytaj dalej, ponieważ w tym artykule wyjaśniamy, jak musisz się zachowywać i co musisz zrobić, jeśli ty lub ktoś z twojej rodziny uderzy się w usta.

Co to jest uraz zębowy?

Uraz zębowy to uszkodzenie, które dotyczy zęba, kości i innych tkanek podtrzymujących. Do urazu dochodzi w wyniku uderzenia lub działania siły fizycznej na ten obszar. Zakłóca on estetykę uśmiechu, ale także zdolności przeżuwania i fonacji osoby.

Występuje często w dzieciństwie i okresie dojrzewania, w wyniku upadków przy pierwszych krokach dziecka. Na przykład kiedy uczy się ono poruszać w pozycji stojącej ale nie ma jeszcze wystarczającej równowagi.

Powstaje również na skutek uderzeń podczas zabawy lub podczas uprawiania niektórych sportów. Najbardziej dotknięte zęby to zazwyczaj górne siekacze, ponieważ są one najbardziej odsłonięte.

Występują różne objawy urazu jamy ustnej i o różnym nasileniu. Uraz zębowy może się skończyć złamaniami zębów lub ich ruchomością. Może również dojść do tego, że ząb znajdzie się w nieprawidłowym położeniu lub zostanie wyrzucany z jamy ustnej.

Ponadto mogą wystąpić urazy tkanek miękkich jamy ustnej, takie jak skaleczenia warg, języka i policzków, którym towarzyszy obfite krwawienie i stany zapalne.

Najpoważniejsze przypadki mogą nawet naruszyć kości podtrzymujące zęby. Z tego powodu konieczne jest, aby dentysta postawił natychmiastową diagnozę całej sytuacji.

Uraz zębowy może mieć wpływ zarówno na tymczasowe, jak i na stałe elementy zębowe i od tego będzie zależeć późniejsze leczenie. Jeśli jednak uraz zęba dotyczy dziecka, nie martw się. Pod jego korzeniem powstaje bowiem ząb stały, który potrzebuje przestrzeni, aby dalej zdrowo rosnąć.

Jakie konsekwencje może mieć uraz zębowy

Jak już wspomnieliśmy, uraz zębowy może objawiać się na różne sposoby w zależności od dotkniętych tkanek. I tak, może dojść do niektórych z tych sytuacji:

• Złamanie szkliwa lub zębiny: ząb pęka, ale nie dochodzi do utraty struktury zęba.
• Ruchliwość zębów: dochodzi do uszkodzenia tkanek podtrzymujących ząb i porusza się on w zębodole.
• Złamanie korony zęba: segment korony jest złamany i utracony. Może dojść do uszkodzenia miazgi.
• Zmiana normalnego położenia zęba: ząb może przesunąć się na bok (zwichnięcie zęba), wbić się do kości (intruzja zębowa) lub wyjść na zewnątrz (wysunięcie zęba).
• Złamanie korzenia zęba: Uraz zęba rozciąga się poniżej linii dziąseł.
• Wyrzucenie zęba z ust: wyrwanie zęba.
• Urazy tkanek miękkich.

Wszystkie te urazy wpływają na zwartość zębów i otaczających tkanek. A to z kolei zmienia wygląd ust oraz sposób mówienia i jedzenia.

Czy uraz zębowy wygląda inaczej u dzieci i dorosłych?

Wspomnieliśmy już, że zachowania i terapie, które należy podjąć po urazie zębów różnią się w zależności od tego, czy chodzi o element tymczasowy lub trwały. Należy również rozważyć wiek pacjenta.

U dzieci najczęstsze przyczyny wiążą się z zabawą, sportem i brakiem równowagi podczas pierwszych prób chodzenia. Niestety czasem wiążą się też ze złym traktowaniem dzieci. Z drugiej strony u dorosłych zwykle występują w wyniku wypadków drogowych, uprawiania sportu i upadków.

Kiedy wystąpi uraz zębowy u dziecka, należy ocenić sytuację i czas, jaki ten ząb pozostałby w jamie ustnej. Ten czynnik zadecyduje o tym, czy warto go zachować, czy nie. Czasem lepiej usunąć resztki mlecznego zęba, ponieważ już zaczyna się wyrzynać stały ząb.

Gdy uszkodzenie jest niewielkie, można je naprawić za pomocą plomb kosmetycznych. Ale czasami potrzebne jest bardziej złożone leczenie. Dotyczy to sytuacji, gdy daleko jeszcze do wysunięcia się zęba stałego i trzeba usunąć uszkodzony ząb mleczny.

Natomiast gdy ząb został wyrzucony na skutek uderzenia, należy zachować zajmowane przez niego miejsce za pomocą specjalnej tymczasowej protezy.

W przypadku wyrzucenia zęba tymczasowego z jamy ustnej nie należy go z powrotem wstawiać. W takim procesie ząb stały tworzący się wewnątrz kości mógłby ulec uszkodzeniu.

Urazy zębów stałych

Jeśli natomiast uraz zębowy dotyczy zęba stałego, głównym celem jest utrzymanie go w jamie ustnej. Zarówno u małych, jak i dużych pacjentów, jeśli ząb wypadnie z jamy ustnej, należy go ponownie wszczepić, jeśli tylko jest to możliwe.

Jeżeli wypadek uszkodził ząb stały u dziecka, należy ocenić, czy dotyczy to również miazgi zęba, który nie zakończył jeszcze rozwoju korzeniowego. W takich przypadkach wymagana jest specjalna terapia, aby zamknąć końcówki korzeni.

Jeśli natomiast cios uszkodzi ząb stały u osoby dorosłej, korzenie są już uformowane. W przypadku uszkodzenia miazgi wykonuje się leczenie kanałowe. A jeśli występuje ruchomość, konieczne jest tymczasowe ustabilizowanie zęba, aby pozostał w jamie ustnej.

Wskazówki postępowania w przypadku urazu zębów

Kiedy dochodzi do urazu zęba, ważne jest, aby wiedzieć, co robić i przede wszystkim działać szybko. Trwałość zęba w jamie ustnej i prognoza sytuacji mogą bowiem zależeć od działań podjętych bezpośrednio po uderzeniu.

Dlatego poniżej podpowiemy, jak postępować w razie wypadku, który dotyczy jamy ustnej.

Zachowaj spokój

Moment uderzenia w usta oznacza ogromne napięcie i dyskomfort zarówno dla tych, którzy go doznają, jak i dla bliskich. Zwykle pojawia się ból, krew i płacz, które wywołują stan niepokoju i nerwowości.

Zachowanie spokoju i przejęcie kontroli pomaga podejmować właściwe i niezbędne decyzje. Niepokój, desperacja ani krzyk w niczym tu nie pomogą. Natomiast zachowanie spokoju może uratować sytuację.

Jeśli ofiarą wypadku jest dziecko, nie okazuj zdenerwowania, a tym bardziej nie karć go za to, co się stało. Jeśli pomożesz mu się choć trochę uspokoić, będzie to pierwszy krok do odzyskania zdrowia.

Oczyść ranę i zatrzymaj krwawienie

Tkanki miękkie jamy ustnej są silnie unaczynione i dlatego skaleczenia często powodują obfite krwawienie. Ranę należy dokładnie umyć czystą wodą, aby móc dokładnie ocenić powstałe uszkodzenia.

Ważne jest, aby przyciskać czystą gazę lub szmatkę do ran, aby zatrzymać krwawienie. Ponadto, jak wspomnieliśmy, należy uważnie ocenić powstałe uszkodzenie. Zwróć uwagę na to, czy brakuje fragmentu zęba, czy ząb wysunął się, czy porusza się, czy znajduje się w niewłaściwym miejscu i nie można nim ugryźć.

W takich przypadkach należy pilnie udać się do dentysty zanim minie pierwsza godzina po uderzeniu.

Poszukaj brakującego zęba

Jeśli uderzenie spowodowało wyrzucenie zęba lub jego fragmentu z ust, idealnym rozwiązaniem jest poszukanie go. Kiedy go znajdziesz, musisz uważać, aby nie dotknąć części korzenia i wypłucz go przez kilka sekund pod czystą wodą bez pocierania.

Następnie trzeba go umieścić w szklance z wodą destylowaną lub ciepłym mlekiem, aby go przetransportować. Jeśli nie jest to możliwe, można go wziąć do ust, pod język, uważając, aby go nie połknąć.

Zęba mlecznego nigdy nie należy wszczepiać do jamy ustnej, ponieważ można uszkodzić zarodek stałego zęba rozwijającego się w kości.

Jeśli istnieje pewność, że jest to ząb ostateczny, podejmuje się próbę przeniesienia zęba, zagryzając w tym miejscu gazę, aby utrzymać go na miejscu. Chociaż najlepszym pomysłem jest natychmiastowe udanie się do dentysty, w ciągu godziny od wypadku.

Jeśli ząb całkowicie wypadł, dentysta może ponownie wszczepić go do zębodołu i unieruchomić, mając nadzieję, że ponownie się “przyjmie” w dziąśle. Jeśli urazowi uległ fragment zęba, specjalista może spróbować połączyć go z uszkodzonym  zębem za pomocą określonych technik oraz materiałów estetycznych i adhezyjnych.

Jak najszybciej udaj się do dentysty

Wspomnieliśmy już o tym, jak ważne jest jak najszybsze udanie się do dentysty. Szybkie działanie poprawia prognozę sytuacji, ponieważ istnieją procedury, które można wykonać tylko w pierwszych godzinach po wypadku.

Poza tym czasami może się wydawać, że nie ma znaczących uszkodzeń, ale fachowiec gołym okiem wykryje niedostrzegalne zaburzenia. Dokładne badanie i prześwietlenie zębów pozwoli ocenić, czy istnieje problem w korzeniu lub w kości.

Tak więc dentysta jest jedyną osobą, który może określić powagę przypadku, ustalić najbardziej odpowiednie leczenie i niezbędne kontrole.

Natomiast w najpoważniejszych przypadkach, gdy uderzenie powoduje wymioty, utratę przytomności lub dezorientację, należy natychmiast udać się do szpitala.

Inne wskazówki, o których należy pamiętać, jeśli wystąpił uraz zębowy

Istnieją jeszcze inne zalecenia, które ułatwiają powrót do zdrowia po urazie zębowym i są one następujące:

• Dieta oparta na miękkich i zimnych pokarmach: spożywanie pokarmów o niskich temperaturach, które nie wymagają zbytniego wysiłku podczas żucia pomaga zmniejszyć stan zapalny i sprzyja regeneracji uszkodzonych tkanek. Jogurty, lody, puddingi i koktajle to dobre opcje.
• Utrzymuj higienę jamy ustnej: nie przerywaj czyszczenia jamy ustnej po urazie. Nagromadzenie płytki bakteryjnej może pogorszyć sytuację. Szczotkowanie powinno odbywać się delikatnie, a dentysta może wskazać specjalny środek antyseptyczny.
• Zwracaj baczną uwagę na dotknięty obszar: konieczne jest kontrolowanie uszkodzonego obszaru przez pewien czas; objawy pojawiają się czasami po kilku miesiącach. Należy sprawdzać, czy nie pojawia się guzek wypełniony ropą, zapalenie dziąseł, zmiany koloru zęba lub czy ząb się nie rusza. W takich przypadkach musisz jak najszybciej udać się do dentysty.
• Kontrole u specjalistów: jeśli pacjent nosi aparat ortodontyczny, należy przeprowadzić kontrolę u ortodonty, aby ocenić stan zamków i drutów, które mogły się przesunąć lub odłączyć w wyniku uderzenia.

Kilka końcowych uwag do rozważenia

Trudno uniknąć urazów zębów, ponieważ są to wypadki, którym często nie można zapobiec. I choć pojawiają się w dowolnym czasie i w każdym wieku, u dzieci występują częściej.

Dlatego wskazane jest unikanie chodzików i usunięcie niskich mebli, gdy maluchy zaczynają chodzić. Dobrym pomysłem jest również unikanie brutalnych zabaw, popychania i noszenie ochraniaczy na usta podczas uprawiania sportu.

A jeśli już wystąpi uraz zębowy, możesz wziąć pod uwagę powyższe wskazówki, aby poradzić sobie z sytuacją zgodnie z najlepszą wiedzą. To pozwoli ci działać szybko i spokojnie.